Ρατσιστική βία στην Αθήνα

Επίσημη πρώτη για το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, το οποίο δημιούργησαν 18 φορείς με στόχο την αναπλήρωση του κενού που δημιουργεί η παντελής απουσία ενός επίσημου, θεσμικού συστήματος καταγραφής περιστατικών και τάσεων του ρατσισμού και της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα.

Το Δίκτυο δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και του γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες.

«Το κράτος δεν έχει ακόμα δημιουργήσει έναν μηχανισμό για την καταγραφή της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα», υπογραμμίζει ο πρόεδρος της ΕΕΔΑ, Κωστής Παπαϊωάννου και συμπληρώνει, «δυστυχώς χωρίς στοιχεία δεν έχεις ένα μετρήσιμο φαινόμενο. Και χωρίς μέτρηση δεν έχεις τίποτα».

Το έργο του Δικτύου είναι πιλοτικό. Ξεκίνησε τον Οκτώβριο και εντός αυτού του τριμήνου καταγράφηκαν για πρώτη φορά βάσει άμεσων μαρτυριών των θυμάτων περιστατικά κυρίως στη γεωγραφική περιοχή που δραστηριοποιούνται οι 18 φορείς του Δικτύου. Δηλαδή κοντά στην Ομόνοια, στην πλατεία Αττικής, στον Άγιο Παντελεήμονα και σε ορισμένες περιοχές της Πάτρας.

Μέσα σε τρεις μήνες καταγράφηκαν 63 περιστατικά ρατσιστικής βίας. Στα 51 από αυτά εμπλέκονται περισσότεροι του ενός θύτες. Από τα 63 περιστατικά τα 18 εκδηλώθηκαν από μέλη ομάδων εξτρεμιστικών οργανώσεων, τα 26 από πολίτες, τα 18 από αστυνομικούς και μία επίθεση έγινε από υπάλληλο ιδιωτικής εταιρείας ασφάλειας σε νοσοκομείο.

Οι περισσότεροι θύτες είναι άντρες. Η αναλογία πάει 61 άνδρες έναντι 2 γυναικών. Στα ομαδικά περιστατικά εμπλέκονται και γυναίκες. Λειτουργούν ως δόλωμα – κράχτες. Είναι αυτές που εντοπίζουν τον αλλοδαπό και τον ρωτούν: «Από πού είσαι;». Μόλις το εν δυνάμει θύμα απαντήσει εμφανίζεται η υπόλοιπη ομάδα.

Τα θύματα, επίσης, είναι κυρίως άντρες με αναλογία 56 προς 7 γυναίκες. Τα θύματα προέρχονται κυρίως από το Αφγανιστάν (25), την Υποσαχάρια Αφρική (21), το Μπαγκλαντές (4) και το Πακιστάν (2).

Τα περισσότερα θύματα ρατσιστικών επιθέσεων δεν έχουν νόμιμα έγγραφα. Συγκεκριμένα εκ των 63 θυμάτων, οι 27 είναι χωρίς χαρτιά, οι 23 είναι αιτούντες πολιτικό άσυλο, πέντε είναι νόμιμοι διαμένοντες, ένας είναι αναγνωρισμένος πρόσφυγας και ένας με καθεστώς επικουρικής προστασίας. Σε έξι περιπτώσεις το καθεστώς του θύματος είναι άγνωστο.

Ο λόγος της επίθεσης. Στις 46 επειδή το θύμα είναι αλλοδαπός. Και σε 13 λόγω χρώματος. Στην πλειονότητά τους οι επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν σε δημόσιους χώρους, κυρίως σε πλατείες.

Το προφίλ του θύτη: μαυροφορεμένος μοτοσικλετιστής. Φοράει κράνος ή έχει το πρόσωπό του καλυμμένο. Κρατάει σιδηρογροθιά και ενίοτε κυκλοφορεί με μεγαλόσωμο σκύλο για εκφοβισμό.

Σχετικά με την πράξη οι θύτες προκαλούν κυρίως σωματικές βλάβες στο θύμα όπως ρήξη τυμπάνου, τραυματισμούς από μαχαίρι και σοβαρές κρανιακές κακώσεις καθώς χτυπούν το κεφάλι των θυμάτων τους σε κολόνες των στάσεων των λεωφορείων.

Έχουν επίσης καταγραφεί κρούσματα καταστροφής περιουσιακών στοιχείων, όπως καταστροφή οχήματος διανομής παντοπωλείου, εμπρησμός ανθοπωλείου. Και βέβαια οι ιστορίες καθημερινής τρέλας: να ξυπνάς και να βρίσκεις τα σκουπίδια μιας πολυκατοικίας στην πόρτα του διαμερίσματός σου.

Αστυνομική ρατσιστική βία

Μια ειδική κατηγορία από μόνη τους, καθώς ο ρόλος του αστυνομικού δε θα έπρεπε να συνάδει με την άσκηση βίας. Από τα 18 περιστατικά τα 10 εντοπίστηκαν στην Αθήνα και 8 στην Πάτρα. Σύμφωνα με το Δίκτυο ένστολοι κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και σε επιχειρήσεις ρουτίνας έχουν προχωρήσει σε παράνομες προσαγωγές, κρατήσεις για ορισμένο διάστημα κάποιων ωρών. Επιπλέον έχουν καταγραφεί να καταστρέφουν τα νόμιμα έγγραφα αλλοδαπών. Σε μια περίπτωση, ένστολος στην Πάτρα κατέστρεψε τα φάρμακα τα οποία ο αλλοδαπός είχε μόλις προμηθευτεί από ιατρείο μη κυβερνητικής οργάνωσης. Οι ένστολοι συνηθίζουν, επίσης, να επιτίθενται με τα «λόγια», όπως παρατήρησε το Δίκτυο.

Ο πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων, Γιονούς Μοχαμαντί, μιλώντας στη συνέντευξη Τύπου θυμήθηκε περιστατικό στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα όπου αστυνομικοί συνέλαβαν, πέρασαν χειροπέδες σε μια ομάδα Αφγανών. Τους ανάγκασαν να τριγυρνούν στους δρόμους της περιοχές με τις χειροπέδες και μετά από λίγο τους άφησαν ελεύθερους.

«Το μεγαλύτερο σοκ του μετανάστη δεν είναι η βία, το ξύλο, η εγκληματικότητα. Αυτό το έχει δει και το έχει βιώσει στο πετσί στη χώρα του αλλά και στο ταξίδι προς τη Δύση. Ειδικά στην Τουρκία. Αυτό που τον σοκάρει είναι ότι δεν περίμενε να του συμβεί στην Ελλάδα. Η εικόνα του για την Ευρώπη είναι μια εικόνα ελπίδας και δημοκρατίας», σημείωσε ο κος Μοχαμαντί.

Έκκληση Δικτύου

Αυτή η πιλοτική προσπάθεια έγινε με περιορισμένους πόρους. Ο αριθμός των περιστατικών ρατσιστικής βίας είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που κατάφερε να καταγράψει το Δίκτυο. Τα θύματα δεν μιλούν, δεν ανοίγονται, δεν καταγγέλλουν. Διακρίνονται από έλλειψη εμπιστοσύνης στο σύστημα. Φοβούνται. Και έχουν μάθει να λένε: «άλλη μια μέρα που φάγαμε ξύλο».

Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας υποστηρίζει ότι η ατιμωρησία πυροδοτεί την εγκληματικότητα και διαιωνίζει το φαύλο κύκλο της βίας. Γι’ αυτό προτείνει στην πολιτεία:

• τη δημιουργία ενός ενιαίου ειδικού συστήματος καταγραφής ρατσιστικών εγκλημάτων, το οποίο θα διαχειρίζεται το υπουργείο Δικαιοσύνης. Ένα σύστημα που να συνδέει τα στοιχεία των ΜΚΟ, των νοσοκομείων και άλλων αρμόδιων φορέων.
• τη σταθερή συνεργασία με το Δίκτυο, τις ΜΚΟ και τις κοινότητες των μεταναστών.
• την καθιέρωση ειδικών οδηγιών επί των διαδικασιών αστυνομικής διερεύνησης του ρατσιστικού εγκλήματος. Κυρίως την καταπολέμηση της ανοχής εκ των μέρους των αστυνομικών οργάνων και τη διασφάλιση της παραπομπής των δραστών στη δικαιοσύνη.

Να σημειωθεί ότι κανένα από τα μέλη του Δικτύου δεν αρνήθηκε το συνεχώς αυξανόμενο πρόβλημα παραβατικότητας και εγκληματικότητας στο κέντρο της Αθήνας. «Το να αρνείται κανείς το πρόβλημα στο κέντρο της Αθήνας είναι πολύ χειρότερο», υπογράμμισε ο κος Παπαϊωάννου και πρόσθεσε, «μια σειρά περιοχές συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό περιθωριοποιημένων μεταναστών και προσφύγων και γίνονται πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν κοινωνικές εντάσεις, ξενοφοβικές συμπεριφορές. Οι πράξεις για την αντιμετώπιση της ρατσιστικής βίας πρέπει να συνοδεύονται από πολιτικές βελτίωσης του κλίματος της ασφάλειας στις γειτονιές, την πάταξη των κυκλωμάτων διακίνησης ανθρώπων και ναρκωτικών, πορνείας και εγκληματικότητας. Η έννοια της ασφάλειας δεν είναι όμως μόνο αστυνομική. Οι επιχειρήσεις τύπου ‘σκούπα’ είναι αστυνομικού χαρακτήρα, έχουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα και είναι επικίνδυνες εάν δεν συνοδεύονται από σωστά μέτρα μεταχείρισης των συλληφθέντων. Τι αλλάζει στο τεράστιο πρόβλημα της μετανάστευσης εάν τους μεταφέρεις από την Τριλογία στην Κοζάνη;».

Η εκδήλωση έγινε την Τετάρτη 21 Μαρτίου με αφορμή την αγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων

Πώς καθιερώθηκε; Στις 21 Μαρτίου του 1960 η αστυνομία της Νοτίου Αφρικής πυροβόλησε εν ψυχρώ κατά μιας διαδήλωσης φοιτητών στην πόλη Σάρπβιλ, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 70 άνθρωποι. Οι νεαροί διαδηλωτές διαμαρτύρονταν ειρηνικά κατά των νόμων του Απαρτχάιντ, που είχε επιβάλλει το καθεστώς της λευκής μειοψηφίας στη χώρα, εφαρμόζοντας τη θεωρία της ανισότητας ανάμεσα στις φυλές.