Κακή εκπαίδευση

Ένα νέο είδος εγκληματία κι ένα νέο crime cinema

Πέντε χρόνια μετά τον «Χτύπο που έχασε η καρδιά μου», ο Ζακ Οντιάρ επιβεβαιώνει όσους είχαν αναγνωρίσει στο σινεμά του, στον τρόπο που αψηφά τις προσταγές των κινηματογραφικών ειδών, στην ιδιαίτερη πνοή που εμφυσά στις ταινίες του, τα σημάδια της σκηνοθετικής ιδιοφυΐας. Ο «Προφήτης» είναι εκ πρώτης όψεως μια ακόμη «ταινία είδους», ένα φιλμ γυρισμένο στη φυλακή, γεμάτο γκάνγκστερ και αντίπαλες φατρίες, παιχνίδια δύναμης, βία, φόνους.

Όμως στην πραγματικότητα, όπως και στα περισσότερα από τα φιλμ του Οντιάρ, η ουσία δεν βρίσκεται στον επικίνδυνο αλλά γοητευτικό, δαιδαλώδη περίγυρο, στην καταγραφή των δομών μιας κοινωνίας που ακόμη κι αν μοιάζει αποκομμένη από αυτή στην οποία ζούμε στην πραγματικότητα την αντικατοπτρίζει σχεδόν κατ’ εικόνα και ομοίωση. Η αληθινή ιστορία του «Προφήτη» διαδραματίζεται βαθιά στο μυαλό και την καρδιά του πρωταγωνιστή του και είναι μια ιστορία τόσο παλιά όσο ο ίδιος ο κόσμος. Είναι μια ιστορία μεταμόρφωσης, της κάμπιας που γίνεται πεταλούδα, μια συναρπαστική αφήγηση του πώς ο κόσμος μας αλλάζει, ή πως εμείς αλλάζουμε μαζί του.

Ο ήρωας του «Προφήτη» μπαίνει στη φυλακή 19χρονο παιδί, με μάτια που προδίδουν την αθωότητά του και με κανένα από τα ταλέντα που απαιτούνται για να επιβιώσεις σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Μισός Άραβας και μισός Κορσικανός, δεν βρίσκει εύκολα τη θέση του σε καμιά από τις συμμορίες που ελέγχουν τη φυλακή, όμως γρήγορα θα ανακαλύψει πως ένα σκυφτό κεφάλι και μια διάθεση υπακοής δεν είναι αρκετά για να ανέβεις στα σκαλιά της ιεραρχίας. Όταν ο Μαλίκ βγει από τις πόρτες της φυλακής στο τέλος του φιλμ δεν θα είναι απλά ένας ολοκληρωτικά διαφορετικός άνθρωπος, όλα στη ζωή του θα βρίσκονται 180 μοίρες μακριά από εκεί που τα άφησε. Το φιλμ του Οντιάρ θα μετρήσει τις στιγμές που οδηγούν εκεί και θα ακολουθήσει όχι μόνο τις διαδρομές των γεγονότων, αλλά κι άλλες πιο εσωτερικές που έχουν το ίδιο, αν όχι μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

Η ιστορία του δεν είναι τόσο αυτή μιας επιβίωσης κι ενός σκοτεινού θριάμβου, όσο μια ιστορία εκπαίδευσης, γνωστικής, συναισθηματικής, ηθικής. Μέσα από αυτή και μέσα από την επικεντρωμένη, στιβαρή σκηνοθεσία, μέσα από ένα σενάριο που ποντάρει στο ρεαλισμό αλλά δεν περιορίζεται σε αυτόν, ο «Προφήτης» θα εφεύρει από την αρχή το είδος του γκανγκστερικού φιλμ, θα μας γνωρίσει έναν ήρωα που μέσα από την πολυπλοκότητά του, τη διαδρομή και την ψυχολογία του αψηφά κάθε κλισέ και αναδύεται σαν μια κλασική φιγούρα στο αστυνομικό σινεμά. Ο Οντιάρ καταφέρνει να χτίσει μια ταινία που είναι ταυτόχρονα μεγαλειώδης και εσωτερική, γνώριμη αλλά ανανεωτική, και που κατορθώνει να ταιριάζει το ίδιο καλά στην ευρεία μυθολογία ενός ένδοξου κινηματογραφικού είδους, όσο και στο απολύτως ιδιαίτερο και διακριτό σύμπαν του δικού του προσωπικού σινεμά.