Ένα μπουκάλι δρόμος

Εξάρτηση και απεξάρτηση από το αλκοόλ. Στους Αλκοολικούς Ανώνυμους, στο ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ, στο πρόγραμμα ΑΘΗΝΑ του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στην ανοιχτή συνάντηση των ΑΑ

«Είμαι η Αλίκη και είμαι αλκοολική. Πριν αρχίσουμε, ας κρατήσουμε ενός λεπτού σιγή για τα αδέρφια που υποφέρουν και αυτά που έχουν πεθάνει». Κυριακή βράδυ, στην ανοιχτή συνάντηση των Αλκοολικών Ανώνυμων, ήμασταν δέκα άνδρες και πέντε γυναίκες, από 30 μέχρι και πάνω από 60 χρόνων.

Καπνίζαμε, πίναμε ζεστό καφέ και τρώγαμε κουλουράκια. Πριν αρχίσει η συζήτηση, που για εκείνη την ημέρα η συντονίστρια είχε επιλέξει να αφορά το «θυμό», ενημερωθήκαμε πως όποιος είχε πιει δεν θα μπορούσε να πάρει το λόγο. Στα δύο δωμάτιο, πότε στο ένα και πότε στο άλλο, περιφερόταν ένας τύπος που είχε πιει, όχι αλκοόλ, κι έκανε σαν να ζωγράφιζε με τα χέρια του στον αέρα. Δεν ενοχλούσε και δεν διέκοπτε, οπότε ήταν αποδεκτός.

«Έτσι μου έρχεται να τα σπάσω όλα εδώ μέσα. Ποτήρια, καρέκλες, το τραπέζι, να τα κάνω λίμπα. Έχω πολύ θυμό. Από πιτσιρίκι τα καταπίνω όλα γιατί ήθελα να με αγαπάνε όλοι. Με σκάει αυτός ο θυμός και φοβάμαι ότι θα πιω. Δεν παίρνω λεφτά μαζί μου για να μην αγοράσω ποτό». Ήταν μια γυναίκα γύρω στα 55. Τα είπε και ηρέμησε.

Μίλησαν όλοι εκτός από έναν. Μια ομαδική ψυχοθεραπεία, που ξεφόρτωσε πολλή ένταση. Στο τέλος αρνήθηκα ευγενικά την πρόσκληση να πιαστούμε όλοι χέρι-χέρι για την προσευχή της Γαλήνης: «Κύριε, σε παρακαλώ, δώσε μου τη γαλήνη να υπομένω τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω, το θάρρος να αλλάξω αυτά που μπορώ και τη σοφία να καταλαβαίνω τη διαφορά».

Ο «ξεναγός» μου στους ΑΑ, ένας άνθρωπος γύρω στα 50, προθυμοποιήθηκε να κάτσουμε στο τέλος να πούμε δυο πράγματα παραπάνω: «Από το 2005 προσπαθώ να κόψω. Παρότι έφθασα στον πάτο, στο νοσοκομείο έτοιμος να πεθάνω, δεν παραδεχόμουν ότι είχα πρόβλημα. Τα παιδιά μου μού είπαν ότι ή θα πήγαινα στο 18 Άνω ή δεν θα έμπαινα το βράδυ στο σπίτι. Από τότε το παλεύω και τώρα, μετά από κάποιες υποτροπές, είμαι 4 χρόνια άπιωτος. Είναι προσπάθεια μέρα με τη μέρα. Προσπαθώ να μην πιω σήμερα και αν γίνεται ούτε και αύριο. Αυτό, το να παραδεχθείς ότι είσαι αλκοολικός, είναι το πρώτο βήμα για να γίνεις μέλος στους ΑΑ».

Το κεντρικό «δωμάτιο» των ΑΑ βρίσκεται στη Σολωμού 66 (5ος) και οι ανοιχτές συναντήσεις γίνονται κάθε Κυριακή 20.30-21.45, ενώ οι συναντήσεις για τα μέλη είναι καθημερινές. Υπάρχουν «δωμάτια» στο Χαλάνδρι, στους Αμπελόκηπους, στον Άγιο Δημήτριο και στο Φάληρο. www.aa-greece.gr

Στο ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ

Από το 2003 μέχρι και το 2011 περίπου 650 άνθρωποι απευθύνθηκαν στο ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ ζητώντας βοήθεια για να κόψουν το ποτό. Ένας από αυτούς είναι ο Γιάννης, ο οποίος μετράει τις μέρες που δεν έχει πιει. Όταν συναντηθήκαμε ήταν ακριβώς 365.

«Στο σχολείο έπινα μια φορά την εβδομάδα. Στα φοιτητικά μου χρόνια κάθε μέρα. Όταν παντρεύτηκα το περιόρισα, μέχρι που χώρισα στα 40 μου. Από τότε και για 5 χρόνια έπινα κάθε μέρα ένα μπουκάλι ουίσκι. Δούλευα στο σπίτι και ξυπνούσα κατά τις 7 κάθε πρωί. Έπινα δυο καφέδες μέχρι τις 9 και μετά άνοιγα το μπουκάλι. Στις 3-4 το είχα τελειώσει κι έπεφτα για ύπνο μέχρι το άλλο πρωί και πάλι απ’ την αρχή». Το διαζύγιο έφταιξε; «Ήταν η αφορμή. Στην πραγματικότητα υπήρχαν άλλα προβλήματα που δεν είχα αντιμετωπίσει». Σήμερα; Σου έρχεται καθόλου η επιθυμία να πιεις; «Όχι». Ποιος είναι αλκοολικός; «Αυτός που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα χωρίς αλκοόλ».

Ο Άγγελος Πάριος, ψυχοθεραπευτής του προγράμματος, λέει ότι ο αλκοολισμός είναι «ένα σύνθετο φαινόμενο, όπου βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες συντελούν στο να εκδηλωθεί το σύμπτωμα». Στο ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ περισσότερο απευθύνονται συγγενείς και «σημαντικοί άλλοι», παρά άνθρωποι που έχουν οι ίδιοι το θέμα («εάν έρθει κάποιος από μόνος του σημαίνει ότι έχει κάνει ήδη ένα πολύ σημαντικό βήμα, ότι παραδέχεται το πρόβλημά του» λέει ο κ. Πάριος). Το πρόγραμμα διαρκεί περίπου ενάμισι με δύο χρόνια, με μία ομαδική συνάντηση την εβδομάδα και ατομικές ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός. Μια φορά αλκοολικός, για πάντα αλκοολικός; «Κάποιος που ολοκληρώνει το πρόγραμμα έχει δουλέψει με τον εαυτό του, έχει μάθει πράγματα. Κατά συνέπεια έχει και τη δυνατότητα να αποφασίσει μόνος του εάν θέλει να το ελέγξει».

Το 87,5% των ανθρώπων που επισκέφθηκαν έως σήμερα το ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ παραδέχεται ότι έπινε και στα κρυφά, ενώ ένας στους τέσσερις έπινε πάνω από 10 ποτά κάθε φορά. (Χαρβούρη 1, Μετς, 210 9237.777)

Στο πρόγραμμα ΑΘΗΝΑ

Τα είχα πιει το περασμένο βράδυ και σκεφτόμουν ότι δεν θα ήταν κομψό να μυρίζω αλκοόλ. Έτσι, όταν συναντήθηκα με τον Γιάννη Λιάππα, καθηγητή Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθυντή του προγράμματος ΑΘΗΝΑ του πανεπιστημίου, για την απεξάρτηση από το ποτό και άλλες ουσίες, κάθισα τρία μέτρα μακριά του. Είχαμε την ακόλουθη συζήτηση.

Είναι σημαντικό πρόβλημα ο αλκοολισμός; Είναι θέμα δημόσιας υγείας; «Ναι, αν σκεφθείτε ότι σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή έρευνα ESPAD οι Έλληνες ανήλικοι πίνουν περισσότερο από κάθε άλλον στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ».

Ποιος είναι αλκοολικός; «Το άτομο που για ένα έτος, λόγω του ότι καταναλώνει υπερβολικές ποσότητες οινοπνεύματος σε τακτική βάση, δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του ρόλου του στον προσωπικό, οικογενειακό, εργασιακό και ευρύτερο κοινωνικό του τομέα».

Πιο είναι το προηγούμενο στάδιο; «Της κατάχρησης. Δηλαδή της υπερβολικής χρήσης οινοπνεύματος σε τακτική βάση, έτσι που το άτομο χρησιμοποιεί την ουσία για να βιώσει τις ευχάριστες επιδράσεις της στον εαυτό του, παρά τις δυσκολίες που του προκαλεί. Η πλειονότητα των ανθρώπων που κάνουν κατάχρηση θα οδηγηθεί τελικά στην εξάρτηση».

Μπορεί να γίνουν όλοι αλκοολικοί; «Ναι. Όμως, οι λεγόμενοι πληθυσμοί υψηλού κινδύνου γίνονται ευκολότερα. Αυτοί είναι άτομα με υποκλινικά ψυχιατρικά προβλήματα, για παράδειγμα αυτοί που έχουν άγχος και το αλκοόλ τούς κάνει πιο “αποδοτικούς” κοινωνικά, άτομα σε επαγγέλματα με μεγάλη συνάφεια με το αλκοόλ (μπάρμεν κ.λπ.) και κάτοικοι οινοπαραγωγικών περιοχών».

Ποια είναι τα συνηθέστερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας αλκοολικός; «Σε ό,τι αφορά τα σωματικά, δεν υπάρχει σύστημα που να μην επηρεάζεται. Συκώτι, στομάχι, πάγκρεας, καρδιά, μυς, εγκέφαλος. Ψυχολογικά, άγχος και κατάθλιψη. Το αλκοόλ είναι ουσία άμεσα αγχολυτική και μεσοπρόθεσμα καταθλιπτικογόνος. Γι’ αυτό την ώρα που το καταναλώνει κανείς αισθάνεται ευχάριστα, αλλά την επόμενη μέρα νιώθει κατάθλιψη».

Μπορεί ένας αλκοολικός να ξαναγίνει κοινωνικός πότης; «Ναι, αρκεί να περάσει ένα ικανό διάστημα πλήρους αποχής». Σε τι ποσοστό η θεραπεία οδηγεί σε απεξάρτηση; «Από όσους συνεργάζονται, έως και το 40% έχει πολύ θετικά αποτελέσματα».

Στο πρόγραμμα ΑΘΗΝΑ, που λειτουργεί σε μονάδα του Αιγινήτειου Νοσοκομείου, η απεξάρτηση γίνεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη αφορά στη βιολογική απεξάρτηση, διαρκεί περίπου μία εβδομάδα και σε κάποιες περιπτώσεις χορηγούνται ειδικά φάρμακα, ενώ η δεύτερη είναι ένα μακροχρόνιο ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα αποθεραπείας και κοινωνικής επανένταξης. Πληρ. Μιχαλακοπούλου & Ξενίας 20, 210 7757.692, 210 7753.240, 9.00-14.00

● Στην Ελλάδα, το 2010, το 35,3% των 15χρονων μαθητών κατανάλωνε αλκοόλ κάθε εβδομάδα, έναντι 27,6% το 2006. / Το 2010: Το 76,3% όσων απευθύνθηκαν σε δημόσιες δομές απεξάρτησης ήταν άνδρες, με μέση ηλικία τα 44 χρόνια. / Το 33,1% είχε δοκιμάσει και άλλες παράνομες ουσίες, οι περισσότεροι κάνναβη./ Περισσότεροι από τους μισούς (51,1%) εμφάνισαν, λόγω αλκοόλ, κάποιο πρόβλημα ψυχικής ή σωματικής υγείας, ενώ το 57,6% ένα τουλάχιστον περιστατικό βίαιης συμπεριφοράς. / Από τα 1.157 θανατηφόρα τροχαία δυστυχήματα, τα 260 έγιναν σε κατάσταση μέθης. Ετήσια Έκθεση 2011, του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ενημέρωσης για τα Ναρκωτικά

● Στην 24ωρη γραμμή βοήθειας 210 6852.660, της κίνησης πολιτών «Νηφάλιοι», το 90% όσων τηλεφωνούν είναι συγγενείς και φίλοι κάποιου που χρειάζεται υποστήριξη. Το πρώτο πράγμα που θα κάνει ο εθελοντής ψυχολόγος που θα απαντήσει είναι να δώσει στοιχεία δημόσιων και ιδιωτικών κέντρων απεξάρτησης.

● Η μονάδα απεξάρτησης αλκοολικών 18 Άνω, που λειτουργεί στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, δίνει τη δυνατότητα και εσωτερικής διαμονής. (Πληρ. 210 3617.089, www.18ano.gr)

● Η κατάχρηση αλκοόλ αποτελεί τον πέμπτο σημαντικότερο παράγοντα πρόωρων θανάτων και αναπηριών παγκοσμίως. Οι χώρες με την υψηλότερη κατά κεφαλήν κατανάλωση αλκοόλ είναι οι Μολδαβία, Τσεχία, Ουγγαρία, Ρωσία και Ουκρανία, με αυτή τη σειρά. Η μοναδική χώρα στον κόσμο, όπου οι γυναίκες πίνουν περισσότερο από τους άνδρες, είναι το Εκουαδόρ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας).

Προσωπικές ιστορίες

Θοδωρής Αθερίδης ηθοποιός

«Άρχισα να πίνω στα 15 μου, από ένα τυχαίο γεγονός. Εκείνη την εποχή είχα άγχος και κάποιες μικρές κρίσεις πανικού. Μια μέρα συνάντησα τον πατέρα μου, ήταν με την παρέα του σε ένα ουζερί και με κέρασαν ένα ποτό. Το ήπια και αισθάνθηκα καλύτερα, χαλάρωσα. Και υποσυνείδητα συνδύασα το ποτό σαν ένα φάρμακο που με βοηθούσε να ξεπερνώ τα προβλήματά μου. Από τότε έπινα κάθε βράδυ τρία ποτά. Από τα 19 και μετά άρχισα να πίνω παραπάνω, μέχρι που έφθασα να ξεκινώ με μπίρες το πρωί και το σούρουπο να ανοίγω ένα μπουκάλι ουίσκι που το τελείωνα μέχρι τη νύχτα. Δεν είχα πρόβλημα με τη δουλειά μου, γιατί δεν ήμουν βίαιος ούτε είχα την άσχημη εικόνα του μεθυσμένου. Τον Αύγουστο του ’99 κοιμόμουν μία ώρα την ημέρα και τις άλλες 23 έπινα. Είχα πόνους στο στήθος. Πήγα στους Αλκοολικούς Ανώνυμους, στην Ιπποκράτους τότε. Πήγαινα κάθε μέρα. Τους πρώτους 6 μήνες είχα μια ελαφριά κατάθλιψη λόγω της έλλειψης του ποτού, αλλά μετά άρχισα να καθαρίζω. Γνώρισα την ψυχή μου από την αρχή, ένιωσα μια απίστευτη δύναμη. Από τότε δεν έχω ξαναπιεί».

Info: Ο Θοδωρής Αθερίδης πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Άγρια Δύση», την οποία έχει γράψει και σκηνοθετεί, στο Θέατρο Αποθήκη (Σαρρή 40, Ψυρρή, 210 3253.153)

Αλέξης Σταμάτης συγγραφέας

«Έχω κόψει το ποτό από το ’96. Ήμουνα λίγο πάνω από τα τριάντα και μετά από χρόνια υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ βρισκόμουν στο αρχικό στάδιο κίρρωσης του ήπατος. Έπινα πάρα πολύ και κυρίως στα κρυφά. Είχα γίνει μάστορας στο να το κρύβω. Εκείνη την εποχή μια φίλη που κατάλαβε το πρόβλημα σε όλη του την έκταση, έκανε την πιο σωστή κίνηση: το είπε στους δικούς μου: Ξέρετε, ο γιος σας είναι αλκοολικός. Αυτό ήταν το κλειδί για τη λύση – το outing, το οποίο οδήγησε στο σπουδαιότερο βήμα: την αποδοχή. Και έτσι, μαζεύοντας δυνάμεις, κατάφερα και το έκοψα. Ήταν μια τεράστια απελευθέρωση που μου άλλαξε πραγματικά τη ζωή, διότι την ίδια περίοδο πήρα ένα μεγάλο ρίσκο, να εγκαταλείψω την αρχιτεκτονική και να ασχοληθώ με τη συγγραφή που ήταν ανέκαθεν η μεγάλη μου αγάπη. Από τότε δεν έχω πιει σταγόνα. Παρ’ όλα αυτά θεωρώ πως, όσο ζω, θα είμαι αλκοολικός σε καταστολή. Έτσι αντιμετωπίζεται κάθε εξάρτηση. Επαναλαμβάνω, όμως, πως το πιο σημαντικό βήμα για τη θεραπεία ενός εξαρτημένου ατόμου είναι ένα: η αποδοχή».

Info: Tο τελευταίο μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη «Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό;» κυκλοφορεί από τις εκδ. Καστανιώτη

[Εικονογράφηση: Διαμαντής ΑΪδίνης]