Stonewall Inn: Αίμα, δάκρυα και ιδρώτας

Ένα μπαρ-ναός της σεξουαλικής διαφοροποίησης,μια πόλη, που πολύ πριν γίνει συνώνυμη της ελευθερίας, ήταν τόσο συντηρητική όσο και η υπόλοιπη Αμερική, και μια νύχτα που έφερε τα πάνω κάτω. Αυτή είναι η ιστορία του γκέι κλαμπ που γκρέμισε τον συντηρητισμό και σήκωσε πάνω από τη Νέα Υόρκη την περίφημη σημαία με το σήμα του ουράνιου τόξου.

Μια φυσιολογική ημέρα των 60s στις ψυχροπολεμικές Ηνωμένες Πολιτείες του τεξανού προέδρου των Δημοκρατικών Λίντον Τζόνσον ξεκινάει. Ο πόλεμος στο Βιετνάμ είναι σε διαρκή εξέλιξη, ο γερουσιαστής Τζόζεφ Μακάρθι έχει αποβιώσει, αλλά η στρατηγική σύγχυσης και φόβου που χάραξε την προηγούμενη δεκαετία κυριαρχεί τόσο στις συνειδήσεις των μεσαίων στρωμάτων όσο και στο διοικητικό μοντέλο του κράτους. Οι κομουνιστές και οι αναρχικοί εξακολουθούν να αποτελούν τον εφιάλτη του Αμερικάνικου Ονείρου. Η μοναδική πολιτεία που έχει αποσύρει το νόμο περί σοδομισμού είναι το Ιλινόις και, αν είσαι αδερφή, ο νόμος δεν είναι ο καλύτερός σου φίλος, φιλενάδα.

Στις ασπρόμαυρες οθόνες των τηλεοράσεων που μαγνητίζουν την οικογένεια, το CBS περνά την ομοφοβική γραμμή. Εκπομπές που «αποδεικνύουν» με «επιστημονικό» τρόπο την ψυχοσωματική διαταραχή των ομοφυλόφιλων, καμπάνιες για την προστασία των παιδιών από άγνωστους κυρίους που τα προσεταιρίζονται με μια σοκολάτα και, αφού τους δείξουν γυμνές φωτογραφίες, τους κόβουν εισιτήριο για τον δρόμο χωρίς γυρισμό με το τρένο της πουστιάς. Στα σχολικά περιβάλλοντα, οι διδακτικές συνέργειες με τη συμβολή των αρχών εκπαιδεύουν εντατικά τη μαθητιώσα νεολαία στους κινδύνους που εγκυμονεί η αποκλίνουσα ερωτική συμπεριφορά από την ορθόδοξη αντίληψη για το νορμάλ γαμήσι.

Είναι η εποχή που το θεσμικό μοντέλο διακυβέρνησης των πολυφυλετικών ΗΠΑ δέχεται κραδασμούς, η συνοχή του «κοινωνικού ιστού» δοκιμάζεται και τα καλοκαίρια είναι καυτά. Malcom X, Μαύροι Πάνθηρες, η δύναμη στον κόσμο, η φαντασία στην εξουσία, οι λέξεις στους τοίχους. 1964, Χάρλεμ. 1965, Λος Άντζελες. 1968, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ δολοφονείται στο Μέμφις και οι εξεγέρσεις των μαύρων για τα πολιτικά δικαιώματά τους εξαπλώνονται από πολιτεία σε πολιτεία όπως μια παρτίδα ντόμινο. Ουάσινγκτον, Σικάγο, Βαλτιμόρη, Κεντάκι, Κάνσας.

Η άλλη Αμερική με κοινό παρονομαστή τη διαφορετικότητα αρχίζει να επικοινωνεί μεταξύ της όπως τα συγκοινωνούντα δοχεία. Δίπλα στους μαύρους ακτιβιστές που διεκδικούν την ισονομία, οι πολύχρωμοι μαστουρωμένοι χίπηδες που αρνούνται τη στράτευση. Για μερικούς μια αδέσποτη ζωή γεμάτη μαριχουάνα και LSD αποτελεί πιο ενδιαφέρουσα προοπτική από την κοινωνική σύμβαση της οικογένειας. Και για κάποιους άλλους, η ελευθερία να κάνουν ό,τι θέλουν στο κρεβάτι τους αρχίζει να γίνεται αδιαπραγμάτευτη.

Η στάση του 69

Το 1969 ο Ρεπουμπλικάνος Ρίτσαρντ Νίξον αναλαμβάνει τα προεδρικά του καθήκοντα και οι αντιθέσεις δε θα αργήσουν να οξυνθούν. Στην πόλη-σύμβολο της ελευθερίας, τη Νέα Υόρκη, μπορείς να βρεις τουλάχιστον 175 gay friendly spots. Τα «Moroccan Village», «Nautillus», «The Old Vic», «Red Swing» και «Sea Colony» αποτελούν εστίες «ονείδους» συναθροίζοντας κατά κύριο λόγο ομοφυλόφιλους στους χώρους τους. Ανιχνεύοντας προσεκτικά τα στενά και τα σοκάκια της μητρόπολης, μπορείς να εντοπίσεις τα πρώτα καταφύγια των καταπιεσμένων σεξουαλικά φυλών.

Στο βιβλιοπωλείο «Oscar Wilde» του Μπρόντγουεϊ, που έχει ανοίξει από το 1967, οι εμφανίσεις ανθρώπων της διπλανής πόρτας αρχίζουν να πυκνώνουν αναζητώντας τις σελίδες της περιθωριακής ομοφυλόφιλης λογοτεχνίας. Αδελφότητες για την υπεράσπιση των lgbt δικαιωμάτων βρίσκουν χώρους στέγασης. Οι Daughters Of Billity για τις λεσβίες, η μαχητική Mattachine Society, για όλα τα λουλούδια που ανθίζουν, το 1969, ξεκινά τη δράση της για τη νομική εξίσωσή της υπό το άγρυπνο μάτι του FBI. Τραγική ειρωνεία; O αόρατος διώκτης και προϊστάμενος των ομοσπονδιακών αρχών, Τζον Έντγκαρ Χούβερ, το πάει το γράμμα.

Το γράμμα του νόμου όμως εξακολουθεί να είναι απαγορευτικό για να μπορείς να δηλώνεις με περηφάνια ομοφυλόφιλος, αμφιφυλόφιλος, αμφισεξουαλικός. Αν δοκιμάσεις να φορέσεις ψηλοτάκουνα και θελήσεις να βγεις στον δρόμο, διώκεσαι για «έγκλημα κατά της φύσης». Βάσει των επίσημων αρχείων της αστυνομίας σε ετήσια βάση πραγματοποιούνται 500 συλλήψεις για όσους διάλεξαν να περπατήσουν το πεζοδρόμιο με δαντέλα και φουστάνι.

Στα φθηνά μοτέλ δεν υπάρχει χώρος για ανώμαλα φρικιά, εκτός και αν πληρώσεις τα τριπλά, με αποτέλεσμα οι παρίες του έρωτα να ψάχνουν και να στεγάζουν τις ανομολόγητες πράξεις τους στις καρότσες των φορτηγατζήδων που βρίσκουν παρκαρισμένες τα μεσάνυχτα στις εργατικές γειτονιές. Εκεί, μέσα στις νταλίκες και τα ψυγεία κρεάτων, οι πιο γενναίοι μπορούν να φιλήσουν τον γκόμενό τους και να ζήσουν τον κολασμένο έρωτά τους. Βρόμικες, απαγορευμένες, αφύσικες περιπτύξεις καίνε τους καθωσπρεπισμούς μέσα στα κατεψυγμένα κοντέινερ. Τα σπερματικά υγρά μιας απελευθερωμένης συνεύρεσης χύνονται μόλις μία ανάσα μακριά από τις χοιρινές σπάλες και τις κρεατόβεργες των θανατωμένων ζώων που σφαγιάστηκαν για να καταλήξουν στο τραπέζι μιας καλοσυνάτης νοικοκυρεμένης οικογένειας που ψηφίζει Νίξον. Η πόλη δεν είναι ποτέ αυτό που δείχνει. Και η περιοχή του Μανχάταν είναι η καλύτερη απόδειξη. Καληνύχτα σας.

Οι γκέι είναι αναγκαίοι

Στην προοδευτική συνοικία Greenwich Village, δίπλα από τα γραφεία της ανατρεπτικής και νεανικής εφημερίδας «Village Voice», η ζεστή πληροφορία για τους ομοφυλόφιλους είναι η διεύθυνση του γκέι παραδείσου της Νέας Υόρκης. Οδός Christopher Street, νούμερο 51-53. Ένα κτίσμα της τριετίας 1843-1846, που κατασκευάστηκε αρχικά ως στάβλος, από το 1930 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1960 λειτούργησε ως εστιατόριο και στις 18 Μαρτίου του 1967 φέρνει την άνοιξη για τα εξωτικά φρούτα που δεν μπορούσαν να ευδοκιμήσουν κάπου αλλού. «Stonewall Inn». Το πιο cool μέρος για να βγεις με την έτσι σου, κοπελιά, το μπαρ που μπορούσες να χορέψεις με το αγόρι σου, μάγκα, και να αισθανθείς ερωτευμένος, να φλερτάρεις ανενόχλητος όπως τα εκατομμύρια των straight ανθρώπων ανάμεσά σου.

«Αδέσποτοι» τύποι, πυγμάχοι, σχεδιαστές μόδας, εικαστικοί, υπάλληλοι σχηματίζουν ένα πρωτόγνωρο ταξικό παζλ σχηματίζοντας τη μεγάλη εικόνα, το «ταμπού» της εποχής, μια συγκροτημένη κοινότητα με τα δικά της σεξουαλικά γούστα. Η τοξοειδής καμπύλη της πόρτας του ήταν το προμήνυμα πως εδώ τα βέλη του Άδωνη καρφώνουν καρδιές χωρίς διακρίσεις. Στον κυρίως χώρο, λεσβίες και γκέι με διακριτική στάση πίνουν και ανταλλάσσουν νέα, στα ενδότερα του «Stonewall Inn» οι drag queens στήνουν τα δικά τους πάρτι. Η έναρξη λειτουργίας του μπαρ θα σηματοδοτήσει με έναν μοιραίο τρόπο και την τελετή λήξης μιας σεμνότυφης εποχής. Με αίμα, δάκρυα και ιδρώτα.

Πολύ καλό για να είναι αληθινό, το «Stonewall Inn» δέχεται συχνά πυκνά τη διετία 1967-1969 τις εισβολές των αστυνομικών αρχών, που στο πλαίσιο της αδιασάλευτης τάξης προέβαιναν σε εξευτελιστικούς ελέγχους και οδηγούσαν στην κλούβα όσα πουλιά κελαηδούσαν παράφωνα. Σε αρκετές περιπτώσεις τα θύματα έβλεπαν, μεταξύ άλλων, τη δημοσιοποίηση των προσωπικών τους στοιχείων στον Τύπο της εποχής. Κράξιμο, μια αξεπέραστη μέθοδος καταστολής. Ο έλεγχος της Μαφίας όμως στις εισπράξεις του τζουκ μποξ και της μηχανής πώλησης τσιγάρων δίνει το απαραίτητο οξυγόνο στη λειτουργία του «Stonewall Inn». Για τις φαμίλιες που είχαν υπό την προστασία τους τα μπαρ, η εκμετάλλευση της τσέπης ενός κλειστού λόμπι, με υπερχρέωση σε νοθευμένα ποτά και αντίτιμο τρία δολάρια το κεφάλι, ενείχε λιγότερο κίνδυνο από το εμπόριο ναρκωτικών και κανέναν ενδοιασμό στα όσα ηθικοπλαστικά έσουρνε η καθεστηκυία τάξη στις μειονότητες τέτοιου τύπου. Γνωρίζοντας τους δρόμους καλύτερα από τον καθένα εξάλλου, τα αφεντικά της Μαφίας είχαν σχετικά εξοικειωθεί με τις συγκεκριμένες συμπεριφορές, ώστε να αποδεχθούν, έστω και σιωπηλά, την ύπαρξή τους, αρκεί αυτές να έφερναν τον παρά στην ώρα του.

The Mob Rules

Χρονιά περίεργη, έτος-ορόσημο για μια σειρά πραγμάτων, το 1969 πετυχαίνει τη Νέα Υόρκη σε προεκλογική περίοδο για την ανάδειξη νέου δημάρχου. Ο Τζον Λίντσεϊ επιθυμεί να εξασφαλίσει την επανεκλογή του τον Νοέμβριο και επιχειρεί να απευθυνθεί στους συντηρητικούς ψηφοφόρους του ως εγγυητής της δημόσιας ασφάλειας. Η αγαστή συνεργασία του με την αστυνομία θα έχει σύντομα αποτελέσματα. Οι έφοδοι στα ομοφυλόφιλα στέκια εντείνονται, η διαλεκτική του φόβου ακούγεται περισσότερο, το τραμπούκο στις lgbt κοινότητες γίνεται καθημερινό φαινόμενο, τα μίντια επιχαίρουν, οι φιλήσυχοι πολίτες κοιμούνται πιο ήσυχα, η πόλη όμως και το υπογάστριό της βράζουν.

Το Καλοκαίρι της Αγάπης, όπως έμεινε γνωστό το θέρος του 1969, σε μια από τις επιχειρησιακές επεμβάσεις των αρχών στο «Stonewall Inn», η συσσωρευμένη οργή των θαμώνων και το χρόνιο μίσος που έχει δημιουργήσει η συστηματική καταπίεση θα γίνουν οι θρυαλλίδες μιας πολυήμερης εξέγερσης. Είναι Σαββατόβραδο, είναι Ιούνιος, το ημερολόγιο δείχνει 28 και, όπως συμβαίνει εδώ, κούκλοι και κούκλες έχουν στολιστεί για να περάσουν ζάχαρη τη νύχτα της εβδομάδας. Στις 01.20 τα ξημερώματα, αφού έχει προηγηθεί η είσοδος δύο αστυνομικών με πολιτικά ρούχα και οι δυνάμεις καταστολής του τμήματος Ηθών καραδοκούν στον περίγυρο του «Stonewall Inn», ξεκινά η μπούκα.

Στην καθιερωμένη αναφώνηση των ένστολων «το μέρος βρίσκεται υπό σύλληψη», οι παρευρισκόμενοι προβάλλουν αντίσταση, ακολουθεί γενικευμένη σύρραξη, μαζί με τις αστυνομικές ενισχύσεις που καταφθάνουν, το «Stonewall Inn» περικυκλώνεται από εκατοντάδες ανθρώπων που συρρέουν για να υπερασπιστούν τους υπό κράτηση θαμώνες του. Η διαχείριση πλήθους από τους επικεφαλής της NYPD βρίσκεται σε οριακό επίπεδο με επαπειλούμενη κοινωνική ένταση απροσδιόριστου βαθμού. Η εντολή του ντετέκτιβ Charles Smythe και του, βοηθού του, Seymour Pine, είναι σαφής. «Δεν πυροβολεί κανείς, αν δε δοθεί ρητή εντολή από εμάς».

Διαδηλωτές σκαρφαλώνουν στους πυλώνες φωτισμού, το πλήθος αλαλάζει υπέρ των ομοφυλόφιλων, κάδοι σκουπιδιών στήνονται ως αυτοσχέδια παραπετάσματα, οι εμπρησμοί στέλνουν σήματα καπνού πως αυτή τη φορά τα πράγματα έχουν ξεφύγει για τα καλά. Το τζίνι έχει βγει από το λυχνάρι και δύσκολα θα επιστρέψει σε αυτό. Τα σάλια των αστυνομικών λαγωνικών στάζουν τρόμο, η αριθμητική υπεροχή των περίπου 600 εξεγερμένων έχει ως αποτέλεσμα στις μαινόμενες συμπλοκές την οπισθοχώρηση των αρχών. Κάθε βήμα πίσω σημαίνει ένα βήμα μπροστά για τα δικαιώματα της κοινότητας.

Το επίλεκτο σώμα καταστολής καταφθάνει και σε σχηματισμό φάλαγγας προσπαθεί να επανακτήσει τις δυνάμεις ισορροπίας μεταξύ των εκπροσώπων του νόμου και του πλήθους. Θα αποτύχει ταπεινωτικά. Η γειτονιά έχει γίνει πεδίο μάχης. Μπουκάλια, πέτρες και κάθε τι χρήσιμο εκσφενδονίζεται μανιωδώς προς πάσα κατεύθυνση. Πόρνες της πιάτσας, άστεγοι και περιφερόμενοι συνδράμουν μαζί με τους ομοφυλόφιλους και τις drag queens ενώνοντας τις ιαχές τους με κοινά συνθήματα.

Στις 04.00 η μάχη έχει τελειώσει και η ένταση έχει αποκλιμακωθεί. Έχει ήδη ξημερώσει και η ιστορία έχει γραφτεί. Αστυνομικοί και διαδηλωτές στο νοσοκομείο, το «Stonewall Inn» μετρά τις πληγές του και οι πρωταγωνιστές της επεισοδιακής νύχτας που έχει προηγηθεί μετρούν την πρώτη τους νίκη για την αναγνώριση των δικαιωμάτων τους.

Την επόμενη μέρα η «New York Times» δίνει το πρωτοσέλιδό της στα επεισόδια. Ακολουθούν η «New York Post» και η «New York Daily News». Στα στέκια της πιάτσας διαχέεται η είδηση πως υπαίτιοι της πρωτοφανούς εξέγερσης είναι οι Μαύροι Πάνθηρες. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, εκατοντάδες άνθρωποι θα βρεθούν στο ρημαγμένο «Stonewall Inn» περιφρουρώντας εκτός από τον χώρο τις νέες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. «Υποστηρίξτε την γκέι δύναμη», «Νομιμοποιήστε τα λεσβιακά μπαρ», ένα χαρακτηριστικό σύνθημα με σπρέι στον τούβλινο τοίχο του απαθανατίζεται από τους φακούς των φωτορεπόρτερ. Drag power. Στα 24ωρα που ακολουθούν, νέα επεισόδια θα λάβουν χώρα στο Greenwich Village, νέα ηχηρά ραπίσματα κατά των σεξουαλικών διακρίσεων θα δοθούν στην εκτελεστική εξουσία.

Μέρες μετά, όσα συνέβησαν στο «Stonewall Inn» θα αποτελέσουν τη μαγιά που θα ζυμώσει μελλοντικά την αναθεώρηση της νομοθεσίας και των επισήμων αντιλήψεων. Ο μπίτνικ ποιητής Άλεν Γκίνσμπεργκ, που κατοικεί στην περιοχή, θα ταχθεί ανοιχτά υπέρ των lgbt δικαιωμάτων και θα επισκεφθεί στη συνέχεια το «Stonewall Inn», το οποίο στο τέλος του χρόνου θα κατεβάσει ρολά.

Ένα χρόνο μετά, το πρώτο Gay Parade διοργανώνεται στη Νέα Υόρκη ως επέτειος της εξέγερσης του «Stonewall Inn» καλύπτοντας δεκάδες τετράγωνα έως το Central Park με ασύλληπτη, για τα δεδομένα της εποχής, συμμετοχή. Η πολύχρωμη παρέλαση ενάντια στις διακρίσεις θα εξαπλωθεί από πόλη σε πόλη και στα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα αποτελέσει έναν διεθνή θεσμό.

Στις δεκαετίες που θα διαδεχθούν τα 60s, η θεσμική συμφιλίωση θα σημειώνεται χρόνο με τον χρόνο. Οι σταλινικές αντιλήψεις της Αριστεράς θα καμφθούν σταδιακά, οι σοσιαλδημοκρατικοί πολιτικοί σχηματισμοί θα υιοθετήσουν μέρος των αιτημάτων που τα ακτιβιστικά κινήματα θα διατυπώσουν, ο δυτικός κόσμος θα κατανοεί ολοένα και περισσότερο την έννοια της διαφορετικότητας, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει καθολική αποδοχή των lgbt δικαιωμάτων. Το 1999 το «Stonewall Inn» θα ανακηρυχθεί μνημείο εθνικής κληρονομιάς από τις ΗΠΑ. Το 2010 η Νέα Υόρκη θα θέσει σε ισχύ τον γάμο μεταξύ ανθρώπων του ιδίου φύλου. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών στην υπόθεση της Καλιφόρνιας ανοίγουν νέους δρόμους. Σήμερα, αν έχεις θέμα με το τι γίνεται στο κρεβάτι του διπλανού σου, εσύ έχεις το πρόβλημα.

Before Stonewall Documentary, 1984 

After Stonewall Documentary, 1999