Με την παράσταση Οιδίπους Τύραννος ανοίγουν αυλαία τα φετινά Επιδαύρια. Στον ρόλο του Οιδίποδα ο Αιμίλιος Χειλάκης ο οποίος αποφάσισε «ιδίοις εξόδοις» να ανεβάσει αυτή την παράσταση γιατί όπως πιστεύει «το κράτος πρέπει να είναι μαικήνας της τέχνης και όχι ο προικοδότης της». Όσον αφορά την πολιτική κατάσταση και την άνοδο της Χ.Α πιστεύει ότι συνέβη διότι «όταν φοβάσαι πας δίπλα σε αυτόν που δείχνει τα μπράτσα», ενώ διαφωνεί ότι παρόμοια πράξη βίας είναι και τα γιαουρτώματα σε πολιτικούς: «Διαφωνώ με το ματωμένο πρόσωπο του κ. Κωστή Χατζηδάκη, χαίρομαι όμως με το γιαουρτωμένο του κ. Πάγκαλου»
Ισχύει ότι εσείς κάνατε την πρόταση στον Τσέζαρις Γκραουζίνις να ανεβάσει αυτό το έργο;
Αυτές οι προτάσεις έρχονται και μας βρίσκουν από μόνες τους. Οι ίδιες οι προτάσεις και οι ιδέες βρίσκουν τους συνεργάτες τους. Πήρα τηλέφωνο τον Τσέζαρις και του είπα μία σκέψη μου στην οποία έγινε αμέσως κοινωνός. Είχαμε γνωριστεί την περίοδο που και εγώ σκηνοθετούσα στο Εθνικό και ο Τσέζαρις είχε σκηνοθετήσει τον Ζορμπά του Καζατζάκη. Κάποια στιγμή, λοιπόν, είχαμε πει να τα πούμε από κοντά για να κάνουμε κάτι μεγαλύτερο.
Πώς αποφασίστηκε τους ρόλους να τους υποδυθούν μόνο άνδρες;
Η πρώτη ιδέα που υπήρχε για να ανέβει ο Οιδίποδας μόνο με άνδρες ήταν πέρσι που το συζητούσαμε με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη. Αυτό που του άρεσε πάρα πολύ στην πρόταση ήταν ότι σε έναν θίασο ανδρών θα έκανε την Ιοκάστη, τον Τειρεσία και τον βοσκό. Θέλαμε να κάνουμε μία προσπάθεια να ξαναδούμε την τραγωδία όπως ανέβαινε παλιά. Το να ανεβαίνει μία τραγωδία με γυναίκα Ιοκάστη και με διαφορετικό ρόλο για κάθε υποκριτή είναι ανάγνωσμα του 19ου και 20ου αιώνα.
Ο σκηνοθέτης σας έχει πει ότι τον ελκύει «η ευκαιρία να μιλήσει για το αναφαίρετο δικαίωμα και την ευκαιρία να παραμείνει ο άνθρωπος περήφανος ακόμα και στην πιο καταστροφική κατάσταση και να αποδεχτεί την όποια κατάρα με αξιοπρέπεια» Για εσάς ποιο είναι το μήνυμα του έργου;
Συμφωνώ απόλυτα. Ο Οιδίποδας είναι ένα τεράστιο γραπτό κείμενο. Οι παραστάσεις του Οιδίποδα είναι ένα άλλο καλλιτεχνικό έργο και έχει να κάνει με το ποιος το σκηνοθετεί και το ποιος το παίζει. Στη δική μας παράσταση -η οποία είναι πραγματικά μία εξαίρετη ανάγνωση- έχει μεγάλη αξία να σκεφτούμε σε μία περίοδο κρίσης πρέπει να κρατάμε την αξιοπρέπειά μας; Να είμαστε κοινωνοί της κρίσης, να ξέρουμε τι ακριβώς συμβαίνει για να μπορέσουμε να πούμε πάμε παρακάτω; ή αυτοοικτιρόμεθα; Μένουμε σε αυτό που συμβαίνει και απλά κλαίμε την μοίρα μας; Αυτό ακριβώς κάνουμε στην παράσταση. Δεν αυτό-οικτιρόμεθα. Δεν προκαλούμε τον οίκτο του θεατή «κοιτάξτε τι έπαθε ο Οιδίποδας, τι κρίμα, πώς περνάει έτσι αυτός ο άτυχος άνθρωπος που τον χτύπησε η μοίρα”. Αυτό που συμβαίνει στην παράστασή μας είναι το πώς διατηρεί ένας άνθρωπος ο οποίος βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση τη δυνατότητα να αποφασίσει ο ίδιος για την μοίρα του
Εσείς το καταφέρνετε αυτό στη ζωή σας; Να αντιδράτε με αυτόν τον τρόπο στις δυσκολίες;
Γι΄ αυτό τον λόγο, σχεδόν σαν να ήξερα την ανάγνωση του Τσέζαρις, αποφάσισα αυτή η παράγωγή -που είναι ιδίοις εξόδοις- να γίνει συμπαραγωγή με το Φεστιβάλ Αθηνών και το ΔΗΠΕΘΕ Βόλου. Σε μία περίοδο όμως που οι φορείς λόγω του ότι είναι κρατικοδίαιτοι δεν έχουν λεφτά από το κράτος. Ουσιαστικά ένας ιδιωτικός φορέας που είναι η εταιρία μου προσπαθεί να συνεργαστεί με θεσμικούς φορείς και να διατηρήσει κάτι από τη δύναμή τους. Δεν κομίζω γλαύκα εις Αθήνας. Ουσιαστικά κάνω αυτό που πρέπει να συμβαίνει πάντα. Το κράτος να είναι ουσιαστικά μαικήνας της τέχνης και όχι ο προικοδότης της.
Εγώ διαφωνώ μαζί τους. Και στα 42 μου μπορώ να το πω σαν ένας άνθρωπος που δεν κυνήγησε ποτέ να πάρει επιχορήγηση, γιατί δεν χρειάζεται αν μπορείς να κινείσαι με τα δικά σου χρήματα να πάρεις επιχορήγηση. Ας την πάρουν νεότερες ομάδες που ξεκινούν τώρα. Παιδιά 20-25 ετών που θέλουν να δείξουν κάτι . Αυτές οι ιδέες είναι ακόμα φρέσκιες. Οι δικές είναι ωραίες και καλές, αλλά ένας άνθρωπος 25 ετών ούτως ή άλλως θα έχει πιο φρέσκια ματιά.
Και για αυτούς είναι και πιο δύσκολο να την υλοποιήσουν
Γι αυτό ακριβώς. Εγώ διαφωνώ. Αν και θα μου πείτε πώς είναι δυνατόν να μην πάρει ο Λευτέρης Βογιατζής επιχορήγηση; Διαφωνώ να παίρνουν επιχορήγηση άνθρωποι οι οποίοι έχουν διαμορφώσει ήδη ένα κοινό και θα έπρεπε να ζουν από το εισιτήριό τους
Ως άνθρωπος του πολιτισμού πώς κρίνετε το γεγονός ότι καταργήθηκε το Υπουργείο Πολιτισμού και συγχωνεύτηκε με το Παιδείας;
30 χρόνια σε δεξιές κυβερνήσεις κάποια στιγμή θα γινόταν. Αυτή η δεξιόστροφη πολιτική δεν έχει ανάγκη τον πολιτισμό. Δεν πρέπει να ονειρεύεσαι. Ξέρετε τι κάνουμε εμείς οι άνθρωποι του πολιτισμού –που τολμώ να πω πια στα 42 μου ότι ίσως να είμαι κι εγώ ένας από αυτούς; – Ανοίγουμε παράθυρα. Λέμε θα σας πούμε την ιστορία του Οιδίποδα, όχι για να σας μάθετε τι πρέπει να κάνετε, αλλά για να σας βάλουμε ίσως να σκεφτείτε. Αυτή η ενεργοποίηση σκέψης είναι επικίνδυνη. Πέραν αυτού η συρρίκνωση των χρημάτων για τον πολιτισμό ή των φορέων του πολιτισμού έχει ξεκινήσει εδώ και μία δεκαετία σε όλη την Ε.Ε. Μιλώντας με Γερμανούς ή Γάλλους συναδέλφους ξέρουμε ότι ενώ ο πολιτισμός πανευρωπαϊκά ήταν ένα 2,5% της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής έχει συρρικνωθεί στο 1,5%. Και ακόμα συρρικνώνεται
Με δεδομένο ότι συρρικνώνονται όμως και μισθοί και συντάξεις δεν είναι λογικό να συρρικνωθούν και τα κονδύλια για τον πολιτισμό- χωρίς να σημαίνει απαραίτητα ότι αυτό ήταν το Υπουργείο που έπρεπε να καταργηθεί όταν επανασυστάθηκαν άλλα
Γιατί να το κρατήσουμε το υπουργείο πολιτισμού; Έτσι όπως λειτουργούμε δεν πρέπει να το έχουμε. Γιατί και πέρσι ήταν Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού και ουσιαστικά ήταν μόνο Τουρισμού. Ο προηγούμενος υπουργός ο κ. Γερουλάνος ήταν εξαιρετικός χειριστής των θεμάτων τουριστικής ανάπτυξης, αλλά δεν ασχολήθηκε καθόλου με τον πολιτισμό. Στο κάτω κάτω η βαριά βιομηχανία είναι να σερβίρουμε καφέ
Γιατί να ψηφίσω; Για το ληστρικό του θέματος; Το συν 50 έδρες ή το λευκό και άκυρο πηγαίνουν στο πρώτο κόμμα; Εκλογονόμοι μαγειρεμένοι για να μπορούν να βγαίνουν τα δύο μεγάλα κόμματα, μην κρυβόμαστε
Πώς κρίνετε την αυτή την άνοδο της άκρας δεξιάς και την είσοδο της Χ.Α στη Βουλή;
Αυτό έγινε διότι οι ακροδεξιοί στην Ελλάδα συνειδητοποίησαν ότι η ΝΔ παραέχει γίνει μη λαϊκό κόμμα. Τα άκρα υπάρχουν και στα δεξιά και στα αριστερά και πάντα θα υπάρχουν. Σε μία περίοδο που φοβάσαι όταν έρχεται κάποιος και δείχνει τα μπράτσα λες σε αυτόν θα πάω δίπλα. Μπας και δείρει αυτόν που με φοβίζει.
Όπως έδερναν ή γιαούρτωναν και οι ίδιοι οι πολίτες όμως
Όχι, κάνετε λάθος. Διαφωνώ με το ματωμένο πρόσωπο του κ. Κωστή Χατζηδάκη, χαίρομαι όμως με το γιαουρτωμένο πρόσωπο του κ. Πάγκαλου.
Δεν είναι και αυτό μία πράξη βίας;
Πράξη βίας είναι το να μην υπάρχει υπουργείο πολιτισμού. Ο Τσίπρας, δε θα πει κανείς ότι είναι μεγάλος πολιτικός, αλλά είναι ένας άνθρωπος ο οποίος είπε στοπ. Ο μόνος δε που τον φοβήθηκαν όλοι. Τι φοβούνται νομίζετε; Να βγει το 2% του ΑΕΠ της Ευρώπης από την ευρωζώνη; Ή μήπως αν βγει από την ευρωζώνη αυτό το 2% και συμπαρασύρει και ένα υπόλοιπο 30%;
Να κλείσουμε όμως με τα θεατρικά…
Δεν είναι πολιτικό θέατρο αυτό που κάνω, είναι θέατρο συγκίνησης. Το να ανεβάζεις όμως τον Οιδίποδα ιδίοις εξόδοις σε μια περίοδο που τα πάντα ρέπουν προς μία φασιστική νοοτροπία ή με εμάς ή με τους άλλους είναι πραγματικά πράξη πολιτική
Πάντως σίγουρα δύσκολη. Με την γραφειοκρατία αν μη τι άλλο του ελληνικού κράτους
Το αντιμετωπίζω πάρα πολύ αυτό το πρόβλημα που αναφέρετε, τη γραφειοκρατία του κράτους, αλλά ευτυχώς με τους θεσμούς που συνεργάζομαι, το ΔΗΠΕΘΕ Βόλου και το Ελληνικό Φεστιβάλ μπορώ να έχω προσωπική επαφή με τους ανθρώπους που είναι οι υπεύθυνοί τους και μπορώ να εξηγώ για ποιον λόγο θα πρέπει να λύνονται πιο γρήγορα τα πράγματα. Όταν, βέβαια, ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ έχει σχεδόν καταργηθεί. Εγώ αυτή τη στιγμή επιχειρώ γιατί είναι και βαθύτερες οι ανάγκες. Προτιμώ να είμαι στον δρόμο και να προσπαθώ, παρά να είμαι στο σπίτι μου και να κλαίω ότι δεν έχω δουλειά
Το μήνυμα του έργου δηλαδή.. Στις δυσκολίες να αντιδρούμε περήφανα… Γιατί είχατε πει ότι όποιος σας ξαναπεί “ποιοτικό ηθοποιό” θα του κόψετε τα πόδια;
Εντάξει, αυτός που έβαλε σε εκείνη τη συνέντευξη τον τίτλο, έκοψε τη συγκεκριμένη φράση. Το πλήρες είναι ότι αν ποιοτικό θεωρείται το μέχρι 20 θεατές, εγώ που θέλω τους 500 ή τους 1000, προτιμώ να μην με λένε ποιοτικό, κι αν είναι να με λένε ποιοτικό θα τους κόψω τα πόδια! Έχουμε ξεχάσει ότι ποιοτικό είναι αυτό που βγαίνει από μέσα μας αλλά συναντιέται με κάποιον στο ταμείο. Γιατί αυτό είναι τραμπουκισμός του πνεύματος.
11°
