ΙΘΑΚΗ: Μια ιστορία θα σας πω...

Η ιστορικότερη θεραπευτική κοινότητα της Ελλάδας είναι φτιαγμένη από τη στόφα του survivor και επί 30 χρόνια θεμελιώνει το δικαίωμά της να υπάρχει μέσα από σκληρούς αγώνες. Η ΙΘΑΚΗ μας ανοίγει τις πόρτες της σε μια σημαντική συγκυρία: γιατί πιθανολογείται η αναστολή της λειτουργίας της και έως πότε θα πρέπει να πείθει θεούς και δαίμονες για τον κοινωνικό της ρόλο;

(όλες οι φωτογραφίες του θέματος: αρχείο Θ.Κ. ΙΘΑΚΗ)

Πόσες φορές έχουμε ακούσει να λένε «μακριά τα ναρκωτικά από το σπίτι μου και όλα τα άλλα θα τα αντέξω»; Ο φόβος είναι ένα ένστικτο που μας κυριεύει. Φοβόμαστε την ατυχία, τα άσχημα απρόβλεπτα που μπορεί να μας τύχουν και κατά κανόνα μας τυχαίνουν όσο τα μελετάμε. Μπορεί να τρακάρουμε και να δούμε τον ουρανό σφοντύλι, μπορεί να πάθουμε καρκίνο, να χάσουμε το φως μας ή να πτωχεύσουμε σε μια στιγμή και να πέσουμε στα ναρκωτικά ή ακόμα και να το ρίξουμε στα ναρκωτικά: έρευνες άλλωστε πιστοποιούν εδώ και χρόνια ότι ως έθνος υπερκαταναλώνουμε αντικαταθλιπτικά χάπια.

Συνυπολογίζοντας τις ψυχολογικές συνέπειες της κρίσης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι όχι μόνο τα ναρκωτικά δεν είναι «μακριά από το σπίτι μας», αλλά ότι η πραγματικότητά τους μας τυλίγει σαν σάβανο, ωστόσο δε θα το πούμε γιατί ο χώρος είναι ακατάλληλος για νιχιλιστικές απόψεις. Αντίθετα είναι ο ιδεωδέστερος για να αναπαραστήσει μια ιστορία τριάντα χρόνων, η οποία πιστοποιεί ότι παρά τις πενθιμολογίες περί «σύγχρονης μάστιγας», «κοινωνικού στίγματος» και ανεπανόρθωτα εκτροχιασμένων ζωών, υπάρχει και άλλος δρόμος για όποιον διατίθεται να αλλάξει το οπτικό του πεδίο.

Η ιστορία της ΙΘΑΚΗΣ, πέρα από την τιμητική διάκριση που επιφυλάσσει στην πόλη της Θεσσαλονίκης η στέγαση της μητέρας των θεραπευτικών κοινοτήτων στεγνής απεξάρτησης και γεννήτορος ολόκληρου του κατοπινού δικτύου μονάδων του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων, είναι κατά βάθος το συνοπτικό σκανάρισμα μιας εναλλακτικής κοινωνίας που κατάφερε να απλουστεύσει τη ζωή της στα ουσιώδη, χωρίς να αποδέχεται τίποτα άχρηστο.

Μια κοινοβιακή αναπόληση μεγάλης δραματικότητας, που ενώ έλκει την προέλευσή της από το αντιναρκωτικό κίνημα, ουσιαστικά εστιάζει στο μότο «η χρήση είναι το σύμπτωμα, και όχι η ασθένεια», προκειμένου να διερευνήσει αυτά τα συμπτώματα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον καθένα μας στην αυτογνωσία και την απαλλαγή από καταχρήσεις πάσης φύσεως - από τον τζόγο, το χρήμα και το διαδίκτυο ώς τη φιλαυτία και τις εξαρτημένες σχέσεις.

Η πόρτα της ΙΘΑΚΗΣ μάς ανοίχτηκε νωρίς ένα πρωί. Διασχίσαμε το μονοπάτι ώς το σπίτι με τον ήλιο να λάμπει.

Τα άγουρα χρόνια

Ιστορική αναδρομή: Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, τα σκληρά ναρκωτικά βαραίνουν τη σκιά τους πάνω από τα αστικά κέντρα. Μπορεί ώς τότε ο κόσμος να παρίστανε ότι δεν έβλεπε και δεν άκουγε, όμως είναι πια αναντίρρητο γεγονός πως υπάρχει χρήση, πολύ εμφανής στα Εξάρχεια και εξίσου δραστήρια στην Προξένου Κορομηλά. Είναι οι δυο μεγάλες πιάτσες. Υπάρχει και στιλ χρήσης, με τους πανκ και τις υπόλοιπες φυλές του περιθωρίου να ιδεολογικοποιούν τη χρήση ηρωίνης πλασάροντας επιτυχημένα τη μαστούρα ως τρόπο ζωής. Αυτό που δεν υπήρχε, ήταν ένα κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο για τους εξαρτημένους. Οι εναλλακτικές ήταν: φυλακή ή εγκλεισμός στο ψυχιατρείο.

Ο Φοίβος Ζαφειρίδης ξεπροβάλλει πίσω από αυτό το τοπίο. Είναι ψυχίατρος με εμπειρία από θεραπευτικές κοινότητες στη Γερμανία και την Ελβετία και συνδικαλιστής στον Ιατρικό Σύλλογο. Βαθιά επηρεασμένος από τη φιλοσοφία των θεραπευτικών κοινοτήτων, μελετά το έργο του Maxwell Jones, ιδρυτή το 1946 της πρώτης θεραπευτικής κοινότητας, σχεδιασμένης για βετεράνους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στο Νόρθφιλντ της Αγγλίας, και ενσκύπτει με τον ίδιο ζήλο στα συγγράμματα του ψυχαναλυτή Harold Bidger. Ρωσοεβραίος εμιγκρές, γεννημένος στο Λονδίνο, ο Bidger διατυπώνει πρώτος την ιδέα της «μεταβατικής» κοινότητας, κατά την οποία, σε οποιαδήποτε διαδικασία ριζικής αλλαγής, οι άνθρωποι οφείλουν να εγκαταλείπουν τις αποτυχημένες πρακτικές τους και να υιοθετήσουν νέους μηχανισμούς αντίληψης και προσαρμογής στο κοινωνικό περιβάλλον, προκειμένου να αντιπαρέλθουν την εσωτερική ανασφάλεια και την εξωτερική αστάθεια.

Ο Ζαφειρίδης παρακολούθησε με ενδιαφέρον την πορεία του Synanon, της πρώτης θεραπευτικής κοινότητας για εξαρτημένους από ουσίες, που δημιουργήθηκε το 1958 στη Σάντα Μόνικα από τον Charles «Chuck» Dederich, πρώην μέλος των Ανώνυμων Αλκοολικών στον οποίο αποδίδεται η πατρότητα της φράσης «today is the first day of the rest of your life». To Synanon, παρότι σταδιακά εκφυλίστηκε σε καλτ σέκτα και πεδίο ακροτήτων, πρόφτασε να συλλάβει το «The Game», ένα θεραπευτικό εργαλείο που ενθάρρυνε την έντονη λεκτική αντιπαράθεση ανάμεσα στους συμμετέχοντες, μέσα σε ένα ειδικά διαμορφωμένο πλαίσιο και το οποίο εξαπλώθηκε στο σύνολο των concept-based κοινοτήτων.

Με όλη τη γοητεία που του ασκούσαν αυτές οι ιδέες, αλλά χωρίς καλά καλά να ξέρει πώς να τις υλοποιήσει, ο Φοίβος Ζαφειρίδης καταθέτει πρόταση στον Υπουργό Υγείας Γιώργο Γεννηματά και στις υφυπουργούς Μαρία Κυπριωτάκη και Καλλιόπη Μπουρδάρα, αιτούμενος πιλοτική χρήση χώρων με στόχο τη δημιουργία κοινοτήτων.

Το εγχείρημα στεγάζεται προσωρινά στο Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, στο Νταού Πεντέλης, όπου και τίθεται σε λειτουργία το Κέντρο Σωματικής Αποτοξίνωσης. Ταυτόχρονα αναζητείται χώρος για να ξεκινήσει το κοινόβιο με τους πρώτους αποτοξινωμένους. Ήδη υπό αυτή την πρώιμη μορφή του, το πρόγραμμα φέρει χαρακτηριστικά τα οποία διατηρεί αναλλοίωτα σε όλη την πορεία του. Είναι δωρεάν, εθελοντικό, άρα ο καθένας μπορεί να το διακόψει ανά πάσα στιγμή, ανάλογα με τη θέλησή του, όντας ταυτόχρονα «στεγνό», χωρίς χρήση υποκατάστατων φαρμάκων. Εύλογα, προκειμένου να στεριώσει μέσα σε ένα τόσο εύθραυστο πλαίσιο, ιχνηλατούνται εδάφη μακριά από την Αθήνα.

Ώσπου ο Εθνικός Οργανισμός Πρόνοιας υποδεικνύει έναν μισοεγκαταλειμμένο παιδότοπο που ιδρύθηκε το 1955 από τη βασίλισσα Φρειδερίκη στην Κοινότητα Εχεδώρου του Νομού Θεσσαλονίκης.

The Magnificent Seven

Στις 27 Νοεμβρίου του 1983, εφτά στελέχη του προσωπικού, ανάμεσά τους ο Φοίβος Ζαφειρίδης, ο σημερινός Διευθυντής του ΚΕ.ΘΕ.Α., Χαράλαμπος Πουλόπουλος, συν ένας απόφοιτος του προγράμματος «Alpha House» του Πόρτσμουθ, εισέρχονται στο χώρο της παιδόπολης μαζί με τα εφτά πρώτα μέλη της κοινότητας, που ιδρύεται με τη συμβολική ονομασία «ΙΘΑΚΗ».

Η συγκυρία στάθηκε ευνοϊκή. Εγκατεστημένη στα πρώτα χρόνια της ανόδου του ΠΑΣΟΚ, με το σύνθημα της Αλλαγής να διαπερνά την κοινωνία, μεταφράζοντας οτιδήποτε καινούργιο σε προκλητικό, άρα ελκυστικό για τον κόσμο και τους πολιτικούς, και με την Αριστερά να εκφράζει ενεργό ενδιαφέρον για τον αγώνα κατά των ουσιών, η ΙΘΑΚΗ γαλουχείται σε κλίμα ζέσης. Το Υπουργείο Υγείας χρηματοδοτεί, ο Εθνικός Οργανισμός Πρόνοιας στηρίζει διοικητικά, ο φέρελπις σοσιαλιστής Κώστας Λαλιώτης πηγαινοέρχεται με το VW κατσαριδάκι του μία και δύο φορές το μήνα από την Αθήνα για να πιει καφέ με τα παιδιά και να δει το πείραμα από κοντά. Το κοινόβιο τον συνεπαίρνει.

Παρ’ όλα αυτά, τα αντιπροοδευτικά αντανακλαστικά που υποφώσκουν σε κάθε μικρή κοινωνία καθιστούν τη συμβίωση επεισοδιακή. Η Σίνδος ξεσηκώνεται. Σε συνάντηση στην Κοινότητα Εχεδώρου, ακόμα και οι προοδευτικοί κάτοικοι μιλάνε για «καταραμένο τόπο», ότι μετά τα βιομηχανικά, τώρα τους φέρνουν και τα κοινωνικά απόβλητα. Ενδεχομένως έχει να κάνει και με τα 125 στρέμματα καλλιεργήσιμης, εύφορης γης, τα οποία η Σίνδος θα προτιμούσε να εκμεταλλευτεί προς ίδιον όφελος, γεγονός πάντως είναι ότι σχεδιάζεται κατάληψη, η οποία αποτρέπεται με την αιφνιδιαστική είσοδο των μελών της ΙΘΑΚΗΣ νωρίτερα από το προβλεπόμενο. Όσο για το δυναμικό του παιδότοπου, στο οποίο δόθηκε ελευθερία επιλογής παραμονής ή μετάθεσης, μόλις δύο εκ των εβδομήντα παρέμειναν, ξεπερνώντας τις προκαταλήψεις: ο λογιστής Σταύρος Διαμαντόπουλος και ο αγρότης Γιάννης Κωστούδης, πρόσωπα που έχουν μυθοποιηθεί στην ιστορία της ΙΘΑΚΗΣ.

Ο Γκράχαμ Σουίφτ γράφει κάπου ότι, αν φτιάξεις μια σκηνή θεάτρου, πρέπει να ανεβάσεις και ένα έργο, και παρά τις αντιδράσεις, το έργο συνεχίζεται χωρίς υποστολή σημαίας ή επικήδειους λόγους. Σιγά σιγά η μικρή κοινότητα οργανώνεται στις ομάδες εργασίας που αποτελούν τον κορμό της αυτοδιαχείρισής της. Το προσωπικό αποκτά την τεχνογνωσία για το στήσιμο ενός προγράμματος χάρη στη συνδρομή του «Alpha House», του Martien Kooyman, ιδρυτή της πρώτης Ολλανδικής Θεραπευτικής Κοινότητας, καθώς και του David Deitch, ενός πρώην χρήστη, από τους πρώτους απόφοιτους του Synanon και σημερινού καθηγητή Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.

Η πρώτη δημοσιότητα έρχεται με μια σειρά ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ, ενώ το πρώτο άρθρο κυκλοφορεί στο περιοδικό «Γυναίκα». Κυρίως, αρχίζουν να φαίνονται θετικά αποτελέσματα. Ξεκινά η λειτουργία του Κέντρου Κοινωνικής Επανένταξης και Συμβουλευτικών Σταθμών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Εγκαινιάζεται συνεργασία με τη ΧΑΝΘ, έναν από τους πρώτους φορείς που άνοιξαν την πόρτα τους στην ΙΘΑΚΗ, παρά τη γύρω καχυποψία. Η ΙΘΑΚΗ παλεύει να κάνει πράγματα. Φτιάχνει γήπεδο μπάσκετ όπισθεν του σιδηροδρομικού σταθμού της Σίνδου, προσφορά στην τοπική κοινωνία η οποία με τον καιρό την αγκαλιάζει. Όταν το χωριό ζητά από τα παιδιά της κοινότητας να περιφέρουν τον επιτάφιο ή όταν ένας Πειραιώτης αμυντικός της ποδοσφαιρικής ομάδας της ΙΘΑΚΗΣ μετεγγράφεται στην ομάδα της Σίνδου, όταν όλα αυτά τα φαινομενικά μικροπράγματα φέρνουν κοντά τους δύο κόσμους, τότε είναι βέβαιο ότι η ατμόσφαιρα θα αλλάξει σε ευρύτερη κλίμακα.

Και όταν τον Αύγουστο του 1987 η ΙΘΑΚΗ αποσπάται από το δημόσιο και συστήνει το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.ΘΕ.Α.), αυτοδιοικούμενο, αυτοδιαχειριζόμενο Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και η λειτουργία της «Εξόδου», δεύτερης κοινότητας διαμονής, προσκρούει στις διαμαρτυρίες των κατοίκων της Λάρισας, είναι ο ίδιος ο πρόεδρος της Κοινότητας Σίνδου που καθησυχάζει τους Λαρισαίους: «Εμάς η ΙΘΑΚΗ μας έδωσε ζωή. Μας έβαλε στο χάρτη». Μια δήλωση 100% ατόφια, μια και η ΙΘΑΚΗ είναι η μοναδική Θεραπευτική Κοινότητα της Ευρώπης που περιλαμβάνεται στην επίσημη οδική σήμανση, γεγονός δηλωτικό για την αίγλη του brand name.

Κάνε το σωστό

Ο Φαίδων Καλοτεράκης έχει έναν απλό και καταδεκτικό αέρα πάνω του που σε αφοπλίζει. Προσωπικά, σπανίως έχω γνωρίσει ώς τώρα -και αμφιβάλλω αν θα γνωρίσω μελλοντικά- κάποιον που να εκφράζει με κάθε βλέμμα και χειρονομία του μια έμφυτη αδυναμία να πράξει κάτι κρυφό και υστερόβουλο. Υπάρχει κάτι το εξαιρετικά ελπιδοφόρο στην όλη αύρα του και ταυτόχρονα κάτι που μου ψιθυρίζει μυστικά πως παρά το πλήθος των ιδιοτήτων του -ανάμεσα σε άλλα, είναι Διευθυντής του ΚΕ.ΘΕ.Α. στη Βόρεια Ελλάδα, εκπρόσωπός του στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο (ECOSOC) του ΟΗΕ, μέλος του Συμβουλίου της Διεθνούς Ομοσπονδίας μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, μουσικός με ενεργή δισκογραφική παρουσία και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ερασιτέχνη Ηρακλή- δε θα γίνει ποτέ κοσμικός ή αναγνωρίσιμος. Πιθανότατα έχει να κάνει με τη βαθιά του σεμνότητα, διαφορετικά δεν μπορώ να το προσδιορίσω.

Ο Φαίδων Καλοτεράκης είναι παντρεμένος με τέσσερα παιδιά, μένει σε ένα μετρίου μεγέθους διαμέρισμα στην Άνω Τούμπα με θέα στο δάσος, ξυπνά πριν από τις εφτά και ταξιδεύει διαρκώς. Εκτιμά τους Beatles και τον Bach, απολαμβάνει τα γραπτά του Χρήστου Γιανναρά, του Καρούζου και του Τζον Λε Καρέ, τρελαίνεται για Ταρκόφσκι, Μόντι Πάιθον και τη «Μαίρη Πόπινς» του Ντίσνεϊ και απασχολείται στο χώρο των εξαρτήσεων από το 1981. Η ΙΘΑΚΗ είναι ο κόσμος του.

Η ίδρυσή της τον βρίσκει πτυχιούχο του Master of Worldview Studies in Philosophy and Psychotherapy του Πανεπιστημίου I.C.S. του Τορόντο. Δουλεύει με χρήστες στο δρόμο, κάνοντας streetwork σε παιδιά μεταναστών δεύτερης και τρίτης γενιάς, εργαζόμενος παράλληλα part-time. Ζει στην ελληνική παροικία του Τορόντο και επισκέπτεται το τμήμα Τύπου της δανειστικής βιβλιοθήκης της κοινότητας τακτικά.

Σκοντάφτει τυχαία πάνω στο δημοσίευμα της «Γυναίκας» και ανακαλύπτει έκπληκτος να εφαρμόζεται στη χώρα του αυτό που θέλει να κάνει με τη ζωή του. Το 1984 επιστρέφει άρον άρον στην Ελλάδα, όταν η ΙΘΑΚΗ δεν έχει συμπληρώσει ούτε χρόνο, ζητά να συναντήσει και συναντά τον Φοίβο Ζαφειρίδη και από τον Νοέμβριο παραδίδει εθελοντικά μαθήματα μουσικής και αγγλικών στα μέλη της κοινότητας. Στην πρώτη επαφή, του κάνει εντύπωση η καθαριότητα, τα ζωηρά χρώματα, μια ποιότητα υπηρεσιών ξένη προς ό,τι είχε αποκομίσει από το ελληνικό δημόσιο. Το 1989 ολοκληρώνει τη στρατιωτική θητεία του και ρίχνεται στη δουλειά. Διατελεί Βοηθός Υπεύθυνος της Κοινότητας και Υπεύθυνος Επανένταξης, προτού παραιτηθεί το 1994 για προσωπικούς λόγους, για να επιστρέψει το 1997 αναλαμβάνοντας όλο το πρόγραμμα στη Βόρεια Ελλάδα.

No more Mr. Nice Guy

Για όσους τον συναναστρέφονται στενά, παρά το μειλίχιο ύφος του, είναι γνωστό πως ο Φαίδωνας δεν καταλαβαίνει Χριστό. Είναι άλλωστε παροιμιώδεις οι προγενέστερες τριβές με πολίτες και φορείς χάριν του προγράμματος.

Για παράδειγμα, το καλοκαίρι του 2002, όταν, σχεδόν ένα μήνα από την 25η Ιουνίου και την εγκατάσταση Συμβουλευτικού Κέντρου στην εξαιρετικά ευπαθή πόλη της Αλεξανδρούπολης, οι κάτοικοι βάζουν φωτιά στο κτίριο και αναρτούν πανό του περιεχομένου: «Φαίδωνα, χρήστη παλιέ, αρπάζεις λεφτά ευρωπαϊκά». Ωστόσο, ήταν η βρόμικη ιστορία των Λαδάδικων αυτή που κατά το διευθυντή του προγράμματος αποτέλεσε το αποκορύφωμα του δούνε και λαβείν της κοινωνίας με την ΙΘΑΚΗ.

Το 1999, ο Φαίδωνας εξασφαλίζει για λογαριασμό του ΚΕ.ΘΕ.Α. ευρωπαϊκή επιδότηση, με την οποία αποκτά την κυριότητα τριών ορόφων οικοδομής επί της συμβολής των οδών Πίνδου και Παγγαίου, στην πλατεία Μοριχόβου, στα Λαδάδικα. Τον Ιανουάριο του 2001, το πρόγραμμα δημοσιοποιεί την πρόθεσή του να στεγάσει τις υπηρεσίες του Κέντρου Υποστήριξης Φυλακισμένων και Αποφυλακισμένων Χρηστών. Το Σωματείο Ιδιοκτητών Καταστηματαρχών Λαδάδικων, μέσω του τότε προέδρου του, Ιωάννη Λουμάκου, ζητά να ληφθούν μέτρα «ούτως ώστε η περιοχή να μη μετατραπεί σε στέκι ναρκομανών ή πρώην ναρκομανών υπό ένταξη στην κοινωνία». Η Ένωση Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης διερωτάται «πώς γίνεται ξαφνικά ένα κτίριο μέσα στο ιστορικό κέντρο της πόλης μας να μετατρέπεται σε στέγη περιθωριακών ατόμων».

Στις 5 Απριλίου 2001, το Δημοτικό Συμβούλιο αποδέχεται το αίτημα των σωματείων καταστηματαρχών και ξενοδόχων, αποφασίζοντας «να μην επιτρέψει την εγκατάσταση του ΚΕ.ΘΕ.Α. στα Λαδάδικα». Η υπόθεση καλύπτεται εκτεταμένα στον Τύπο, με αντιδράσεις και εκκλήσεις από μεγάλο αριθμό πολιτικών εκπροσώπων και κομμάτων, τοπικών, εθνικών φορέων και δημοσίων προσώπων για ανάκληση της απόφασης.

Σε μια δεύτερη συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου, το αίτημα για ανάκληση της απόφασης αρ.712 απορρίπτεται ξανά. Στα πρακτικά της συνεδρίασης, ο Δήμος Θεσσαλονίκης επιχειρηματολογεί περί «ανεπιθύμητης κοινωνικής ομάδας» και οι καταστηματάρχες-επιχειρηματίες χρησιμοποιούν φρασεολογία του τύπου «επικίνδυνοι, έμποροι, μοιραία υποτροπιάζοντες χρήστες». Επιστρατεύοντας απροκάλυπτα ρατσιστικά επιχειρήματα, ο εκπρόσωπος των καταστηματαρχών επισημαίνει πως, «ο χώρος είναι ήδη επιβαρημένος από άτομα ανατολικών χωρών και Αλβανών, που κάνουμε αμάν, με κάθε μέσο να τον καθαρίσουμε». Απόψεις τις οποίες ενστερνίζεται πρόθυμα και ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου: «Το ΚΕ.ΘΕ.Α. αναγνωρίζει ότι δεν είναι καλό να λειτουργεί μετά τις 4:00. Αλλά ο Αλβανός, ο οποιοσδήποτε, να μην πω, γιατί δεν αφορά Έλληνες, μιλάμε για… κάμπτονται;».

Για να κατανοήσει κανείς τη γεύση που άφησε αυτή η ιστορία στον Φαίδωνα Καλοτεράκη θα πρέπει να αναλογιστεί την περίπτωση ενός ανθρώπου που κάνει οικειοθελώς ισόβια σε μια πόλη που του στήνει ενέδρες. Να ρίξει μια ματιά στο πόρισμα της αυτεπάγγελτης έρευνας του Συνήγορου του Πολίτη, το οποίο καταλογίζει στη δημοτική αρχή μεροληψία, υπέρβαση αρμοδιότητας και κοινωνικό ρατσισμό, με την επίφαση διαφύλαξης του couleur locale.

Ο Φαίδωνας είναι Θεσσαλονικιός γέννημα-θρέμμα. Μεγάλωσε στην περιοχή Σιντριβανίου και αργότερα στην Αγίας Σοφίας, πήγε σχολείο στο 10ο της Ικτίνου, είχε αφίσα στο δωμάτιό του τον αθλητή Βασίλη Παπαγεωργόπουλο και μετέπειτα προπονητή του στο στίβο, προτού σκοντάψει πάνω στην καταχρηστική εξουσία του. Τις μέρες του 2001, ο Φαίδων Καλοτεράκης δέχεται απειλές, λάσπη και κοιτάζει πίσω από τον ώμο του σαν ξένος στην ίδια του την πόλη.

Να έχεις και να μην έχεις

Η σημερινή περίπτωση είναι διαφορετική, αλλά εξίσου βαρύνουσα γιατί αφορά ένα δεδομένο κεκτημένο του ΚΕ.ΘΕ.Α. Το δικαίωμά του να υπάρχει. Η μεθοδευόμενη συγχώνευση ΚΕΘΕΑ και ΟΚΑΝΑ, (ενώ πιθανολογείται μάλιστα σχέδιο ολοκληρωτικής παύσης των στεγνών προγραμμάτων, σχέδιο το οποίο ελπίζουμε να παραμείνει στη σφαίρα της εσχατολογίας), μια συγχώνευση χωρίς θεωρητικό υπόβαθρο, χωρίς επιχειρήματα και χωρίς δεύτερες σκέψεις για τις επιπτώσεις μιας τέτοιας απόφασης, δεν μπορεί παρά να θλίβει όσους διαθέτουν έναν οποιοδήποτε βαθμό εξοικείωσης με το έργο των θεραπευτικών κοινοτήτων.

Με την υπόσχεση να επανέλθουμε στο θέμα, ας βασιστούμε στα ουσιώδη: Ο κόσμος ξέρει το ΚΕ.ΘΕ.Α., η ΙΘΑΚΗ είναι ένα δημόσιο πρόσωπο που απολαμβάνει κύρους και το πολιτικό κόστος θα είναι μεγάλο για όποιον επιδιώξει να την αναχαιτίσει.

Με τους αριθμούς να δικαιώνουν την διαχρονική προσπάθεια, το πρόγραμμα δεν παύει να ανθοφορεί, έστω και σε μια δυσμενέστατη περίοδο, σαν αυτή που ζούμε. 60% όσων παρέμειναν ένα χρόνο στην ΙΘΑΚΗ δεν έχουν κάνει έκτοτε χρήση οποιασδήποτε ουσίας, δεν έχουν καμιά εμπλοκή με το νόμο και διαθέτουν σταθερή απασχόληση. Ταυτόχρονα οι μονάδες του ΚΕ.ΘΕ.Α. εξαπλώνονται πλέον σε όλη την Ελλάδα, πλην της Ηπείρου, της Δυτικής Μακεδονίας και των Κυκλάδων. Η οριστική κάλυψη όλης της γεωγραφικής επικράτειας είναι ένας διαρκής στόχος ή, όπως πιο εύστοχα το τοποθετεί ο Φαίδωνας, το να υπάρχει επιλογή στεγνών προγραμμάτων παντού, είναι χρέος της κοινωνίας.

Και φυσικά, η ιστορία συνεχίζεται. Η κοινότητα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που θα συνεχίσει να προχωράει ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες και το προφίλ της χρήσης, και συχνά μέσα από την ευγνωμοσύνη των πολλών και την αχρειότητα των λίγων. Υπάρχει ασφαλώς και το εδώ και το τώρα, ο διαρκής ενεστώτας που διαδραματίζεται στο σπίτι της ΙΘΑΚΗΣ στη Σίνδο, ανάμεσα σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που καθημερινά οργανώνονται σε ομάδες εργασίας και ιεραρχικές διαβαθμίσεις για να επινοήσουν μέσα από την αναμεταξύ τους τριβή εκ νέου τον αυτοσεβασμό, την αλληλοβοήθεια, την ειλικρίνεια, την πειθαρχία στα όρια και την ελευθερία στην έκφραση, έννοιες που στον κόσμο τους, σε αυτή την ενδιάμεση ζώνη απογείωσης προς ένα καινούργιο, αχανές μέλλον, δεν είναι τόσο κενές περιεχομένου όσο στα λημέρια μας. Τους περιμένουμε, έναν έναν.

Ιnfo: Η ΙΘΑΚΗ γιορτάζει την 30η επέτειό της στις 26 Ιουνίου, την Παγκόσμια Ημέρα Κατά των Ναρκωτικών. Θα πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις στην Πλατεία Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, την Τετάρτη στις 19.30, καθώς και σε διάφορες περιοχές της Άνω Πόλης στις 27,28 και 29 Ιουνίου. Για τις υπόλοιπες δράσεις του ΚΕΘΕΑ με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά των Ναρκωτικών, ενημερωθείτε στο kethea.gr Πληροφορίες για το πρόγραμμα ΙΘΑΚΗ μέσω του Συμβουλευτικού Κέντρου Υποστήριξης, στα τηλέφωνα: 2310 212030 -1