Η Ναόμι Κλάιν στη Θεσσαλονίκη

«Ναι, αυτό θα μπορούσε να ήταν το “Αντιδόγμα του Σοκ”»!

Η Καναδή συγγραφέας και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν, δημοφιλής χάρη στο βιβλίο της «Το Δόγμα του Σοκ», βρέθηκε το απόγευμα της Τρίτης στη Θεσσαλονίκη και επέλεξε να επισκεφτεί ένα κλειστό εργοστάσιο...

Δίπλα στα θαμπωτικά φώτα των εμπορικών κέντρων και των λούνα παρκ στην Ανατολική Θεσσαλονίκη, βρίσκεται το εργοστάσιο της Βιομηχανικής Μεταλλευτικής (ΒΙΟΜΕ). Πίσω από την ψηλή μάντρα του ξεκίνησε τον περασμένο Φεβρουάριο, για πρώτη φορά στη χώρα μας, το «πείραμα της Αργεντινής». Παραβλέποντας μια σειρά από κρίσιμα νομικά ζητήματα και βέβαια τους κανόνες της καπιταλιστικής αγοράς, οι εργαζόμενοι αποφάσισαν ότι μπορούν να πάρουν στα χέρια τους και να λειτουργήσουν τη κλειστή βιομηχανική μονάδα, που παρήγαγε κόλλες και καθαριστικά για το σπίτι.

Θεσσαλονίκη, όπως Αργεντινή, λοιπόν, των πολλών κατειλημμένων εργοστασίων της κρίσης που πέρασαν σε εργατικό έλεγχο; Τα νομικά ζητήματα που ανακύπτουν είναι σοβαρά. Η ελληνική νομοθεσία δεν προβλέπει το παραμικρό. Οι εργάτες της ΒΙΟΜΕ, ωστόσο, δηλώνουν ότι θα προχωρήσουν. Κι η Ναόμι Κλάιν ήταν εκεί το απόγευμα της Τρίτης για να τους ενθαρρύνει. «Ναι, το παράδειγμα της ΒΙΟΜΕ θα μπορούσε να ήταν η εφαρμογή του “Αντιδόγματος του Σοκ”» επανέλαβε πολλές φορές.

Tο προαύλιο του εργοστασίου ήταν γεμάτο. Οι περισσότεροι φορούσαν μπλουζάκια με το λογότυπο της «συνεργατικής ΒΙΟΜΕ», ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία κάλυπταν την εκδήλωση, οι εργαζόμενοι χαμογελούσαν. «Τα μίντια στην Ελλάδα υπνωτίζουν και τρομοκρατούν τον κόσμο, λέγοντας ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση και οτιδήποτε εκτός του προγράμματος που εφαρμόζεται θα οδηγήσει στην καταστροφή. Μπορώ να πω ότι η Θάτσερ ζει και βασιλεύει στην Ελλάδα» είπε εισαγωγικά η Ναόμι Κλάιν. Και συμπλήρωσε: «Υπάρχουν πολλά εργοστάσια που κλείνουν. Η πρώτη σκέψη των εργαζομένων θα πρέπει να είναι αν μπορούν να τα λειτουργήσουν μόνοι τους. Δεν είναι μια καινούρια ιδέα, αυτός θα μπορούσε να ήταν ο τρίτος δρόμος».

Οι εργαζόμενοι της ΒΙΟΜΕ φιλοδοξούν να διοικήσουν τη μονάδα μέσω συνεταιριστικού σχήματος. Θα είναι ισότιμοι μέτοχοι και οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από τη γενική συνέλευση, όπως λένε. Η ιδιαιτερότητα της ΒΙΟΜΕ είναι πως δεν έχει χρεοκοπήσει, ούτε έχει κηρύξει πτώχευση. Πρόκειται για θυγατρική της Φίλκεραμ της οικογένειας Φιλίππου, άλλοτε κραταιάς βιομηχανίας πλακιδίων και δομικών υλικών. Το 2011 η μητρική εταιρεία κατέθεσε πτώχευση. Χωρίς να κηρυχτεί πτώχευση στη θυγατρική ΒΙΟΜΕ, οι μηχανές της έσβησαν και 70 άτομα βρέθηκαν άνεργοι. Η Φίλκεραμ πέρασε στη φάση εκκαθάρισης των περιουσιακών της στοιχείων, ένα από τα οποία είναι και οι μετοχές της ΒΙΟΜΕ. Σε αυτή τη φάση, τον πρώτο λόγο στην πώληση των μετοχών έχει ο σύνδικος, δικηγόρος που ορίζεται από το Πρωτοδικείο. Οι εργαζόμενοι επιδιώκουν να αποκτήσουν τις μετοχές, ωστόσο γνωρίζουν ότι ο νέος ιδιοκτήτης θα κληρονομήσει και τα χρέη 4 εκατ. ευρώ της ΒΙΟΜΕ προς το Δημόσιο, τα Ασφαλιστικά Ταμεία και τους προμηθευτές. Και κάπου εκεί ξεκινούν τα δύσκολα.

Οι εργαζόμενοι έχουν ζητήσει νομοθετική ρύθμιση και πάγωμα των χρεών από το Υπουργείο Εργασίας, αίτημα το οποίο προς το παρόν δεν έχει απορριφθεί. Νομικοί περιγράφουν ότι στην Αργεντινή, σε αντίθεση με τη χώρα μας, το ίδιο το κράτος παρείχε ως κίνητρο το πάγωμα των χρεών, εφόσον οι εργάτες έπαιρναν μία βιομηχανική μονάδα στα χέρια τους (υπόθεση κεραμοποιίας Ζανόν). Ένα ακόμη πιο κρίσιμο ζήτημα είναι το κατά πόσο μπορούν να ξεκινήσουν τη γραμμή παραγωγής, καθώς σε αυτό πρέπει να συναινέσει ο σύνδικος και βέβαια οι πιστωτές της ΒΙΟΜΕ. «Δεν έχουμε την ανάγκη τους για να σωθούμε, δεν έχουν την ανάγκη μας για να καταστραφούν» λένε οι εργαζόμενοι.

Πίσω στην εκδήλωση, το απόγευμα της Τρίτης, η Ναόμι Κλάιν μιλούσε με γοητευτικό πάθος. «Η άποψη ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στην κρίση κάνει τους ανθρώπους φοβισμένους και αδύναμους. Αυτός είναι κι ένας κρίσιμος παράγοντας για την εμφάνιση των φαινόμενων φασισμού. Ο φόβος και το δήθεν αδιέξοδο. Το στοίχημα της Αριστεράς είναι να δώσει απάντηση στην άποψη ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση, να σταματήσει την ύπνωση. Η ΒΙΟΜΕ είναι το “Δόγμα του Σοκ” που προκαλούν οι εργαζόμενοι, το εναλλακτικό σοκ. Ήρθε η ώρα να βρούμε δικά μας συνθήματα για την κρίση».

Η Καναδή συγγραφέας βρίσκεται στην Ελλάδα κάνοντας έρευνα για το επόμενο βιβλίο της, που έχει θέμα την προστασία του περιβάλλοντος σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Τις προηγούμενες μέρες βρέθηκε στη ΒΑ Χαλκιδική, όπου κάτοικοι αντιδρούν στη λειτουργία μεταλλείων χρυσού. «Η περίπτωση των Σκουριών είναι ένα κλασικό παράδειγμα. Μας λένε ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι πολυτέλεια σε περιόδους κρίσης. Εδώ ωστόσο έχουμε να κάνουμε με αποικιοκρατική λεηλασία της γης και των ανθρώπων στο όνομα της κρίσης» είπε η Ναόμι Κλάιν.

«Θα πρέπει να περιμένουμε τη στιγμή που το πολιτικά αδύνατο θα γίνει πολιτικά αναπόφευκτο. Στην τελευταία επίσκεψή μου στην Αθήνα, κάποιος μου είπε ότι η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα μοιάζει αυτήν την περίοδο με την άμπωτη της θάλασσας. Όμως, το κύμα επανέρχεται. Πριν από μία εβδομάδα κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Τουρκία. Ένας πρωτοφανής ξεσηκωμός για την πιο μικρή αφορμή, την καταστροφή ενός μικρού πάρκου στην Ταξίμ. Το κύμα επανέρχεται και θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να το δαμάσουμε».