Η Ζωή είναι η σχολαστικότερη χρονικογράφος της αθηναϊκής street art. Και σε μια πρωτεύουσα που βάλλεται πανταχόθεν, επιλέγει να καταγράφει και να αποθεώνει την ομορφιά των καλλιτεχνών του δρόμου. Μας μίλησε σχετικά.
Ας πούμε ότι είσαι δημοσιογράφος, μυθιστοριογράφος, ταξιδιωτική ανταποκρίτρια, και πρέπει να γράψεις ένα κείμενο για την Αθήνα, βασισμένη μονάχα στη street art - σαν να σου είχα στερήσει όλες τις υπόλοιπες διόδους παρατήρησης. Τι λεζάντα θα είχε ένα τέτοιο γραπτό;
Όμοια με τον τίτλο της έκθεσης που είχα κάνει στο παρελθόν, καθώς και του βιβλίου που θέλω κάποια στιγμή να φτιάξω: Street(Art) Stories.
Δέκα χρόνια πρωτύτερα, ήταν ισχνή η ελληνική street art. Σήμερα, έχει γεμίσει ο τόπος graffiti, από το κέντρο της Αθήνας ώς τις ξέρες της Μήλου. Γιατί;
H street art υπήρχε πάντοτε, απλώς ο κόσμος δεν την παρατηρούσε. Πιστεύω ότι η ανάγκη για δημιουργία νίκησε τον φόβο, δεν είναι εύκολο για τα παιδιά να μπορέσουν να δημιουργήσουν με τη σκέψη ότι μπορεί να συλληφθούν. Ενώ θα έπρεπε η ίδια η χώρα να ενθαρρύνει σχέδια που ομορφαίνουν την γκρίζα πόλη και που θα αποτελούν σημείο αναφοράς.
Πότε ξεκινά η δική σου ενασχόληση με το αντικείμενο; Ποια ήταν η στιγμή που στάθηκες μπροστά σε ένα τοίχο σκεπτόμενη «εδώ συμβαίνει κάτι που αξίζει, ίσως θα έπρεπε να αρχίσω να το καταγράφω τούτο το κατακερματισμένο αστικό παζλ»;
Είναι πρωί, δουλεύω κέντρο, τρέχω να κυνηγήσω τον χρόνο και περνάω μπροστά από ένα έργο που με κάνει να κοντοσταθώ. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή ερωτεύτηκα αυτό τον τρόπο έκφρασης. Ήταν ένα σχέδιο με ένα ζευγάρι καθισμένο σε τραπέζι, η γυναίκα έλεγε στον άντρα «Παντελή, είμαι έγκυος» κι εκείνος απαντούσε: «@^@%#$@@». Θυμάμαι πως το είδα στη Σταδίου, όταν ξαναπέρασα, ήταν μουτζουρωμένο, το είχα χάσει, δεν το χωρούσε το μυαλό μου. Έκτοτε, δεν υπάρχει περίπτωση να προσπεράσω, χωρίς να προλάβω: η φωτογραφία θα αποτυπώσει τη στιγμή.
Είσαι δημιουργός του #zoestreetartbox, ενός hashtag στο Instagram που φιλοξενεί περί τις 750 δημιουργίες ελλήνων καλλιτεχνών. Απολαμβάνεις αποδοχής για αυτό που κάνεις; Είσαι σε επαφή με το αχανές δίκτυο των πιστών της street art;
Υπάρχει πράγματι επαφή και χαίρομαι που αναπτύσσεται μια σχέση η οποία δε χρειάζεται πολλά λόγια για να μείνει ζωντανή. Η ανακάλυψη κάτι διαφορετικού, κάτι καινούργιου που προλάβαμε να το φωτογραφίσουμε μας κάνει χαρούμενους, όλο αυτό είναι dope.
Είναι μήπως και ένας τρόπος να σώζεις αυτά τα έργα από τη φθορά και τον αφανισμό; Η τέχνη του δρόμου είναι εφήμερη, δυστυχώς.
Ισχύει στη νιοστή αυτό που λες, πλέον το έχω ανάγκη και δε θέλω να χάνω τίποτα. Πολλές φορές περνάω ξανά από τα ίδια σημεία, γιατί όλο και κάτι μπορεί να έχει συμβεί σε κάποια δουλειά που φωτογράφισα - χαμογελάω όταν υπάρχει ακόμα εκεί.
Πού αλλού έχεις δει street art; Στο Βερολίνο; Στη Βαρκελώνη;
Έχω δει μόνο μέσα από φωτογραφίες, αλλά πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα κάνω τα ταξίδια που θέλω. Άλλωστε, τώρα πια η κόρη μου μεγάλωσε λίγο, έχει γίνει πιο εύκολο να ταξιδέψω.
Στέκονται οι δικές μας δουλειές διεθνώς;
Ναι, και το έχουμε αποδείξει, με ονόματα πασίγνωστα στο εξωτερικό.
Πώς απαντά το ελληνικό graffiti στο πνεύμα των καιρών; Παρόλο που κυριαρχεί απόγνωση στις περισσότερες εκφάνσεις της ανθρώπινης ύπαρξης, θα ρίσκαρα να διαπιστώσω ότι υπάρχει ένας λυρισμός, μια κατάφαση προς τη ζωή στα έργα των διακεκριμένων μας δημιουργών. Οι σουρεαλιστικές συνθέσεις του Wild Drawing, τα κορίτσια με τα κλειστά μάτια του Sonke, οι ψιλόλιγνες φιγούρες του Βασμουλάκη, όλα τους διαπνέονται από μια θλίψη σχεδόν οπτιμιστική. Μοιράζεσαι αυτή τη σκέψη;
Όχι στο σύνολο των περιπτώσεων. Υπάρχει η πλευρά που αναφέρεις, αλλά υπάρχουν και σχέδια γεμάτα χαρά που σε κάνουν να χαμογελάς και να ερωτεύεσαι! Για τα κλειστά μάτια στα πρόσωπα του Sonke έχει απαντήσει δημόσια σχετικά, ενώ μου το έχει πει και ο ίδιος: λέει ότι τα μάτια δεν του βγαίνουν πότε ίδια, και για αυτό τα κάνει κλειστά. Δεν είναι θλίψη, τα δάκρυα τα έχει σταματήσει εδώ και καιρό. Και ο WD έχει κάνει πράγματα που θα μπορούσαν να κρέμονται σε γκαλερί, είναι ο υπέρτατος καλλιτέχνης του δρόμου, κατά τη γνώμη μου.
Παρατηρώ με περίσσεια χαρά ότι ακόμη και οι προχωρημένης ηλικίας συνάνθρωποί μας εναγκαλίζονται το graffiti, καλύπτουν τα έξοδα των καλλιτεχνών και συχνά πληρώνουν για να φιλοτεχνηθούν οι ακαλαίσθητες πολυκατοικίες τους με έργα. Έχει αυξηθεί η αποδοχή του αντικειμένου από τις μάζες;
Όντως, όλο και περισσότεροι πλέον προσέχουν τους τοίχους, έχει γίνει και λίγο μόδα, αλλά όλο και καλό θα προκύψει από το trend, περισσότερα σχέδια, λιγότερες μουντζούρες, αναγνώριση των ανθρώπων που δημιουργούν.
Μήπως όμως τα παραπάνω στερούν από τη street art την underground κόψη της; Όταν η τέχνη παύει να διακινείται υπόγεια, μέσω των σκέιτερ, των ράπερ και των χαρντκοράδων και γίνεται έκθεμα στο σπίτι των Μπραντζελίνα, πώς να παραμείνει παρεμβατική;
Εάν όσοι ασχολούνται με τη street art την αγαπούν πραγματικά, τίποτα δε θα στομώσει τη δημιουργικότητά τους, ούτε τα πολλά ούτε τα λίγα λεφτά. Αρκεί να αφουγκράζονται την ελευθερία έκφρασης που δίνει ο δρόμος.
Κοστολογείται σωστά η street art στη χώρα μας; Τα γραφεία του SOUL βρίσκονται δίπλα στη The Box Gallery, όπου εδώ και καιρό μένει απούλητος ένας χαμηλά τιμολογημένος καμβάς του Sonke. Κάτι μου λέει ότι, αν το συγκεκριμένο έργο πουλιόταν σε κάποιο χαμαιτυπείο του Βερολίνου, στο Tacheles, ας πούμε, μπορεί και να διαγκωνίζονταν οι υποψήφιοι αγοραστές.
Συμφωνώ, και είναι κρίμα, γιατί σε κάθε έργο ενυπάρχει η σκέψη, ο έρωτας, η αγανάκτηση, τα πάντα! Τα έργα της street art έχουν ψυχή. Αλλά, αν δεν υπάρξει αναγνώριση, κατά προτίμηση πρώτα στο εξωτερικό, οι τιμές δεν πρόκειται να αλλάξουν. Παράλογο, αλλά συμβαίνει.
Όταν μιλήσαμε παλιότερα, σε θυμάμαι να αναφέρεις πως είναι μεγάλη σου φιλοδοξία να φωτογραφήσεις έναν καλλιτέχνη επί τω έργω. Την πραγματοποίησες τελικά;
Ναι! Και μάλιστα φωτογράφισα και τους δύο δημιουργούς που ήθελα. Τους ευχαριστώ.
13°
