O Marcel Proust και ο χαμένος χρόνος

«Οτιδήποτε είναι μεγάλο σε αυτό τον κόσμο έρχεται από τους νευρωτικούς ανθρώπους. Αυτοί ίδρυσαν τις θρησκείες μας και δημιούργησαν τα αριστουργήματά μας»

Γεννημένος στις 10 Ιουλίου του 1871 στο Αuteil στο 16ο διαμέρισμα του Παρισιού, συγγραφέας, κριτικός και δοκιμιογράφος. Γόνος εύπορης οικογένειας, σπούδασε στο λύκειο Condorcet και στη σχολή Πολιτικών Επιστημών ενώ παράλληλα αρθρογραφούσε σε διάφορα περιοδικά. Yπέφερε από χρόνιο άσθμα.

Το 1896 ξεκινά την πρώτη του προσπάθεια στη συγγραφή βιβλίων με το έργο «Ηδονές και ημέρες» («Les plaisirs et les jours»), μια συλλογή από σύντομες ιστορίες, δοκίμια και ποιήματα.

Έχει προηγηθεί 1895 το προσχέδιο για το μυθιστόρημα που θα αποτελέσει ορόσημο όχι μόνο για τη δική του συγγραφική πορεία αλλά και για την ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, το αριστούργημα «Αναζητώντας το χαμένο χρόνο» («À la recherche du temps perdu»). Θα εγκαταλείψει όμως την προσπάθεια το 1899.

Πορτραίτο του από τον καλλιτέχνη Richard Lindner

Το 1905 είναι η χρονιά που θα τον σημαδεύσει καθώς χάνει τη μητέρα του, ένα πρόσωπο που του ασκούσε ιδιαίτερη επιρροή και με το οποίο ήταν πολύ συνδεδεμένος. Λέγεται πως από τότε έχασε οποιαδήποτε προσωπική επαφή με συγγενείς και φίλους και αφιέρωσε τη ζωή του ολοκληρωτικά στη συγγραφή και στην απομόνωση.

Το 1913 θα εκδόσει το πρώτο μέρος του «Αναζητώντας το χαμένο χρόνο». Ένα βιβλίο 3.200 λέξεων που αποτελείται από επτά τμήματα με τους εξής τίτλους:

1) Από τη μεριά του Σουάν

2) Στη σκιά των κοριτσιών με τα λουλούδια

3) Από τη μεριά των Γκερμάν

4) Σόδομα και Γόμορα

5) Η αιχμάλωτη

6) Η χαμένη Αλμπερτίν

7) Ο χρόνος που ξαναβρέθηκε

Πορτραίτο του σε ηλικία 21 ετών από τον ζωγράφο Jacques-Émile Blanche

Στο έργο αυτό, που θεωρείται ένα από τα καλύτερα έργα του 20ου αιώνα, αναπτύσσονται με τρόπο νοσταλγικό ουσιώδη θέματα της παιδικής του ηλικίας (π.χ ο έρωτας, η ζήλια). Πρόκειται για ένα ημιαυτοβιογραφικό μυθιστόρημα σε μορφή εσωτερικού μονολόγου που στο βάθος του διαφαίνονται έντονα οι κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και φιλοσοφικές αναζητήσεις του σύγχρονου ανθρώπου.

Η αγαπημένη του μητέρα

Ένα βιβλίο - πηγή έμπνευσης πολλών κριτικών και ερευνητών στο οποίο αναλύονται θεμελιώδεις έννοιες της πραγματικότητας, όπως αυτές που παρουσιάζονται μέσα στην προσωπική προσπάθεια του ίδιου του Proust να αναζητήσει το δικό του χαμένο χρόνο.

To σπίτι του στην οδό Haussman στο Παρίσι, όπου έζησε από το 1907 έως το 1919

Υπήρξε από τους πρώτους συγγραφείς που παραδέχτηκε την ομοφιλοφιλία του κάτι που διαφαίνεται και μέσα από τα έργα του. Ο Lucien Daudet (συγγραφέας) και ο Reynaldo Hahn (συνθέτης) υπήρξαν εραστές του.

Kαθισμένος ο Proust, αριστερά ο Robert de Fleurs (θεατρικός συγγραφέας), δεξιά ο Lucien Daudet

Θεωρείται ο δημιουργός του «ερωτηματολογίου του Proust», ένα ερωτηματολόγιο 37 ερωτήσεων, που αποτελεί βάση για τη σκιαγράφηση της ανθρώπινης υπόστασης. Λέγεται πως το ερωτηματολόγιο αυτό πήρε το όνομά του, όταν ο ίδιος κάποια στιγμή απάντησε σε αυτές τις ερωτήσεις.

Η κρεβατοκάμαρά του, όπως διατηρείται στο μουσείο Carnavalet στο Παρίσι

Πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του κλεισμένος στο σπίτι του, να κοιμάται κατά τη διάρκεια της ημέρας και να γράφει όλη τη νύχτα.

«Ο Μarcel Proust στο κρεβάτι του θανάτου του», φωτογραφία του Man Ray

Πέθανε στις 18 Νοεμβρίου του 1922 από πνευμονία έχοντας ήδη αναγνωριστεί και βραβευτεί για το έργο του. Τα τελευταία τρία μέρη του βιβλίου του εκδόθηκαν μετά το θάνατό του.

Ο τάφος του στο μεγαλύτερο κοιμητήριο του Παρισιού Père Lachaise, μόλις λίγα μέτρα μακριά από τον Οscar Wilde, τον Μολιέρο και εκατοντάδες άλλες προσωπικότητες του πνεύματος και της διανόησης