Πιο ελεύθερος στην εξορία

Οι λέξεις «εξέγερση, αντίσταση, διωγμός και εξορία» είναι βίωμα ζωής για τον Πέρση συγγραφέα, Καντέρ Αμπντολάχ. Από το 1988 ζει εξόριστος στην Ολλανδία. Το 2008 εξέδωσε στα ολλανδικά: μια μυθιστορηματική βιογραφία του προφήτη Μωάμεθ και μια λογοτεχνική μετάφραση του Κορανίου. Προκάλεσε την οργή του θρησκευτικού κατεστημένου του Ιράν και του απαγορεύθηκε εκ νέου η είσοδος στη χώρα του. Το Καντέρ Αμπντολάχ είναι ψευδώνυμο που σχηματίστηκε από τα ονόματα δύο εκτελεσμένων φίλων του.

Την Κυριακή ήρθε στην Αθήνα για να παρουσιάσει την «βλάσφημη» μυθιστορηματική βιογραφία, «Αγγελιοφόρος του Αλλάχ», που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά (εκδ. Καστανιώτη, μτφρ. Γ. Ιωαννίδης). Και έπεσε πάνω στα επεισόδια της Κυριακής. «Έκανα μια βόλτα στο Σύνταγμα. Είδα από κοντά την αντίδραση του κόσμου. Σφίχτηκα. Αλλά, εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτή η δεινή κρίση που βιώνει η Ελλάδα ίσως τελικά αποβεί σε κάτι θετικό. Η Ελλάδα νομίζω ψάχνει ένα νέο δρόμο και κάπως – κάπου τελικά θα τον βρει». Ο ίδιος βρήκε το δρόμο του Ολλανδία. Μέσα σε τρία χρόνια έμαθε την γλώσσα και άρχισε να γράφει.

Τι ιστορίες διηγείται ο «Αγγελιοφόρος του Αλλάχ»;

«Μεγάλωσα σ’ ένα παραδοσιακά ισλαμικό οικογενειακό περιβάλλον. Το Κοράνι ήταν το βιβλίο της οικογένειας. Μεγάλωσα ακούγοντας ιστορίες και μύθους γύρω από την ζωή του προφήτη χωρίς να έχω διαβάσει το ιερό βιβλίο. Η αλήθεια είναι πως ο Μωάμεθ δεν μου ήταν ποτέ ιδιαίτερα συμπαθής. Με την 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ ο δυτικός κόσμος ανακαλύπτει το Ισλάμ. Και όλοι θέλουν την άποψή μου. Αισθάνθηκα πιεσμένος να δώσω μια εξήγηση. Έπρεπε να διαβάσω το Κοράνι. Διαβάζοντάς το ανακάλυψα την ανθρώπινη πλευρά του Μωάμεθ. Ανακάλυψα τον ποιητή, τον έμπορο, τον σύζυγο, τον πατέρα, τον εραστή, τον ηγέτη, τον δικτάτορα και κυρίως τον οραματιστή. Ανέτρεξα στην πλούσια περσική λογοτεχνία για να ανακαλύψω τις ιστορίες του. Στον «Αγγελιοφόρο του Ισλάμ» επινόησα τον αφηγητή Ζέιντ, ένα πρόσωπο υπαρκτό. Ήταν ο χρονικογράφος της εποχής του. Ήταν ο πρώτος που συγκέντρωσε κείμενα για τον προφήτη».

Ο Ολλανδός πολιτικός Γκεερτ Βίλντερς θέλησε να στείλει το Κοράνι στην πυρά.

«Διαφωνώ. Δεν αποκηρύσσω το Κοράνι. Το προσεγγίζω ως ένα αρχαίο πανέμορφα γραμμένο ιστορικό κείμενο. Όταν γράφτηκε ήταν ό,τι το πιο σύγχρονο. Ήταν ό,τι σήμερα για μας το ίντερνετ. Η περσική αυτοκρατορία είχε γεράσει. Δεν υπήρχε Ρώμη, ούτε η αρχαία Ελλάδα. Ο Μωάμεθ επινοεί νέες ενδιαφέρουσες ιστορίες. Αρκετές τις δανείζεται από την Βίβλο, άλλες από την Τορά και τις ντύνει με την αραβική παράδοση. Το λάθος είναι να χρησιμοποιείται ένα βιβλίο που γράφτηκε πριν από τέσσερις αιώνες ως κώδικας για να διαμορφώσεις μια κοινωνία τον 21ο αιώνα».

Ποιος είναι ο αναγνώστης σας; Ο δυτικός ή ο εξόριστος Ιρανός;

«Πιστεύω ότι ο αραβικός κόσμος βρίθει συγγραφέων που θα ήθελαν να γράψουν ένα μυθιστόρημα σαν τον ‘Αγγελιοφόρο του Ισλάμ’, αλλά δεν τους το επιτρέπουν. Εγώ έχω την ελευθερία που μου παρέχει η Ολλανδία. Και έχω πάντα στο μυαλό μου τον δυτικό αναγνώστη. Όλοι μιλούν για τον Μωάμεθ χωρίς να τον γνωρίζουν. Προσπάθησα με τον Ζέιντ να ταξιδέψω τους αναγνώστες μου στον κόσμο του προφήτη και από εκεί πέρα ο καθένας μπορεί να σχηματίσει μια άποψη. Το βιβλίο θεωρήθηκε στο Ιράν δέκα φορές πιο επικίνδυνο από τους ‘Σατανικούς Στίχους’ του Σαλμάν Ρούσντι. Εγώ το έγραψα με σεβασμό και πολύ αγάπη προς τον ήρωα μου. Δεν προσπάθησα να τον υποτιμήσω, αλλά να τον αναδείξω».

Γράφετε απευθείας στα ολλανδικά. Γιατί;

«Είναι μια τρομερή ευκαιρία για να επαναπροσδιοριστείς ως συγγραφέας. Είναι σα να ξαναγεννιέσαι. Για να γράψεις σε μια άλλη γλώσσα και όχι στην μητρική σου πρέπει να προσφέρεις την σάρκα και το πνεύμα σου. Πρέπει να μπεις μέσα στην ψυχή της κοινωνίας. Απέκτησα ένα νέο εγώ, μια καινούργια ταυτότητα: ένας Πέρσης με σύγχρονη ολλανδική κουλτούρα. Δεν αισθάνομαι πια σαν ο εξόριστος συγγραφέας από το Ιράν στην Ολλανδία».

Ισλαμοφοβία στην Ευρώπη.

«Κατανοητή ως ένα σημείο. Εάν ξαφνικά ένα εκατομμύριο μετανάστες έρθουν στη χώρα σου, αυτό προκαλεί φόβο. Θα ακούσεις να λένε ότι οι μετανάστες ευθύνονται για την ανεργία, την εγκληματικότητα. Το Ισλάμ είναι η δεύτερη σε πληθυσμό θρησκεία στην Ευρώπη. Η οικονομική κρίση επιτείνει την φοβία. Πάντα αναζητούμε εύκολα θύματα για να ρίξουμε την ευθύνη των προβλημάτων μας πάνω τους. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Κάποτε ο εβραϊκός πληθυσμός της Ευρώπης βρέθηκε στο στόχαστρο. Τώρα είναι οι μουσουλμάνοι. Γι’ αυτούς δεν είναι μια κρίση οικονομική. Είναι ένα καθημερινό πρόβλημα. Και δυστυχώς όλα τα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα εκμεταλλεύτηκαν το μεταναστευτικό πρόβλημα για να ενισχύσουν την κοινοβουλευτική τους παρουσία. Δεν έχουν καταφέρει πολλά. Και όπως πάντα σε 50 χρόνια θα έχουμε ανακαλύψει νέες φοβίες».

Καντέρ Αμπντολάχ - Ο αγγελιοφόρος του Αλλάχ from Kastaniotis Editions on Vimeo.

Αραβική Άνοιξη. Ήρθε και έφυγε;

«Η Άνοιξη δεν ήρθε. Δεν ήταν επανάσταση. Ήταν μια εκδήλωση διαμαρτυρίας άνευ προηγουμένου. Όπως ακριβώς συμβαίνει στην Αθήνα. Τελικά δόθηκε η δυνατότητα στα θρησκευτικά κόμματα να αποκτήσουν εξουσία. Ωστόσο, θεωρώ τις εξεγέρσεις σημαντικές. Σήμερα για πρώτη φορά οι Άραβες πήραν την τύχη στα χέρια τους. Δεν είναι πια οι μαριονέτες της διεθνούς κοινότητας, αλλά ούτε και οι υπηρέτες του Ισλάμ.

Είναι από μόνοι τους ένα καθεστώς. Χρειάζεται χρόνος για να μπορέσει το κίνημα να μετεξελιχθεί σε δημοκρατία. Στο Ιράν, όμως, η Αραβική άνοιξη θα αργήσει. Εκεί ζουν έναν εφιάλτη».

Θέλετε να δείτε τα βιβλία σας σ’ ένα βιβλιοπωλείο της Τεχεράνης;

«Δεν το ελπίζω απλά. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Κάποια στιγμή θα γίνει. Μπορεί να ζω, μπορεί και όχι. Αλλά τα βιβλία μου αναφέρονται στην περσική κουλτούρα, στην ιστορία αυτού του λαού και ο κόσμος τα χρειάζεται».