Βόλτα στ' αστέρια

Στο αίθριο του Polis Art Café, στη Στοά του Βιβλίου, βρεθήκαμε πίσω από ένα τηλεσκόπιο να παρατηρούμε το βραδινό ουρανό της Αθήνας. Κατάμεστη η αίθουσα του καφέ από φοιτητές, καθηγητές, πιτσιρίκια που ονειρεύονται να γίνουν αστροναύτες ή απλά περίεργους για τα μυστικά του ουρανού. Ανυπομονούσαμε για να μάθουμε, αλλά κυρίως να δούμε, αφού η βραδιά, που διοργάνωσε η «Ανοιχτή Τέχνη», περιλάμβανε και παρατήρηση του νυχτερινού ουρανού με τηλεσκόπια. Και αυτή η στιγμή δεν άργησε.

Στημένοι σε ουρές, πίσω από τα παρατεταγμένα τηλεσκόπια, έτοιμοι να επιδοθούμε στη μάχη της παρατήρησης, περιμέναμε το θαύμα. Κοίταξα μέσα από το κιάλι. Ένα ασημένιο στρογγυλό φεγγάρι, με κρατήρες στην επιφάνειά του, με κοίταξε πίσω. Τόσο ζωντανό που νόμισα ότι στο τηλεσκόπιο προβαλλόταν το «Ταξίδι στη Σελήνη» του Ζορζ Μελιέ, με το χαρακτηριστικό φεγγάρι, που όσο πιο κοντά έρχεται στην οθόνη τόσο αρχίζεις να καταλαβαίνεις ότι έχει μάτια και στόμα, πέρα από κρατήρες.

Με δυσκολία αποτραβήχτηκα από το θέαμα –εν όψει των ανυπόμονων θεατών που περίμεναν πίσω μου– και προχώρησα στο επόμενο τηλεσκόπιο, που ήταν στραμμένο σε αυτό το λαμπρό αστέρι που τόσα χρόνια έλεγα «Πούλια». Ναι, πέρα από τον ήλιο και τη σελήνη, αυτό ήξερα να αναγνωρίζω. Σήκωσα το χέρι μου, έδειξα και είπα η ξερόλα: «Ορίστε η Πούλια, το πιο λαμπρό αστέρι!». Μεγάλη μπουκιά φάε, μεγάλη κουβέντα μην πεις...

Ο κόσμος κατέρρευσε, εγώ δάγκωσα τα χείλη μου και η Πούλια αποδείχτηκε ότι ήταν ο Δίας με «τις χαρακτηριστικές καφετιές λουρίδες του και τους τέσσερις δορυφόρους του: δύο στα αριστερά, δύο στα δεξιά... αυτά που μοιάζουν με αστεράκια». Μα τον Δία! Παρά το γεγονός ότι μπέρδεψα ολόκληρο πλανήτη με… αστερισμό, η αλήθεια είναι ότι η προσπάθεια της αστροφυσικού Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού και των ομιλητών της Αστρονομική ένωσης Σπάρτης να μας μυήσουν στον απέραντο αστρικό κόσμο του σύμπαντος, απέδωσε. Γίναμε μια στάλα πιο σχετικοί με το αντικείμενο… Τι μάθαμε, λοιπόν;

Σε μια πόλη, μπορούμε να δούμε μόνο μερικές δεκάδες αστέρια. Αν απομακρυνθούμε, όμως, αυξάνονται. Σε ένα βουνό μπορούμε να δούμε μέχρι και 52.000 αστέρια με γυμνό μάτι.

● Ο ήλιος είναι αστέρι και μάλιστα το πιο κοντινό στη γη. Δεν είναι στατικός, μεταβάλλεται συνεχώς, για αυτό αν τον παρατηρήσουμε ποτέ δεν θα δούμε την ίδια εικόνα.

● Ο ήλιος εκπέμπει ενέργεια, γιατί είναι ένας τεράστιος πυρηνικός αντιδραστήρας. Πυρηνικές αντιδράσεις στο εσωτερικό του, έχουν σαν αποτέλεσμα να απελευθερώνονται τεράστιες ποσότητες ενέργειας στο διάστημα.

Όταν τον παρατηρούμε με τηλεσκόπιο πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να χρησιμοποιούμε ειδικά φίλτρα, αφού η ακτινοβολία του είναι τόσο μεγάλη, που είναι ικανή να μας τυφλώσει σε μερικά δευτερόλεπτα. Το 1611 ήταν το έτος που ο Γαλιλαίος παρατήρησε για πρώτη φορά τις λεγόμενες ηλιακές κηλίδες. Κάθε 11 χρόνια εμφανίζονται περισσότερες ηλιακές κηλίδες στην ηλιακή επιφάνεια και άρα υπάρχει μεγαλύτερος μαγνητισμός. Την περίοδο 1650-1700 δεν υπήρχαν καθόλου ηλιακές κηλίδες, με αποτέλεσμα τα ποτάμια και οι λίμνες της βόρειας Ευρώπης να παγώσουν, καθώς ο ήλιος ήταν εξασθενημένος.

Το μαγνητικό πεδίο της γης είναι μια ασπίδα για τον ήλιο και όλα αυτά που στέλνει προς εμάς. Στο βόριο και στο νότιο πόλο, το μαγνητικό πεδίο είναι ανοιχτό και τα ηλιακά σωματίδια εισέρχονται πιο εύκολα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το φαινόμενο του βόρειου Σέλας, όπου τα σωματίδια του ήλιου αλληλεπιδρούν με τα σωματίδια της ατμόσφαιρας και δημιουργούνται χρωματιστοί σχηματισμοί στον ουρανό.

Αν θέλετε και εσείς να επιδοθείτε στην παρατήρηση του γαλαξία, η «Ανοιχτή Τέχνη» ξεκινά σεμινάρια που θα έχουν διάρκεια 11 εβδομάδες και θα ξεκινήσουν στις 29 Ιανουαρίου του 2014.

Υ.Γ. Τα καλύτερα σημεία, για να κοιτάξεις τα αστέρια στην Αθήνα: Στην Πάρνηθα, πίσω από το καταφύγιο «Μπάφι». Στον Κιθαιρώνα. Στο Λόφο του Στρέφη (ο Λυκαβηττός είναι πολύ φωτεινός, αλλά κάτι μπορεί να δεις αν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή). Στο λόφο του Φιλοπάππου, με τηλεσκόπιο, θα δεις τα πολύ βασικά. Στην ταράτσα της πολυκατοικίας (αρκεί να είναι 15Αυγουστο ή να έχει γίνει black out...) Οι πλανήτες που φαίνονται με γυμνό μάτι από τη γη είναι ο Ερμής, ο Δίας, ο Άρης, η Αφροδίτη και ο Κρόνος.

Info: Ανοιχτή Τέχνη, Φιλελλήνων & Ναυάρχου Νικοδήμου 2, Σύνταγμα, 210 3227188