Ζωγράφου: Η γειτονιά των φοιτητών

Όταν τέσσερις στους πέντε ανθρώπους που θα δεις στην περιοχή είναι κάτω των 35 χρόνων, τι πιο λογικό ο παλμός της γειτονιάς να χτυπάει κόκκινο. Η A.V. κατέγραψε τα καλύτερα στέκια της.

Πριν γίνει η «φοιτητούπολη» που γνωρίζουμε σήμερα, με την Πανεπιστημιούπολη, την Πολυτεχνειούπολη και τις ατέλειωτες πολυκατοικίες, η περιοχή του Ζωγράφου χωριζόταν σε δύο συνοικίες: τα Κουπόνια-Γουδί και τα Ιλίσια. Η μία εκδοχή της ιστορίας λέει πως η αρχική ονομασία, Καμπούνια, δόθηκε στην περιοχή από ναυτικούς, επειδή η μορφολογία του εδάφους θύμιζε καμπούνι πλοίου που ανεβοκατέβαινε σε φουρτουνιασμένη θάλασσα. Η ονομασία Κουπόνια δόθηκε στην περιοχή κατά την περίοδο της μοιρασιάς των κτημάτων του Υμηττού. Η συνέχεια, λίγο-πολύ γνωστή. Ο Κωνσταντίνος Ζωγράφος κατάφερε το 1929 και αναγνώρισε ένα τμήμα των κτημάτων του σε Κοινότητα Ζωγράφου και μετά από προσπάθεια σχεδόν είκοσι χρόνων έγιναν οι τρεις συνοικίες ένας δήμος. Ο Δήμος Ζωγράφου.

Οι πλατείες

O Δήμος Ζωγράφου διαθέτει αφθονία πλατειών, αλλά αυτό δεν προκαλεί εντύπωση, μιας και πρόκειται για έναν καταπράσινο, πυκνοκατοικημένο δήμο που υπάγεται στο γενικότερο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας. Είναι σαν ένα κέντρο… απόκεντρο. Μια τσιμεντούπολη με πράσινο. Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι οι διπλές ονομασίες. Σχεδόν κάθε πλατεία έχει τουλάχιστον δύο ονομασίες – μία επίσημη και εκείνη που χρησιμοποιείται από τους κατοίκους της περιοχής. Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι σχεδόν κανένας κάτοικος δεν γνωρίζει τις πραγματικές ονομασίες τους. Τρανταχτά παραδείγματα αποτελούν οι πλατείες Γαρδένιας & Καγκέλη.

Πλατεία Γαρδένιας

Επίσημη ονομασία: Πλατεία Αλεξανδρή

Σύμφωνα με παλιούς κατοίκους της περιοχής, πριν από πολλά χρόνια η πλατεία ήταν γεμάτη γαρδένιες (σήμερα στη θέση τους βρίσκεται ένα café-bar) και έτσι προέκυψε η ονομασία της. Μετονομάστηκε σε πλατεία Αλεξανδρή, τιμής ένεκεν του παλιού δημάρχου. Εκεί βρίσκεται και ο δημοτικός κινηματογράφος «Αλέκα».

Πλατεία Καγκέλη

Επίσημη ονομασία: Μάχης της Κρήτης

Στην πλατεία του Καγκέλη υπήρχε για πάρα πολλά χρόνια το ζαχαροπλαστείο του Καγκέλη (σήμερα βρίσκεται λίγο πιο πάνω) από τον οποίο πήραν οι κάτοικοι της περιοχής το όνομα και το έδωσαν στην πλατεία. Είναι σχεδόν απίθανο να συναντήσεις φοιτητή ή και μόνιμο κάτοικο που να γνωρίζει την πραγματική της ονομασία, παρόλο που στο κέντρο της υπάρχει μνημείο στο οποίο αναγράφεται.

Aγορά σπιτιών & ενοίκια

Η απότομη αλλαγή στην αγορά ξεκίνησε το 1987, σύμφωνα με τον κ. Δ. Μπαρμπούτη (ιδιοκτήτης του Rock House και γέννημα θρέμμα Ζωγραφιώτης), που για πάρα πολλά χρόνια εργαζόταν στο χώρο του real estate. Καθώς αναπτυσσόταν η επιχειρηματικότητα στην περιοχή με το ένα café να ανοίγει πίσω από το άλλο, βρέθηκε κάποιος γνωστός επιχειρηματίας που θεώρησε πως το να πληρώνει υψηλό ενοίκιο για ένα χώρο θα προσέθετε κύρος στην επιχείρηση, με αποτέλεσμα να πληρώσει για ένα χώρο μεγαλύτερο τίμημα από όσο εκείνο άξιζε και κατ’ επέκταση να χαλάσει τις ισορροπίες της αγοράς. Άρχισαν σιγά-σιγά, λοιπόν, οι τιμές να ανεβαίνουν και τελικά μέσα σε πέντε χρόνια να εκτοξεύονται στα ύψη.

Η γρήγορη προσέλευση φοιτητών στην περιοχή είχε ως αποτέλεσμα την άνοδο τιμής ενοικίασης διαμερισμάτων και της στέγασης. Το τίμημα ήταν να ανεβούν οι τιμές στην αγοραπωλησία των ακινήτων, οι οποίες δεν ανταποκρίνονταν στις πραγματικές παροχές που προσφέρει η περιοχή σύμφωνα με τη θέα, το κυκλοφοριακό μποτιλιάρισμα κτλ. Όλη αυτή η συμπεριφορά των ιδιοκτητών είχε ως συνέπεια τη στροφή των φοιτητών προς γειτονικές περιοχές για αναζήτηση στέγασης, έτσι ώστε να μπορούν κι αυτοί με τη σειρά τους να καλύπτουν τις ανάγκες τους. Αντιθέτως, μετά την πτώση των ενοικίων (ένα δυάρι τώρα μπορεί να ενοικιαστεί ακόμα και στα 230 ευρώ – πριν πέντε χρόνια τα ίδιο διαμέρισμα θα ενοικιαζόταν γύρω στα 470 ευρώ), οι φοιτητές δείχνουν μια προτίμηση για τον Δήμο Ζωγράφου, αφού κι η συγκοινωνία δεν βοηθά αν κάποιος μένει σε γειτονική περιοχή.

Ο απότομος πλουτισμός από τις αντιπαροχές και τις πωλήσεις σε σπίτια που εκ πρώτης όψεως ήταν κατεστραμμένα είχε ως αποτέλεσμα να χαθεί ο έλεγχος στο τίμημα που θα δινόταν από τις ενοικιάσεις, το οποίο αργά ή γρήγορα θα ξερνούσε η αγορά διότι ήταν πλασματικό.

Σήμερα, λοιπόν, η πτώση των ενοικίων δεν θεωρείται αρνητική καθώς, σύμφωνα με επιχειρηματίες της περιοχής, δίνεται κίνητρο σε νέους ανθρώπους να ανοίξουν νέα μαγαζιά και αυτό είναι εμφανές αν δούμε τα μαγαζιά που πράγματι ξεπετάγονται στην περιοχή αυτή την περίοδο σαν τα μανιτάρια. Καλώς ή κακώς η αγορά του Ζωγράφου βασίζεται κατά ένα πολύ μεγάλο μέρος στους φοιτητές και αυτό έγινε έντονα αντιληπτό φέτος τον Σεπτέμβρη, που λόγω των κινητοποιήσεων των διοικητικών υπαλλήλων η αγορά της περιοχής νέκρωσε, ενώ τώρα πήρε και πάλι τα πάνω της. Παρόλα αυτά είναι μάλλον λίγο αδικημένη η περιοχή, διότι θα μπορούσε να αποτελέσει ιδανικό σημείο νυχτερινών εξορμήσεων και για άλλους πλην των φοιτητών.

Βίλα Ζωγράφου

Η περίφημη βίλα Ζωγράφου βρίσκεται μέσα στο κτήμα Ζωγράφου, μια δεντρόφυτη έκταση 20 περίπου στρεμμάτων, κοντά στο κέντρο του ομώνυμου δήμου. Για περισσότερα από 40 χρόνια, η βίλα Ζωγράφου αποτελεί «κόκκινο πανί» για τους κατοίκους της περιοχής και όχι μόνο.

Το 1974 χαρακτηρίστηκε το κτήμα για πρώτη φορά ως κοινόχρηστος χώρος, όμως, η απαλλοτρίωση δεν ήταν εφικτό να πραγματοποιηθεί καθότι το Δημόσιο δεν κατέβαλε την αποζημίωση. Λίγα χρόνια αργότερα, η μισή περίπου έκταση πέρασε στο δήμο, αγοράζοντας από την οικογένεια τα 1000 τ.μ. και αποκτώντας τα υπόλοιπα ως δωρεά. Η υπόθεση ήρθε και πάλι στο προσκήνιο λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όταν η οικογένεια Ζωγράφου θέλησε να εκμεταλλευτεί τον υπόλοιπο χώρο. Τότε το Δημοτικό Συμβούλιο και η Νομαρχία Αθηνών χαρακτήρισαν και πάλι την έκταση ως κοινόχρηστο χώρο πρασίνου, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες να προσφύγουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Πριν ακόμα εκδικαστεί η απόφαση, ο πρώην δήμαρχος Γ. Καζάκος προχωρεί σε συμφωνία με την οικογένεια Ζωγράφου για την αγορά 11 στρεμμάτων δίνοντας ταυτόχρονα στην οικογένεια τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την υπόλοιπη έκταση με κατασκευή κτιρίων προς εμπορική αξιοποίηση. Η πλειοψηφία του δημοτικού συμβουλίου συμφώνησε με την πρόταση και έτσι ο δήμος πήρε δάνειο ύψους 19.400.000 εκατ. ευρώ για το συγκεκριμένο σκοπό (ποσό που από πολλούς δημότες θεωρείται εξωφρενικό), υπογράφοντας συμφωνία με την αυστριακή τράπεζα Communal Credit International Bank LTD. Τονίζεται δε με έμφαση, γεγονός που αποτελεί και το επίμαχο σημείο, ότι η δανειακή σύμβαση δεν απεστάλη στο Ελεγκτικό Συνέδριο για προσυμβατικό έλεγχο, όπως ο Νόμος ρητά ορίζει. Η οικονομική υπηρεσία του Δήμου Ζωγράφου λόγω ακριβώς της έλλειψης προσυμβατικού ελέγχου, αρνήθηκε την καταβολή της 1ης δόσης ζητώντας την έγγραφη εντολή από τον τότε δήμαρχο κ. Ιωάννη Καζάκο (εντέλεσθαι). Η καταβολή του ποσού πραγματοποιήθηκε τελικά με εντολή (εντέλεσθαι) από τον πρώην δήμαρχο.

Η επόμενη δόση (Σεπτέμβριος 2008) καθώς και οι υπολειπόμενες πέντε δόσεις ουδέποτε καταβλήθηκαν παρά το γεγονός ότι οι οικονομικές υπηρεσίες ζήτησαν για το σκοπό αυτό εκ νέου το «εντέλεσθαι» του τέως δημάρχου, που δεν το έδωσε. Έκτοτε το θέμα της καταβολής των δόσεων του δανείου παραμένει σε εκκρεμότητα. Στο μεταξύ, η τράπεζα έγινε κρατική λόγω των οικονομικών προβλημάτων και διεκδικούσε τα χρήματα του δανείου. Ο δε δήμος κινδύνευε από όλες τις αρνητικές υποχρεώσεις που περιλαμβάνει η δανειακή σύμβαση. Ενώ το Ελεγκτικό Συνέδριο χαρακτήρισε τη σύμβαση «μη νόμιμη», ο δήμος αρνήθηκε να πληρώσει. Τον Φεβρουάριο του 2011 η νέα διοίκηση του δήμου στο πλαίσιο της υποχρέωσής της για προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος αλλά και του δήμου απέστειλε σχετικό ερώτημα προς τον πρόεδρο του Ελεγκτικού συνεδρίου κ. Ι. Καραβοκύρη, ζητώντας οδηγίες για την αντιμετώπιση του ζητήματος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι λόγω αυτής της υπόθεσης, τον Ιούλιο του 2011, το ΔΝΤ δεν μπορούσε να προχωρήσει στην υπογραφή του δανείου για την εκταμίευση της πέμπτης δόσης, αν δε φρόντιζαν να διευθετήσουν το θέμα. Τελικά, το χρέος πέρασε στο κράτος διότι ο δήμος θα πτώχευε, ενώ γίνονται οι απαραίτητες πληρωμές από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.

Εντωμεταξύ, το 2007 πράγματι το ΣτΕ ακυρώνει την απόφαση της Νομαρχίας Αθηνών θεωρώντας την αναρμόδια για το χαρακτηρισμό της έκτασης και παραπέμποντας το θέμα στη Διοίκηση, προκειμένου να ρυθμίσει το πολεοδομικό καθεστώς, και παγώνοντας οποιαδήποτε δόμηση μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Λόγω της κωλυσιεργίας από πλευράς ΥΠΕΚΑ, όμως, τόσο οι κάτοικοι της περιοχής όσο και μερίδα δημοτικών συμβούλων προσέφυγαν σε κινητοποιήσεις. Χρειάστηκαν έξι περίπου χρόνια μέχρι το υπουργείο να προχωρήσει στην έκδοση Προεδρικού Διατάγματος σύμφωνα με το οποίο η έκταση χαρακτηρίζεται ως κοινόχρηστος χώρος πρασίνου. Κάτω από αυτές τις εξελίξεις η οικογένεια Ζωγράφου αναγκάζεται με επιστολή της να δωρίσει το υπόλοιπο 50% της βίλας.

Το Δημοτικό Συμβούλιο με την 271/13 απόφασή του ενέκρινε το συμβόλαιο της δωρεάς της οικογενείας Ζωγράφου για το υπόλοιπο 50% και έδωσε εξουσιοδότηση προς το δήμαρχο για να προχωρήσει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες προς την οικογένεια Ζωγράφου, ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία της υπογραφής του συγκεκριμένου συμβολαίου. Όλα ήταν έτοιμα και είχε προσδιοριστεί η ημερομηνία της υπογραφής του συμβολαίου δωρεάς του υπολοίπου 50% της έκτασης για τις 13 Ιανουαρίου του 2014, σύμφωνα με το δήμαρχο, κ. Κωνσταντίνο Καλλίρη, που μας υποδέχτηκε στο Δημαρχείο και μας μίλησε για την υπόθεση, αλλά η οικογένεια Ζωγράφου, με την από 8/1/14 επιστολή της αναφέρει ότι για να υπογράψει το συμβόλαιο δωρεάς πρέπει παράλληλα να εγκρίνει το Δημοτικό Συμβούλιο την εγκυρότητα του συμβολαίου της αγοραπωλησίας του 50% που είχε γίνει επί Δημαρχίας Καζάκου, για το οποίο συμβόλαιο έχουν διατυπωθεί ενστάσεις εγκυρότητας τόσο από τη Γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, όσο και από την έκθεση του Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης. Η υπόθεση περνά έτσι πάλι από το Δημοτικό Συμβούλιο την Τετάρτη 29-1-2014 και αναμένουμε τις εξελίξεις.

Η βίλα Ζωγράφου από την εποχή των κινητοποιήσεων μέχρι σήμερα λειτουργεί ως αυτοδιαχειριζόμενος κοινωνικός χώρος, καλά οργανωμένος, με ευρύ πρόγραμμα δράσεων, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, προβολές κινηματογραφικών ταινιών, συλλογική κουζίνα (χρησιμοποιώντας ζαρζαβατικά από το δικό της κήπο), εργασίες στο κτήμα, ποδηλατάδικο, γιορτές για παιδιά και ρεμπέτικα γλέντια για ενήλικες.

Τips

● Να επισκεφθείς το Καταφύγιο Ζώων Ζωγράφου για να δεις από κοντά τη δουλειά των εθελοντών.

● Στο Hood, αν πας βράδυ, να παραγγείλεις το κοκτέιλ 3. Η γεύση του θυμίζει Toblerone, αλλά «βαράει» λίγο παραπάνω.

● Στο Anthropology να δοκιμάσεις τη σοκολάτα με κουβερτούρα, ξύσμα από λεμόνι και Limoncello.

● Στο Μπαλκονάτο να ζητήσεις την περίφημη μακαρονοσαλάτα (χορταίνει 4 άτομα).

● Στο Πιάτσα-Σουβλάκι να ζητήσεις το χορτοφαγικό πιάτο, ακόμα κι αν δεν είσαι χορτοφάγος.

● Μη χάσεις τα εγκαίνια του «Ιλίσια Παιδεία» στις 12 Φλεβάρη.

● Να επισκεφθείς τη σελίδα www.zografou.net και να ζητήσεις από τους: Θανάση Δαβαλά, Κώστα Παπαναστασόπουλο και Αλέξανδρο Τζομπανάκη να σε ξεναγήσουν στην περιοχή. Την ξέρουν απ’ έξω κι ανακατωτά.

● Να τσεκάρεις τα live του Rock House.

● Στη βίλα Κοτοπούλη, εκτός από τους πολιτικούς γάμους γίνονται και βραδιές «μπουάτ».

● Να επισκεφθείς τη σελίδα του www.radiozografou.gr/ αλλά και τις εγκαταστάσεις του στη βίλα Κοτοπούλη. Λειτουργεί υπό την αιγίδα του δήμου, αλλά υπεύθυνος είναι ο Ιγνάτιος Κακαρώνης (κάποιες μέρες θα τον πετύχεις και στο Hood στην επιλογή της μουσικής), ο οποίος έχει κάνει εξαιρετική δουλειά μαζί με όλους τους εθελοντές

● Το Μετρό είναι στα σχέδια για το 2020 (κάπου ένας Θεσσαλονικιός γελάει σατανικά).

● Το Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή ανήκει στον Δήμο Ζωγράφου. Η πισίνα μέσα σε αυτό, στον Δήμο Αθηναίων.

● Για τους χώρους άθλησης μη διστάσεις να επικοινωνήσεις με τον κ. Γιαννακόπουλο (πρόεδρο του Νομικού Προσώπου του Δήμου Ζωγράφου). Είναι κάτι παραπάνω από καλοπροαίρετος να βοηθήσει.

● Από το στρατόπεδο στο Γουδή ξεκίνησαν την 21η Απριλίου του 1967 τα άρματα της χούντας με κατεύθυνση το κέντρο. Από εδώ ξεκίνησε και το τανκ που εισέβαλε αργότερα στο Πολυτεχνείο.

Κοινωνικά Παντοπωλεία & Κοινωνικό Φροντιστήριο

Κοινωνικό Παντοπωλείο Ζωγράφου

To Κοινωνικό Παντοπωλείο της ΜΚΟ «Αποστολή» στον Δήμο Ζωγράφου εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2012 και σκοπεύει στην κάλυψη των βασικών αναγκών επιβίωσης 100 οικογενειών (απόρων, πολυτέκνων, μονογονεϊκών με ανήλικα παιδιά, μοναχικών ανθρώπων κ.ά.). Στεγάζεται σε κτίριο επί της οδού Μπισκίνη 33, που παραχωρήθηκε από τον Δήμο Ζωγράφου στην «Αποστολή» για το σκοπό αυτό.

Κοινωνικό Παντοπωλείο Δήμου Ζωγράφου

Βρίσκεται Πολυφήμου 5 & Μπισκίνη και στοχεύει στην τακτική ενίσχυση με τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης των ευπαθών, άνεργων και άπορων οικογενειών οι οποίες επιλέγονται από την Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου βάσει συγκεκριμένων κοινωνικοοικονομικών κριτηρίων.

Κοινωνικό Φροντιστήριο

Το Κοινωνικό Φροντιστήριο του Δημοτικού Κέντρου Επιμόρφωσης στον Δήμο Ζωγράφου λειτουργεί με καθηγητές που προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους στους οικονομικά αδύναμους μαθητές.

Φωτό: Η περίφημη βίλα Ζωγράφου μέσα στο κτήμα Ζωγράφου

© Ειρήνη Παπαβασιλείου