Συνέντευξη: Λέανδρος Ρακιντζής

Από το 2004, ως γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ο Λέανδρος Ρακιντζής γράφει τη δική του ιστορία. Στους «Αθλίους» του Δημοσίου δεν αισθάνεται ούτε Ιαβέρης, αλλά ούτε και Γιάννης Αγιάννης. Έχει μάθει να δουλεύει σκληρά, να κάνει τη δουλειά του όσο καλύτερα και να είναι, όπως λέει, ο πιο χαμογελαστός διώκτης της διαφθοράς και της κακοδιοίκησης στο ελληνικό Δημόσιο.

Συναλλαγές κάτω από το τραπέζι. «Δεν μπορούμε να πούμε ότι ένας κλάδος είναι πιο διεφθαρμένος από έναν άλλον. Η διαφθορά είναι πια θέμα οικονομικής συγκυρίας. Όταν υπάρχουν χρήματα, τότε η οικοδομή, η πολεοδομία, είναι μπροστά στη διαφθορά. Οι εφορίες, η τοπική αυτοδιοίκηση έχουν πρόβλημα και κυρίως το ΕΣΥ. Γεγονός είναι ότι κατά το Brookings Institution η διαφθορά προκαλεί στην Ελλάδα μια ζημία 20 δισεκατομμυρίων ευρώ το χρόνο. Πώς γίνεται ο επιμερισμός; Είναι μάλλον συγκοινωνούντα δοχεία».

Το φακελάκι αδυνάτισε. «Στην οικονομία υπάρχει πάντα η καμπύλη της ζήτησης και της προσφοράς. Όταν η προσφορά χρήματος και η ζήτηση υπηρεσιών είναι πεσμένες, τότε πέφτουν οι τιμές. Λόγω κρίσης και λόγω ελλείψεως χρημάτων οι τιμές στα φακελάκια είναι κατεβασμένες. Οι έλεγχοι είναι πάντα οι ίδιοι. Ούτε βελτιώνονται, ούτε μειώνονται. Το κακό με τους ελέγχους είναι ότι γίνονται με καθυστέρηση. Τα φακελάκια πιάνονται μόνο επ’ αυτοφώρω. Το θετικό στοιχείο, όμως, στον πόλεμο κατά της διαφθοράς είναι ότι ο κόσμος τη θεωρεί αιτία της οικονομικής κρίσης και γι’ αυτό αντιδρά και καταγγέλλει».

Το πορτρέτο του διεφθαρμένου υπαλλήλου.«Χωρίς να είναι κανόνας, από τα στοιχεία προκύπτει: έχει 20 με 25 χρόνια υπηρεσίας, πανεπιστημιακή εκπαίδευση, είναι υψηλά στην ιεραρχία. Γνωρίζει τους κανόνες, δεν φοβάται τίποτα επειδή είναι στα όρια της συνταξιοδότησης. Ώσπου να τον πιάσουν και να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες θα έχει πάρει τη σύνταξή του. Εξάλλου, ένα ποινικό δικαστήριο κάνει επτά με οκτώ χρόνια για να ολοκληρωθεί. Επιπλέον, πολλά εξαρτώνται από την πρώτη τοποθέτηση του δημοσίου υπαλλήλου. Εάν πέσει σε γραφείο αδιάφορο ή με λαμόγια, θα χαλάσει κι αυτός. Ιδίως στην επαρχία υπάρχει μια ομερτά. Αλληλοϋποστηρίζονται. Γι’ αυτό υπογραμμίζω ξανά και ξανά ότι πρέπει να επανέλθει το κώλυμα της εντοπιότητας. Ο εφοριακός, ο πολεοδόμος, ο αστυνομικός δεν πρέπει να υπηρετούν στον τόπο καταγωγής τους».

Το πορτρέτο του επίορκου. «Ο όρος δεν υφίσταται στο Δημόσιο Δίκαιο. Είναι μια εφεύρεση, ένας ορολογισμός των ημερών μας. Στο Δημόσιο Δίκαιο υπάρχουν πειθαρχικές διαδικασίες και ο υπάλληλος τιμωρείται ή όχι. Απλώς, τώρα, κάποιοι πρέπει να τεθούν σε διαθεσιμότητα. Ένα μέτρο που θα είχε καλή απήχηση είναι να τεθούν σε διαθεσιμότητα αυτοί που έχουν βαριά πειθαρχικά ή ποινικά αδικήματα».

Η κακοδιοίκηση δεν είναι θέμα χρημάτων. «Είναι άρνηση εκτέλεσης του καθήκοντος. Στη διαφθορά παραβαίνεις το καθήκον σου επ’ ωφελεία. Στην κακοδιοίκηση το κάνεις χωρίς όφελος. Είναι μια βαριά αμέλεια. Ή και μια βαρεμάρα. Ως εκ τούτου για την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης χρειάζονται καινούργιες, πιο ευέλικτες δομές και έλεγχος. Πρέπει να ελέγχεται ο προϊστάμενος, διότι αν αυτός αδιαφορεί τότε θα αδιαφορούν και οι υπάλληλοί του. Το, δε, κυριότερο είναι ότι οι προϊστάμενοι εξελίσσονται μέσα από την ίδια υπηρεσία. Δεν μπορείς να κάνεις προϊστάμενο τον υπάλληλο, με τον οποίο μέχρι χθες έπαιζες καρπαζιές. Οι προϊστάμενοι πρέπει να διορίζονται από άλλες υπηρεσίες, ώστε να σταματήσει το φαινόμενο της οικειότητας και να μπορεί να επιβάλλεται».

Οι συνάδελφοί μου, οι δικαστές. «Η καταστολή της διαφθοράς είναι θέμα μηχανισμών και κυρίως της Δικαιοσύνης. Φταίνε και δεν φταίνε οι δικαστές. Καταρχάς φταίει το δικαιικό μας σύστημα, το οποίο είναι από την εποχή του Όθωνα. Πρέπει να εκσυγχρονιστεί. Αλλά, δυστυχώς, υπάρχει ένα ολόκληρο νομικό πλέγμα –δικηγόροι, δικαστές, επιμελητές, υποθηκοφύλακες– που δεν το αφήνουν. Ένα κλασικό παράδειγμα είναι το Πρωτοδικείο Αθηνών, που εξυπηρετεί πέντε εκατομμύρια κατοίκους. Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει δικαστήριο με πέντε εκατομμύρια πελάτες. Από το 1983 υπάρχει νόμος για να σπάσει στα τρία και να γίνουν περιφερειακά δικαστήρια. Δεν έχουν γίνει ακόμα. Και δεν πρόκειται, γιατί δεν το επιτρέπουν οι δικηγόροι. Διότι ο δικηγόρος έχει μάθει να εδράζει στο κέντρο και να μη χρειάζεται να τρέχει στο Κορωπί ή στα Μέγαρα για να δικάσει. Αν θέλουμε να εκσυγχρονίσουμε το σύστημα, πρέπει το Πρωτοδικείο Αθηνών να σπάσει στα πέντε».

Τι πρέπει ν’ αλλάξει; «Οι δομές. Καινούργια οργανογράμματα χωρίς πολιτικά κριτήρια. Δεν μπορώ πια να ιδρύω μια εφορία σε ένα μέρος για να βγάλω κάποιον βουλευτή ή ένα πανεπιστήμιο ή ένα νοσοκομείο. Αυτό είναι αμαρτία. Ιδρύσαμε δεκάδες πανεπιστήμια και τμήματα που δεν προσφέρουν τίποτα. Μόνο χαρτιά για να υπάρχουν σουβλατζίδικα και γκαρσονιέρες. Για την πάταξη της γραφειοκρατίας χρειάζεται πλήρης ηλεκτρονική μηχανογράφηση των υπηρεσιών. Να υπάρχει εναλλαγή των προσώπων στις θέσεις ευθύνης και, κυρίως, σωστή αξιολόγηση. Ο γραφειοκράτης που σου λέει έλα αύριο να σου κάνω κάτι και τα λοιπά πρέπει να εκλείψει».

Info: Η έκθεση «Μια θέση στο Δημόσιο» της Β. Γεωργιοπούλου παρουσιάζεται στην Γκαλερί «7» (Σόλωνος 20), 5/2 - 2/3