Αρχειο

Στο παγκόσμιο τραπέζι δεν είναι όλοι προσκεκλημένοι

Μια βιωματική εμπειρία με την Actionaid

Καθίσαμε σε ένα «παγκόσμιο» τραπέζι με σειρά τυχαία. Κάθε πιάτο ήταν διαφορετικό. Σε κάποιους έτυχαν εξωτικά φρούτα, κρέας, ψάρι, τυρί, ζυμαρικά. Αυτοί ήταν οι λιγότεροι. Σε άλλους έτυχαν φασολάκια, ρύζι, ίσως και ελάχιστο κοτόπουλο. Οι περισσότεροι είδαν στα πιάτα τους μόνο λίγο έως καθόλου ρύζι, ενώ κάποιοι δεν είχαν ούτε νερό. Κανείς από εμάς δεν επέλεξε πού θα κάτσει. Η διάταξη ήταν τόσο τυχαία όσο και το μέρος που κάποιος γεννιέται. Με αυτό το εύρημα το βιωματικό εργαστήρι της Actionaid άγγιξε το πρόβλημα της άνισης και άδικης κατανομής του παγκόσμιου τραπεζιού.

Ghana ©ActionAid

Κάθε πιάτο έκρυβε μια ιστορία ζωής. Εγώ και το πιάτο μου ανήκαμε στο 35% του πληθυσμού, που επιβιώνει με τα απολύτως αναγκαία. Η ποσότητα τροφής που είχα μπροστά μου θα μπορούσε να αντιστοιχεί στην ημερήσια κατανάλωση τροφής μιας γυναίκας από την Ινδία, η οποία περνάει δύσκολα αλλά δεν ζει στην απόλυτη ένδεια, όπως το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει, όμως, η Zippora Mbungo από την Κένυα: «Η ξηρασία και οι κακές σοδειές είναι πια μόνιμες στην περιοχή μας. Για να μην πονάει η κοιλιά μας από την πείνα, για να μπορούμε να περπατούμε και να δουλεύουμε, δένουμε το στομάχι μας με ένα σκοινί. Αν βρω λίγο φαγητό, θα το δώσω πρώτα στα εγγόνια μου. Αν περισσέψει, θα φάω κι εγώ». Η ιστορία είναι πραγματική και επαναλαμβανόμενη σε πολλά σημεία του πλανήτη.

Κάθε άνθρωπος χρειάζεται να καταναλώνει τουλάχιστον 1.800 θερμίδες την ημέρα. Ωστόσο, βάσει της παραγόμενης ποσότητας τροφής στον κόσμο, ο μέσος άνθρωπος θα μπορούσε να τρέφεται με 2.720 θερμίδες την ημέρα. Και όμως 2.500.000 παιδιά το χρόνο πεθαίνουν από ασιτία. Το 98% αυτών των παιδιών βρίσκεται στις αναπτυσσόμενες χώρες. Γιατί 870.000.000 εκατομμύρια άνθρωποι να μην τρώνε αρκετά για να είναι υγιείς; Και γιατί ένας στους οκτώ ανθρώπους να πηγαίνει για ύπνο πεινασμένος, ενώ συγχρόνως στον ίδιο κόσμο 1.300.000.000 τόνοι τροφής χάνονται ή καταλήγουν στα σκουπίδια κάθε χρόνο;

Zambia ©Wim van Gelderen-ActionAid

Ποιος ευθύνεται; Σίγουρα η πείνα δεν είναι μια φυσική καταστροφή, αλλά ένα ανθρώπινο δημιούργημα βασισμένο στον εγωισμό και την αλαζονεία των ίδιων των ανθρώπων. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ευθύνεται το σύστημα παραγωγής τροφίμων και το γεγονός ότι οι τιμές των προϊόντων καθορίζονται από το μέγεθος της ζήτησης. Η παραγωγή τροφίμων συνεχώς αυξάνεται, αλλά η ψαλίδα της άνισης κατανομής της παραγωγής δεν κλείνει. Ο μέσος άνθρωπος στις αναπτυσσόμενες χώρες εξακολουθεί να ξοδεύει περίπου το 80% του εισοδήματός του σε διατροφικές ανάγκες, ενώ στις αναπτυγμένες χώρες δεν ξοδεύει πάνω από το 20%. Άλλες αιτίες, όπως οι καιρικές και κλιματικές αλλαγές, δεν επηρεάζουν σε τόσο μεγάλο βαθμό τον αναπτυγμένο κόσμο. Μπορούν, όμως, να αφαιρέσουν από το τραπέζι μιας οικογένειας στην Αφρική ένα πιάτο φαΐ. Κι αυτό διότι το 50% των υποσιτισμένων ασχολείται με την καλλιέργεια της γης χωρίς κάποια ενίσχυση και βοήθεια από το κράτος.

Rwanda ©Vaso Ballou-ActionAid

Η «πράσινη λύση» των βιοκαυσίμων, όπως θεωρείται από την ΕΕ και από τις ΗΠΑ, εν δυνάμει αφαιρεί και πάλι ένα πιάτο φαγητού από τις οικογένειες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Οι εκτάσεις γης στην Ευρώπη δεν είναι αρκετές για να καλλιεργηθούν τα βιοκαύσιμα. Οι μεγάλες εταιρείες έχουν ήδη στραφεί προς τις χώρες της Αφρικής. Έξι εκατομμύρια στρέμματα γης στην Αφρική καλλιεργούνται για το λόγο αυτό, χωρίς κανένα ανταποδοτικό όφελος για τους ντόπιους παραγωγούς. Και το εξοργιστικό είναι ότι οι άνθρωποι που καλλιεργούν τα βιοκαύσιμα, για να καταλήξουν να κινούν ένα αυτοκίνητο στην Ευρώπη, κινδυνεύουν να πεθάνουν από ασιτία.

Σύμφωνα με την Actionaid λύσεις υπάρχουν και είναι πολλές. Το πρόβλημα ξεκινάει από τον άνθρωπο και από αυτόν μόνο μπορεί να δοθεί μια λύση. Το κράτος, οι πολίτες, οι αναπτυξιακές οργανώσεις, καθώς και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, μπορούν να βοηθήσουν ώστε σταδιακά να εκλείψουν τα άδεια πιάτα στο παγκόσμιο τραπέζι. Όλοι μπορούμε να ασκήσουμε πιέσεις, να αλλάξουμε συνήθειες ως καταναλωτές και ως πολίτες του κόσμου. Μπορεί να μην επιλέγουμε το πού θα γεννηθούμε, αλλά ο καθένας μας μπορεί να επιλέξει τι άνθρωπος θέλει να είναι.