H Aριάδνη στη Στέγη

"Διόνυσος & Αριάδνη: Είμαι ο λαβύρινθός σου". Μια πολύ ενδιαφέρουσα συναυλία εστιασμένη στην ελληνική μυθολογία με τη μουσική του Γιόζεφ Χάυντν και την ερμηνεία του Νίτσε μέσα από το έργο του Διθύραμβοι του Διονύσου. Ερμηνεύτρια η μέτζο-σοπράνο Άννα Παγκάλου ενώ ο θεατρικός ηθοποιός Μανώλης Μαυροματάκης συμπράττει στην απαγγελία.

Μαζί τους το Νέο Ελληνικο Κουαρτέτο που απαρτίζουν οι Γεώργιος Δεμερτζής (βιολί), Δημήτρης Χανδράκης (βιολί), Χαρά Σειρά (βιόλα), Άγγελος Λιακάκης (βιολοντσέλο). Η μεταγραφή του έργου του Νίτσε για κουαρτέτο εγχόρδων έγινε από τον Φίλιππο Τσαλαχούρη και η μετάφραση του ποιήματος από τη Μαρία Μαυρομάτη. Μια εκδήλωση του Εκδήλωση του Συνδέσμου Υποτρόφων Ιδρύματος Ωνάση με ελεύθερη είσοδο.

Η  Άννα Παγκάλου και ο Μανώλης Μαυροματάκης εξηγούν την ιδέα της παράστασης:

Για τον Νίτσε,  ο λαβύρινθος από τον Ελληνικό μύθο της Αριάδνης μπορούσε να εξισωθεί, σε μοντέρνους όρους, με την περιπλοκότητα των αινιγμάτων της ζωής. Ο μίτος σύμφωνα με τον Νίτσε είναι μία αναγκαιότητα στην ζωή, θέτοντας ένα μονοπάτι ανάμεσα στην πλήρη σύγχυση των κρίσιμων στιγμών της καθημερινότητας. Η άποψη αυτή επηρέασε πλήθος καλλιτεχνών όπως ο Giorgio de Chirico, οι οποίοι, εξίσωσαν την Αριάδνη με την Τέχνη. Ο χρυσός της μίτος έγινε μία μεταφορά για την αναζήτηση της γνώσης και την τελειοποίηση της τέχνης τους.

Μέσα στην μουσική φιλολογία των τελευταίων αιώνων ο μύθος της Αριάδνης έχει απασχολήσει πλειάδα συνθετών. Από τον Claudio Monteverdi, τον Benedetto Marcello, τον Jean Baptiste Lully έως τον Richard Strauss, η γοητεία της Αριάδνης ως σύμβολο της μοναξιάς, της προδοσίας και της εξορίας, τους κάνει να την προσεγγίζουν προσπαθώντας ο καθένας να  φωτίσει μία πλευρά του μύθου.

Ο Γιόζεφ Χάυντν γύρω στα 1789 συνθέτει την καντάτα «Αριάδνη στη Νάξο» για πιανοφόρτε και σόλο φωνή. H καντάτα αποτελείται από δύο ιδιαίτερα εκφραστικά τμήματα σε μορφή ρετσιτατίβο τα οποία εναλλάσονται με δύο άριες. Στην αρχή η Αριάδνη μιλά για την ευτυχία που νιώθει μέσα στον έρωτα της για τον Θησέα αλλά βαθμιαία καθώς η σύνθεση προχωρά και αναζητά τον αγαπημένο της, διαπιστώνει την προδοσία του, η ευτυχία μετατρέπεται σε μοναξιά, θυμό και απελπισία. Η σύνθεση με την συνοδεία του πιανοφόρτε φαίνεται σαν να είναι μία συμπυκνωμένη όπερα και μελετητές εικάζουν πως ο Χάυντν ήθελε να την εμπλουτίσει με συνοδεία ορχήστρας. Η Αριάδνη μένει μόνη και εγκαταλελειμμένη. Ο Ηρόδοτος όμως εδώ δημιουργεί την ανατροπή του μύθου. Ο Διόνυσος βλέπει την πανέμορφη απελπισμένη Αριάδνη, την ερωτεύεται την παίρνει μαζί του στον 'Ολυμπο, την κάνει γυναίκα του, μητέρα των παιδιών του, θεοποιείται και το διάδημα της το τοποθετεί στον ουρανό.

Ο Νίτσε ανανοηματοδοτεί το μύθο αυτό και γράφει τους Διθυράμβους του Διονύσου όπου μέσα βρίσκουμε το ποίημα «Ο θρήνος της Αριάδνης». Εκεί η Αριάδνη μόνη καταριέται την μοίρα της και κατηγορεί τον Θεό Έρωτα. Ο μονόλογός της διακόπτεται από την φωνή του  Διονύσου:

Λογικέψου, Αριάδνη!...

Έχεις μικρά αφτιά, έχεις τ΄αφτιά μου:

βάλε μέσα τους ένα σοφό λόγο!-

Αν είναι ν΄αγαπήσει κανείς τον εαυτό του,

δεν πρέπει να τον μισήσει πρώτα;...

Είμαι ο λαβύρινθός σου... 

*Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.  Λεωφόρος Συγγρού 107-109, 210 9005.800. Έναρξη 20.00. Είσοδος ελεύθερη με  δελτία εισόδου που θα ξεκινήσουν να διατίθενται μία ώρα από την εκδήλωση. Στις 26/5.