Ποια είναι η ιστορία του Μεγάρου Μαυρομιχάλη στο Σύνταγμα;

Την Παρασκευή 15 Φεβρουαρίου στο υπέροχο κτίριο όπου στεγάζονται τα Γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ελλάδα, στη συμβολή των οδών Ξενοφώντος και Λεωφ. Βασ. Αμαλίας 8, πραγματοποιήθηκε η μεγάλη ετήσια εκδήλωση με καλεσμένους βουλευτές, ευρωβουλευτές, εκπροσώπους των ΜΜΕ καθώς και φίλους, συνεργάτες, πολίτες και εθελοντές του www.aftitiforapsifizw.eu.

Από όλους τους ομιλητές, στον σύντομο χαιρετισμό τους, τονίστηκε η ιδιαίτερη σημασία αυτών των εκλογών και η επιβαλλόμενη συμμετοχή όλων των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία αυτό τον καιρό απειλείται από την άνοδο των «ευρωφοβικών» πολιτικών δυνάμεων, όπως χαρακτήρισε ο κος Κουμουτσάκος τους «ευρωσκεπτικιστές» αλλά και τους «ευρωαρνητές». 

Απ' όλους αναγνωρίστηκαν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα οποία όμως για να λυθούν απαιτούν την ενίσχυση των δυνάμεων που δημιούργησαν, και υποστήριξαν την ιδέα και τις αξίες της και το επόμενο Ευρωκοινοβούλιο πρέπει να έχει μία τέτοια σύνθεση που θα μπορεί να πάει μπροστά το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Κανείς δεν αμφισβήτησε το γεγονός ότι η Ευρώπη είναι το κοινό μας σπίτι το οποίο χρειάζεται μεν επισκευές, αλλά δεν πρέπει ν' αφεθεί στα χέρια αυτών που θέλουν να το κατεδαφίσουν. Το μέλλον της Ευρώπης μάς αφορά όλους.

Ο εκπρόσωπος τύπου του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ελλάδα, κος Κώστας Τσουτσοπλίδης, ενημέρωσε για το άφθονο σχετικά με τις εκλογές υλικό που θα βρίσκεται στη διάθεση των δημοσιογράφων, καθώς και τη σειρά πολλών εκδηλώσεων και δράσεων που θα γίνονται στις επόμενες μέχρι τις εκλογές 100 μέρες, με το τηλεοπτικό debate στις 15/5 στις Βρυξέλλες να είναι μία από τις σημαντικότερες μεταξύ αυτών. Κάλεσε δε όλους να συμμετέχουν, κάνοντας την εγγραφή τους στο www.aftitiforapsifizo.eu

Λίγα λόγια για το κτίριο, γνωστό και ως «Μέγαρο Μαυρομιχάλη»

Το τριώροφο νεοκλασικό, χαρακτηριστικό δείγμα του αθηναϊκού νεοκλασικισμού οικοδομήθηκε το 1870 σε σχέδια του Θ. Χάνσεν για την οικογένεια Σκυλίτση, σε οικόπεδο 796τμ. με συνολική χρησιμοποιούμενη επιφάνεια 2.000τμ. Θεωρείτο ένα από τα πιο πολυτελή αρχοντικά της τότε εποχής, με επιβλητική είσοδο και πλούσιο γύψινο και ζωγραφικό διάκοσμο στις οροφές και τους τοίχους.

Στο Μέγαρο αυτό στεγάστηκε η ρώσικη πρεσβεία κατά τη θητεία του πρέσβη Πέτρου Σαβούρωφ (1876-1879) ο οποίος ήταν ένας νέος, έξυπνος άνθρωπος με έντονη προσωπικότητα που έπαιξε σπουδαίο πολιτικό αλλά και κοινωνικό ρόλο. Πάμπλουτος, γλεντζές, ανύπαντρος, άφησε εποχή με τις απαράμιλλης πολυτέλειας δεξιώσεις που έκανε, τις κατακτήσεις του καθώς και τον πανάκριβο τρόπο διαβίωσής του, ο οποίος στοίχιζε τόσο όσο όλων των άλλων πρέσβεων μαζί. Λέγεται ότι στην αυλή του Μεγάρου ο Σαβούρωφ διατηρούσε μεγάλο αριθμό αλόγων και σκυλιών καθώς και τέσσερεις άμαξες. Όταν έφυγε από την Ελλάδα για να αναλάβει καθήκοντα στο Βερολίνο, χάρισε και πούλησε τις άμαξες και τα ζώα στους Αθηναίους. 

Το 1896 το Μέγαρο αγοράστηκε από τον πολιτικό Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, εγγονό του ομώνυμου ήρωα της ελληνικής επανάστασης και Πρωθυπουργού της Ελλάδας μετά το κίνημα στο Γουδί (1909-10). 

Ο Κ. Μαυρομιχάλης ήταν παντρεμένος με τη Λίνα Ρώμα, κόρη του επιφανούς ευπατρίδη Σπυρίδωνα Ρώμα, γνωστή και ως «Η Μεγάλη Ευεργέτιδα της Κουτσούφλιανης», και είχαν αποκτήσει τέσσερα παιδιά: τον Λεωνίδα, τον Πέτρο, την Ασπασία (πρώτη σύζυγο του Ιωάννη Ράλλη) και την Ευφροσύνη, σύζυγο του υποναυάρχου, πολιτικού και διπλωμάτη Περικλή Αργυροπούλου. 

Και εδώ αξίζει να γίνει αναφορά στο ολοκαύτωμα της Κουτσούφλιανης, γεγονός που τότε είχε ευαισθητοποιήσει πολύ τον κόσμο, μεταξύ αυτών και τη σύζυγο του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, και σχετίζεται έμμεσα με το Μέγαρο αυτό.

Η Κουτσούφλιανη, ένα βλαχοχώρι της ορεινής Καλαμπάκας του νομού Τρικάλων, στα σύνορα Θεσσαλίας - Ηπείπου - Μακεδονίας, με τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης του 1987 και τη νέα διαρρύθμιση των ελληνοτουρικών συνόρων παραχωρήθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις στην Τουρκία.

Οι 700 κάτοικοι της Κουτσούφλιανης, αρνούμενοι να δεχθούν αυτή τη νέα κατάσταση, «στις 13 Μαΐου 1898 έκαψαν τις πατρογονικές τους εστίες, ξέθαψαν τα οστά των προγόνων τους, έκαψαν τα λείψανα των νεκρών του πρόσφατου πολέμου του 1897 για να μην τα βεβηλώσουν οι Τούρκοι και με επικεφαλής τους προκρίτους και τον ιερέα τους με τα εικονίσματα από την εκκλησία τους ανά χείρας, διέβησαν τη νέα μεθόριο και επέστρεψαν στην Ελλάδα διαλέγοντας μια νέα τοποθεσία για να ξαναχτίσουν το χωριό τους από την αρχή». Εγκαταστάθηκαν σε ελληνικό έδαφος, 8χλμ μακριά από το καμένο χωριό, γύρω από τη Μονή του Λιμποχόβου, ιδρύοντας τη Νέα Κουτσούφλιανη, σημερινή Παναγιά Καλαμπάκας.

Το γεγονός αυτό είχε προκαλέσει μεγάλη συγκίνηση αλλά και θαυμασμό εντός και εκτός Ελλάδος και άρχισαν έρανοι από πολλά μέρη του κόσμου για βοήθεια στους Κουτσουφλιανιώτες και ανοικοδόμηση της Νέας Κουτσούφλιανης. Η Λίνα Μαυρομιχάλη ανέλαβε αμέσως πρωτοβουλίες. Κάλεσε στο σπίτι της, στην οδό Αμαλίας 8, εκατό ευγενείς κυρίες και δεσποινίδες της Αθήνας και του Πειραιά, καθώς και πολλά εξέχοντα πρόσωπα της τότε αθηναϊκής κοινωνίας και συγκρότησε μία επιτροπή η οποία είχε σαν σκοπό να διοργανώνει φιλολογικές και μουσικές βραδιές προς συλλογή χρημάτων για τους κατοίκους της Κουτσούφλιανης. Το Σάββατο 23 Μαϊου 1898 έγινε η πρώτη εκδήλωση με τη θεατρική παράσταση «Τα απρόοπτα του διαζυγίου», στο θέατρο Τσόχα της οδού Σταδίου. 

Το Μέγαρο Κυριακούλη Μαυρομιχάλη περιήλθε στην ιδιοκτησία της οικογένειας Ράλλη και στη συνέχεια νοικιάστηκε. Για μεγάλα χρονικά διαστήματα παρέμεινε άδειο.

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και συγκεκριμένα το 1971, η Χούντα θέλησε να πουλήσει σε πλειστηριασμό το οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται το Μέγαρο, πράγμα που σήμαινε την πιθανή κατεδάφισή του. Τότε, με πρωτοβουλία του καθηγητή Άγγελου Κατακουζηνού, του οποίου το διαμέρισμα βρισκόταν σε παρακείμενη πολυκατοικία (Λεωφ. Βασ. Αμαλίας 4), οργανώθηκε αγώνας για τη διάσωση του κτιρίου. Σημαντικές προσωπικότητες της πολιτικής, των γραμμάτων και των τεχνών (Αντώνης Σαμαράκης, Γιώργος Μαυροειδής, Δημήτρης Καλαμαράς, Γιάννης Παππάς, Γιάννης Τσαρούχης, Σπύρος Βασιλείου και πολλοί άλλοι) έστειλαν επιστολές διαμαρτυρίας στην τότε «κυβέρνηση» με αίτημα να κηρυχθεί διατηρητέο το εν λόγω κτήριο. Η πρωτοβουλία αυτή είχε θετική έκβαση και στις 11 Μαϊου του 1974 το καθεστώς εξέδωσε ανακοίνωση κηρύσσοντας το οίκημα διατηρητέο. Με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού το 1975 και του ΥΠΕΧΩΔΕ το 1987, το κτίριο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο.

Στο Μέγαρο αυτό αποφασίστηκε να στεγαστούν τα γραφεία της αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ελλάδα, όταν η αύξηση του προσωπικού και των δραστηριοτήτων του Γραφείου, το οποίο αρχικά συστεγαζόταν μαζί με την αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην οδό Βασ. 2, απαιτούσαν χρήση μεγαλύτερων χώρων.

Προτάθηκε το Μέγαρο Μαυρομιχάλη (ιδιοκτησίας Ράλλη) το οποίο, αν και όχι σε καλή κατάσταση πληρούσε τις προδιαγραφές (κεντρικό σημείο, μεγάλοι και άνετοι χώροι). Στο ερώτημα αγορά ή ενοικίαση, η αγορά κρίθηκε ως η πιο συμφέρουσα επιλογή και έτσι στις 20 Σεπτεμβρίου του 1991 υπογράφτηκαν τα συμβόλαια. 

Η πρώτη ανακαίνιση έγινε το 1993, με διαρθρωτικές παρεμβάσεις αλλά και ριζική αποκατάσταση όλων των δομικών του στοιχείων αλλά και των ζημιών που το κτήριο είχε υποστεί κατά τη διάρκεια των ετών. Ολες οι εργασίες είχαν στόχο να φέρουν το εσωτερικό και το εξωτερικό του κτηρίου στην αρχική του μορφή. Αποκαλύφθηκαν οι φλοράλ διακοσμήσεις κάτω από τις ταπετσαρίες, αποκαταστάθηκαν πλήρως τα ξύλινα πατώματα και τα κουφώματα.

Το κτίριο εγκαινιάστηκε κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας της Ένωσης. 

Λόγω του σεισμού του 1999 προκλήθηκαν σοβαρότατες ζημιές στο κτήριο το οποίο χρειάστηκε μία δεύτερη, μεγάλη ανακαίνιση. Η εξειδικευμένη εταιρεία ΕΔΡΑΣΗ ανέλαβε ν’ενισχύσει και να στηρίξει το Μέγαρο με ό,τι μέσα διαθέτει η σύγχρονη τεχνολογία. Η τεράστια αυτή επένδυση έγινε χάρη στην αποφασιστικότητα και συμβολή όλων των αρμοδίων πολιτικών και διοικητικών φορέων του ΕΚ και ιδιαίτερα των Ελλήνων ευρωβουλευτών.

Ένας νέος σταθμός στην ιστορία του Μεγάρου είναι το 'Στέκι της Ευρώπης' που εγκαινιάστηκε το Δεκέμβριο του 2015. Πρόκειται για έναν νέο χώρο συνάντησης σε ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες του κτιρίου που παραχωρούνται σε άτομα και φορείς κατόχους κάρτας μέλους για πρωτοβουλίες και δράσεις με στόχο την ανάπτυξη διαλόγου για το μέλλον της Ευρώπης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Έντυπο του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ελλάδα, Κείμενο Γεωργίου Κασιμάτη. Καλλιτεχνική Επιμέλεια και Παραγωγή Μ. Ρωμανός Ε.Π.Ε. Αθήνα, Μάϊος 1994 και επανέκδοση Οκτώβριος 2007.
2. Καιροφύλα Γ.Κ. – Φιλιππότη Σ.Γ., Αθηναϊκό Ημερολόγιο 1994. Ετος πέμπτο. Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα, 1994.
3. Σάρρος Γ.Ν. – Στρατής Α.Δ., Ιστορία της Κουτσούφλιανης (Παναγιά Καλαμπάκας), Εκδοση «Αδελφότητος Παναγιάς», Αθήνα, 1997.

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

1. www.eie.gr/archaeologia/gr
2. https://www.istorikathemata.com/
3. https://el.wikipedia.org/wiki
4. https://infoidk.arch.duth.gr/anastasiou.pdf