Joe Strummer, o αρχηγός των ατάκτων

Άγριος, κομψός, συνειδητοποιημένα επικίνδυνος, ρυθμικός, ροκαμπίλι αλητάμπουρας, λόρδος του διεθνούς φανκ προλεταριάτου και, για να χρησιμοποιήσουμε και λίγο Σάλιντζερ, «Ο Τζο ο παλιόφιλος ήταν ένας παλιοπρίγκιπας με τα όλα του». Λείπει σε πολλούς, οπότε… δικός σας.

Κείμενο: Μιχάλης Λεάνης

Μια λάμπα κρυμμένη στο μπάνιο, πηνίο κι ένα δίπολο στη στέγη πίσω από την καμινάδα, να μην το παίρνουν μάτι διά γυμνού οφθαλμού οι μπάτσοι. Δεμένο όμως πάντα με σχοινί, ώστε, όταν «πέσει σύρμα» πως τα καρακόλια βγήκαν με τα ραδιογονόμετρα και ψάχνουν «πειρατές», να μπορείς να το κατεβάσεις σε χρόνο μηδέν, χωρίς να χρειαστεί να σκαρφαλώσεις ο ίδιος σαν τον κεραμιδόγατο στη στέγη.

Ράδιο Underground, Ράδιο Underground, στους 92.3 στα FM. Δυο πικάπ, ένας μείκτης, ένα πυκνωτικό μικρόφωνο και είμαστε στον αέρα. Ράδιο Underground, Ράδιο Underground. Καλώς ορίσατε στη συχνότητα. Πρώτο τραγούδι για σήμερα το «Tommy Gun» από το άλμπουμ «Give ’em Enough Rope». Από ποιους άλλους; Από τους Clash. Δεν υπήρχε περίπτωση να ανοίξει η εκπομπή με άλλο γκρουπ. Ντραμς, κιθάρα, πάμε. Τα ηχεία έτριζαν, πήγαιναν να σπάσουν ή χόρευαν και αυτά;

Το μικρόβιο είχε μολύνει τον οργανισμό χρόνια πριν, όταν ήμασταν ακόμα μαθητές. Ένα θρανίο γκράφιτι. Γραμμένο όλο από χοντρό μαύρο μαρκαδόρο 5mm, να μη βρίσκεις πουθενά κενό. Clash, Τζο Στράμερ, Viva La Revolution, «Santinista», κόκκινα αστέρια, «Police On My Back», «The Magnificent Seven», «London Calling». Καλύτερα να μας έβριζες το σπίτι, παρά τους Clash. Αν το έλεγε η ψυχή σου και το επιχειρούσες, τότε να ήσουν έτοιμος να φας κλωτσιές από μαύρο στρατιωτικό μποτάκι, που δύσκολα αστοχούσε.

Ευτυχώς που το θρυλικό «Combat Rock» μας πέτυχε στα τελειώματα, γιατί δεν το είχαμε σε τίποτα να εμφανιστούμε όλοι στις πανελλήνιες ντυμένοι μιλιτέρ και κουρεμένοι σαν Μοϊκανοί, όπως ο Στράμερ. Πλάκα θα είχε, ρε γαμώτο. Στο τσαφ δεν προλάβαμε. Πάντως, αν τα θέματα στις εξετάσεις ήταν η ιστορία του γκρουπ-δυναμίτης, οι στίχοι, τα άλμπουμ και το βιογραφικό της μπάντας, τότε να είστε σίγουροι ότι μια ολόκληρη γενιά θα είχε μπει στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας με υποτροφία, αλλά και για πρώτη φορά πραγματικά περήφανη για το εύρος των γνώσεών της. Αν αμφιβάλετε, ρωτήστε με τώρα, να δω τη μαγκιά σας. Τι; Πού γεννήθηκε ο Στράμερ; Τι ρωτάς, ρε μαλάκα; Αυτό είναι από τα sos. Κάτι πιο δύσκολο δεν έχεις να ρωτήσεις;

Λοιπόν, ο τυπάς γεννήθηκε στην Άγκυρα, εδώ δίπλα μας, στην Τουρκία, γειτονάκι. Ο μπαμπάς του ήταν διπλωμάτης. Α, τώρα που το θυμήθηκα! Ποιανού άλλου μεγάλου της ροκ ο μπαμπάς ήταν στρατιωτικός ακόλουθος; Του Κόπλαντ, του ντράμερ των Police, βρε κορόιδο, αυτός που άλλαζε τις μεμβράνες στο σνερ και στα τομ και όλοι έψαχναν να βρουν πώς βγάζει αυτό τον ήχο. Τέλος πάντων. Στο θέμα μας. Αν θέλεις να ξέρεις, δεν τον έλεγαν Στράμερ, το πραγματικό του όνομα ήταν Τζον Μέλορ. Στην αρχή ήθελε να τον φωνάζουν Γούντι, επειδή αγαπημένος του τραγουδιστής δεν ήταν άλλος από τον Γούντι Γκάρθι. Ήταν τότε που είχε ιδρύσει τους «101ers», που πήραν το όνομά τους από τη διεύθυνση του σπιτιού του στο Westminster, 101 Walter Road συγκεκριμένα. Ξέρεις ότι σπούδασε art & design στο London Central School; Τον έδιωξαν όμως γιατί τον τσάκωσαν να φουμάρει LSD. Οι «101ers» υπήρξε η δεύτερη, αν θέλεις να ξέρεις, μουσική του απόπειρα και η πιο σοβαρή. Η πρώτη είχε το όνομα «Vultures» και πήγε άπατη.

Κλέφτες κι αστυνόμοι

Όπως όλα τα Αγγλάκια εκείνη την εποχή, τρελαινόταν για Sex Pistols. Η Αγγλία τότε ήταν μια χύτρα ταχύτητος που έβραζε. Ο φυσητήρας στο καπάκι της δεν σφύριζε ούτε έβγαζε καπνό, αλλά ήχους πανκ. Οι σεισμογράφοι σε κάθε γειτονιά κατέγραφαν σεισμικές δονήσεις από ξεκούρδιστες κιθάρες και μπάσα που δεν έλεγαν να σταματήσουν. Η γη έτρεμε και ο μεγάλος καταστροφικός σεισμός που θα ισοπέδωνε τη χώρα δεν αργούσε να έρθει. Ακούστε το λυρικό, φτιαγμένο από χορωδία εφήβων, «Hitsville UK» από το «Santinista», διαβάστε τα λόγια και θα καταλάβετε. Η καλύτερη κοινωνική καταγραφή σε στίχους, που επιχειρήθηκε ποτέ από γκρουπ. Όλη η ιστορία της μουσικής αυτής εξέγερσης σε 3 λεπτά. Ένας μόνο θα μπορούσε να το κάνει αυτό. Ο Στράμερ.

«The cried the tears/They shed the fears/Up and down the land/The stole guitars or used guitars/So the tape would understand/Without even the slightest hope of a 1,ooo sales/Just as if as there was/A Hitsville UK

now/The boys and girls are not alone/Now the Hitsville hit UK».

Τι να λέμε! Και όλα αυτά χορεύοντας. Σε ένα μπιτ που σε κάνει να ζηλεύεις που δεν είσαι εκεί. Αυτό ήταν ο Στράμερ, αλήθεια, το πιστεύω. Ήθελε να σε ξεσηκώσει σε τέτοιο βαθμό, που να ζηλέψεις που δεν είσαι παρών σε αυτό τον ξεσηκωμό. Και μετά να σε βάλει με τον καλύτερο τρόπο να φτιάξεις μια ίδια κατάσταση στο δικό σου πεδίο δράσης. Μικρές μικρές κοινότητες επαναστατημένων παντού. Βρήκε τον Πολ Σιμονόν, τον Μικ Τζόουνς και τον Τόπερ Χίντον στα ντραμς κι έφτιαξε την πρώτη επαναστατική μπάντα στον πλανήτη. Επαναστατική όχι μόνο στον ήχο αλλά και στο στίχο. Καμία σχέση με ό,τι είχε προηγηθεί, όσο πρωτοπόρο κι αν ήταν αυτό.

Ο Στράμερ έγραψε στίχους για τους άνεργους, καθαρά, χωρίς να τους υπονοεί, για το κράτος που κλέβει, για τους φασίστες που δέρνουν, που σκοτώνουν μετανάστες! Δεν έφτυνε τους ενόχους, όπως έκαναν όλα τα άλλα πανκ γκρουπ. Τους έδειχνε! Να γιατί το «London Calling» έχει ψηφιστεί κατ’ επανάληψη ως το «καλύτερο ροκ άλμπουμ της δεκαετίας το ’80». Όσα χρόνια κι αν περάσουν, θα σηκώνει από το γιακά τον κάθε έφηβο σε κάθε μεριά του πλανήτη και θα τον ωριμάζει τόσο όσο χρειάζεται για μην πιαστεί βλάκας από το σύστημα. Ο Μπομπ Ντίλαν ήταν ο πρώτος που το αντιλήφθηκε κι έφτασε μέχρι του σημείου, αυτός ο γκρινιάρης, αυτός ο γρουσούζης, να δηλώσει πως «αυτό το γκρουπ μου έφτιαξε την επιθυμία να ξαναγράψω ροκ».

Τους έπιασε όλους στον ύπνο ο Στράμερ. Μπήκε στην Αμερική και έβαλε τα Αμερικανάκια να τραγουδούν για τους Σαντινίστας, χωρίς να ξέρουν τι γίνεται. Οι δισκογραφικές εταιρίες προσπαθούσαν να τους τιμωρήσουν, αλλά οι δίσκοι πετούσαν από μυαλό σε μυαλό σαν άγνωστης προέλευσης αντικείμενα από άλλο πλανήτη.

Δεν ξέρω αν θα αγαπήσω άλλο σχήμα όπως τους Clash. Δύσκολα να με εντυπωσιάσει μέχρι σημείου να τον ακολουθώ σαν υπνοβάτης άλλος ρόκερ όπως ο Στράμερ. Είναι και η ηλικία, βλέπετε. Αλλά ο Τζο στάθηκε δίπλα μου την εποχή που επαναστατούσα και εγώ. Πάντρεψε την ιδεολογία μου με το ροκ. Της έδωσε ρυθμό, χρώμα, την έβγαλε από το γκρίζο και το σκοτεινό.

Την τελευταία φορά που τον είδα ήταν στη Θεσσαλονίκη με τους Μεσκαλέρος και χόρεψα σαν να ήταν η τελευταία φορά το «I Fought The Law». Τώρα, κάθε φορά που ακούω τη φωνή του, ένας στίχος του, στου μυαλού μου το τζουκμπόξ, με κάνει και πάλι αυτό που ήθελα να είμαι πάντα. Τσόγλανος, θρασύς και επικίνδυνος: I am makin’ boom in your living room.