Πασκάλ Μπρικνέρ

Η δριμύτητα του έρωτα μπορεί να είναι θέμα που ξέρει όσο λίγοι, όμως ο Πασκάλ Μπρικνέρ έρχεται να μιλήσει στην Αθήνα με διευρυμένη ατζέντα που περιλαμβάνει από πολιτική μέχρι λογοτεχνία. Η A.V. τον συνάντησε λίγες μέρες πριν μιλήσει στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

 «Ήρθα στην Ελλάδα για πρώτη φορά το 1971, όταν η Μύκονος και τα περισσότερα νησιά ήταν ακόμη άγρια και άδεια από τουρίστες. Ήταν μια υπέροχη εποχή συνεχών ανακαλύψεων: ελεύθερος έρωτας, ταξίδια σε ολόκληρο τον κόσμο μαζί με άλλους νέους. Η γενέτειρα της φιλοσοφίας ήταν ταυτόχρονα μία από τις ομορφότερες χώρες του κόσμου. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 άρχισα να εκδίδω βιβλία μου και στην Ελλάδα, το ελληνικό κοινό ανταποκρίθηκε, έδειξε να του αρέσουν. Η επιτυχία σε κάποια χώρα είναι πάντα αποτέλεσμα... παρανόησης. Είναι όπως στις εκλογές, ένα αίνιγμα τυλιγμένο με μυστήριο». Τελευταία φορά ήρθε το 2007, «η κατάσταση είχε αρχίσει να χειροτερεύει, αλλά όχι όσο σήμερα».

Όσα έχει να πει ένας παλιός φίλος

Η οικονομική κρίση μονοπωλεί τις συζητήσεις από τα τηλεοπτικά πάνελ μέχρι το οικογενειακό τραπέζι. Μέσα σε αυτό το κλίμα αναρωτιέμαι τι μπορεί να πει ένας φιλόσοφος στο κοινό του; «Για μένα το ερώτημα, το βασικό θέμα, δεν μπορεί παρά να είναι το πώς φτάσαμε μέχρι εδώ. Αλλά και πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τα πράγματα ώστε να βγούμε από αυτό το χάος...» Παρόλα αυτά έρχεται στην Αθήνα χωρίς σημειώσεις, έτοιμος να απαντήσει σε κάθε ερώτηση. Επιμένω να βάλει ένα περίγραμμα, να απομονώσει κάποιες συνισταμένες, για να μου απαντήσει «η κρίση στην Ευρώπη, ο έρωτας, η ευτυχία, η κατάσταση της λογοτεχνίας σήμερα».

Οk, τότε τι πιστεύει πως περιμένει να ακούσει το ελληνικό ακροατήριο από αυτόν; «Τι θα περιμένατε να σας πει ένας φίλος της Ελλάδας; Δύο βασικά πράγματα: δεν είστε μόνοι, δεν θα σας εγκαταλείψουμε. Όμως η έξοδος από όσα ζείτε βρίσκετε στα χέρια σας, κυρίως. Η Ελλάδα, όπως και η Γαλλία, πρέπει να θέσει εν αμφιβόλω τον ίδιο της τον εαυτό και να εφεύρει τη θεραπεία για τη χαοτική κατάσταση που ζει. Εσείς οι Έλληνες έχετε ένα πλεονέκτημα έναντι ημών: πριν από τουλάχιστον 2.000 χρόνια οι φιλόσοφοί σας, σε εποχές προβλημάτων και απόγνωσης, κατόρθωσαν να βρουν λύσεις για να διατηρήσουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ανάμεσα σε ταραχές και πολέμους. Κοιτάξτε προς τα πίσω, στο θησαυρό της παράδοσής σας, και θα δείτε πώς να σφυρηλατήσετε ένα νέο μέλλον».

Έγραψε για την «Αέναη Ευφορία», για την τρομοκρατία της ευτυχίας με τον πλέον καταγγελτικό τρόπο. Αν μέχρι πρόσφατα ήταν υποχρέωσή μας ο επιβεβλημένος ευδαιμονισμός, ποιο είναι σήμερα το καθήκον μας; «Η εμμονή με την πληρότητα παραμένει εξαιρετικά ισχυρή στον δυτικό κόσμο. Όπως έγραψα πριν από περίπου δώδεκα χρόνια, αυτή η εμμονή μάς άφησε άοπλους απέναντι στις κακουχίες και τις οπισθοδρομήσεις. Σήμερα το καθήκον μας είναι διπλό: να κάνουμε τους ανθρώπους περισσότερο ανεκτικούς απέναντι στα βάσανα και στις κακουχίες, καθώς η κρίση δεν έχει τελειώσει – απέχουμε ακόμη από αυτό. Ταυτόχρονα πρέπει να βρούμε τους πιο λογικούς τρόπους για να βγάλουμε από την καταιγίδα τις τραυματισμένες χώρες, την Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία –ίσως και τη Γαλλία–, προκειμένου να αποφύγουμε την επέκταση του χάους στη Νότια Ευρώπη.

Οι Βορειοευρωπαίοι δεν αισθάνονται ότι ζουν σε μια περίοδο όπου απουσιάζει η τάξη, δεν γνωρίζουν αυτό το συναίσθημα. Η οικονομία τους είναι καλύτερη, οι προοπτικές τους ευοίωνες. Γι’ αυτό φέρονται εγωιστικά απέναντι στην Ελλάδα και επιλέγουν να επιβάλουν τη λιτότητα. Προκειμένου να διατηρήσουν ένα μίνιμουμ αυτοπεποίθησης μέσα στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των Βρυξελλών, της Κεντρικής Τράπεζας, του ΔΝΤ, θα πρέπει να μειώσουν τα χρέη κατά τουλάχιστον 50% ή και να τα διαγράψουν τελείως προκειμένου να εκκινήσουν ξανά οι οικονομίες».

Τι έχει λοιπόν να προτείνει ο κοσμοπολίτης φιλόσοφος; «Οι χώρες μας θα πρέπει να προχωρήσουν σε ισχυρές, δομικές ανασυγκροτήσεις, επειδή το μεγαλύτερο μέρος της κρίσης οφείλεται σε δικά μας λάθη, τόσο στο Παρίσι, όσο και στη Ρώμη και την Αθήνα. Κανένας μας όμως δεν θα κατορθώσει να αποπληρώσει τα χρέη του, αν δεν περάσει σχεδόν ένας αιώνας. Ήρθε η ώρα που πρέπει να πούμε: Αφήστε μας να αρχίσουμε από την αρχή ή θα πεθάνουμε όλοι».

  Info: Μια συζήτηση με τον Pascal Bruckner, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, 27/11, 19.00. Συντονίζει ο Γιώργος Αρχιμανδρίτης.Είσοδος ελεύθερη / Βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Αστάρτη και Πατάκη. Το τελευταίο του ÇΟ γάμος από έρωτα έχει αποτύχει;È κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση Σώτης Τριανταφύλλου.