Ο άνθρωπος που κυνηγάει τον χαμένο Ντα Βίντσι

Είναι από τους λίγους ανθρώπους που μπορούν να υπερηφανευτούν ότι αφιέρωσαν ολόκληρη τη ζωή τους σε έναν «ιερό» σκοπό. Ο Μαουρίτσιο Σερατσίνι εγκατέλειψε την προοπτική μιας καριέρας στη γενετική μηχανική και προτίμησε, αντ’ αυτού, να θέσει εαυτόν στο κυνήγι ενός χαμένου πίνακα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, του θρυλικού «Η Μάχη του Ανγκιάρι».

Μονομανία ή αφοπλιστική αποφασιστικότητα; Εδώ και περίπου 35 χρόνια, από το 1977, ο Σερατσίνι αναζητά τον χαμένο πίνακα, από τότε δηλαδή που ίδρυσε την πρώτη εταιρεία αξιολόγησης έργων τέχνης στην Ιταλία (συγκεκριμένα στη Φλωρεντία), εφαρμόζοντας τις γνώσεις που αποκόμισε από τις σπουδές του στον χώρο της ιατρικής τεχνολογίας για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου καταστροφής των έργων κατά την ανάλυσή τους. Μέσα σε όλες αυτές τις τρεισίμισι δεκαετίες, ο Σερατσίνι καθιερώθηκε ως ο μεγαλύτερος εν ζωή ειδήμων στη ζωή και το έργο του ντα Βίντσι, γνωμάτευσε για την αποκατάσταση του πίνακά του «Η Προσκύνηση των Μάγων», μέχρι που απαθανατίστηκε και στην ποπ κουλτούρα μέσω των βιβλίων του Νταν Μπράουν που δηλώνει φαν του έργου του.

Με αφορμή τη συναρπαστική έκθεση «Λεονάρντο ντα Βίντσι: O Άνθρωπος, O Εφευρέτης,η Ιδιοφυΐα» που παρουσιάζεται στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», ο μείζων ειδικός στη ζωή και το έργο του Λεονάρντο θα εμφανιστεί στις 14 Φεβρουαρίου - αντί της 7ης Φεβρουαρίου όπως είχε αρχικά ανακοινωθεί -  στον παραπάνω χώρο, όπου θα δώσει τη διάλεξη «Ένα μέλλον για το παρελθόν: Επιστήμη & Τεχνολογία για την Προστασία & Διατήρηση της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς».

Μιλώντας μαζί του στο τηλέφωνο, καλώντας τον στο γραφείο του στη Φλωρεντία, το πρώτο πράγμα που διέκρινα είναι πως έχει άσχημο βήχα. Η εκτίμησή μου επαληθεύεται λίγες μέρες αργότερα, όταν αναβάλλεται η επίσκεψή του στην Αθήνα λόγω βαριάς βρογχίτιδας! Επίσκεψη που μετατίθεται τελικά για την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Καθόλου κακή η νέα ημερομηνία. Η μέρα ερωτευμένων δεν χρειάζεται να εκφράζει απαραιτήτως τον έρωτα σε κάποιο φυσικό πρόσωπο: αρκεί και ο έρωτας για την τέχνη. Σπεύσατε λοιπόν να τον ακούσετε.

Πώς ξεκίνησε ο «έρωτας» για την τέχνη του Λεονάρντο Ντα Βίντσι; «Σπούδαζα γενετική μηχανική στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Ντιέγκο. Είχα έναν καθηγητή στην Ιστορίας της Τέχνης. Αυτός μου μίλησε για τον χαμένο πίνακα του Ντα Βίντσι, τη «Μάχη του Ανγκιάρι». Και με προέτρεψε να «ψάξεις και να ανακαλύψεις πού βρίσκεται αυτό το αριστούργημα». Είναι ένας πίνακας που θεωρείτο υπόδειγμα τέχνης στην εποχή του. Ποτέ δεν ανακαλύφθηκε κάποιο έγγραφο που να αποδεικνύει πως ο πίνακας έχει καταστραφεί. Έτσι ξεκίνησαν όλα. Τέλειωσα τις σπουδές μου το 1973 και λίγα χρόνια αργότερα ξεκίνησα τις έρευνες».

Σε ποια φάση βρίσκεται η θρυλική, πια, έρευνα για τον χαμένο πίνακα; «Από το 2012 έχει παγώσει, υπάρχουν προβλήματα με τη χρηματοδότηση. Και υπάρχει βέβαια και ανταγωνισμός. Οι ιστορικοί τέχνης αντιτίθενται στην ιδέα πως η επιστήμη μπορεί να αναμειχθεί σε τέτοιο σημαντικό βαθμό στην εξακρίβωση και αξιολόγηση της τέχνης. Εγώ πάλι δίνω έμφαση στη χρήση της τεχνολογίας και της επιστήμης, γι’ αυτό κοντράρομαι με τους παραδοσιακούς ιστορικούς τέχνης».

Ποια σημασία έχει για μας ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι σήμερα; Τι κληροδοτεί στην ανθρωπότητα, εκτός δηλαδή από τα έργα του; «Για μένα, ο Λεονάρντο είναι το τέλειο παράδειγμα του καθολικού μυαλού. Ήταν ένας άνθρωπος που κρατούσε το μυαλό του ανοιχτό, γι’ αυτό καταπιανόταν και με τόσα πολλά. Είναι το κατεξοχήν παράδειγμα του ατόμου που διατηρεί τον άνθρωπο στο κέντρο του σύμπαντος, ο άνθρωπος ως δημιουργικό μυαλό. Εμείς σήμερα έχουμε χάσει τους δεσμούς μας με το παρελθόν, με την ταυτότητά μας. Και επίσης χάνουμε μια σχέση σεβασμού με τις άλλες χώρες. Είναι σαν να μην μπορούμε πλέον να κατανοήσουμε και να αποδεχθούμε άλλους πολιτισμούς, να μοιραστούμε ουσιαστικά πράγματα μαζί τους».

Πώς αποτιμάτε την έκθεση για τον Ντα Βίντσι και στην Ελλάδα και την απήχηση που μπορεί να έχει στη χώρα μας; «Είναι φοβερό που έρχομαι στην Ελλάδα. Εάν δεν είχε προηγηθεί όλη η αρχαία Ελλάδα, η κλασική αρχαιότητα, δεν θα είχαμε τα μυαλά και τις ανακαλύψεις της Αναγέννησης. Χωρίς τους αρχαίους Έλληνες, δεν θα υπήρχε Ντα Βίντσι. Οπότε, είναι προνόμιο να μπορεί μια έκθεση για τον Ντα Βίντσι να παρουσιάζεται εδώ».

Θα κλείσω με μια λίγο πιο ανάλαφρη, ας πούμε, ερώτηση. Είναι αλήθεια πως ο Νταν Μπράουν βάσισε πάνω σε εσάς τον Ρόμπερτ Λάνγκντον, τον φανταστικό καθηγητή συμβολολογίας και πρωταγωνιστή του διάσημου μπεστ σέλερ του «Ο Κώδικας Ντα Βίντσι»; Είναι μια φήμη που πλανάται καιρό. (Σ.σ. Αντί να εκνευριστεί, ευτυχώς γελάει, ίσως κολακεύεται και λίγο) «Ας πούμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους. Ο Μπράουν είχε αναφερθεί στο πρόσωπό μου και στις δραστηριότητές μου σε μια σελίδα του «Κώδικα Ντα Βίντσι». Έγραφε για τη δουλειά που είχα κάνει στην «Προσκύνηση των Μάγων». Και ανέφερε σχεδόν τα πάντα λάθος! Έκανε πάλι αναφορά στο όνομα και το έργο μου στο πιο πρόσφατο βιβλίο του, «Inferno». Για αρκετό καιρό δεν τα ήξερα όλα αυτά. Ο Μπράουν δεν είχε προσπαθήσει ποτέ να επικοινωνήσει μαζί μου, με email ή κάποιο άλλο τρόπο. Μέχρι που πέρυσι, με κάλεσε σε μια παρουσίαση του «Inferno» που έγινε στη Φλωρεντία. Όταν συναντηθήκαμε και γνωριστήκαμε, έμοιαζε σαν να τον χτύπησε κεραυνός! Φαινόταν πολύ ντροπαλός, αλλά και ενθουσιώδης που με γνώρισε. Συμπαθέστατος».

Info 14/2, 18:00. Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» (Πειραιώς 254)