Ο σκηνοθέτης Ιωσήφ Βαρδάκης γράφει στην A.V.

Το “I Am My Own Wife” είναι ένα ιδιαίτερο έργο. Αφηγείται την ιστορία της Σαρλότε Φον Μάλσντορφ, που γεννήθηκε άντρας το 1928 στο Βερολίνο. Η Σαρλότε έζησε παρενδυτικά (ως τραβεστί) όλη της τη ζωή, κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ και κατά το κομμουνιστικό καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας. Με την επανένωση των Γερμανιών, οι δυτικοί την ανακήρυξαν ηρωίδα και της απένειμαν μετάλλιο τιμής. Μόνο που, λίγα χρόνια αργότερα, όταν τα αρχεία της Στάζι (της μυστικής αστυνομίας της Ανατολικής Γερμανίας) βγήκαν στο φως, αποκαλύφθηκε ότι μάλλον η Σαρλότε κατάφερνε να επιζήσει, με αντάλλαγμα τα ονόματα όλων όσων σύχναζαν στο καμπαρέ που έκρυβε στο υπόγειο του άτυπου μουσείου της.

Η ιστορία της αυτή καθεαυτή και τα ηθικά διλήμματα που θέτει, έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι σαφές ότι η Σαρλότε, για να μπορέσει να επιβιώσει, έπρεπε να επιλέξει να συνεργαστεί με το καθεστώς ή να υποστεί τις συνέπειες. Όμως το έργο μιλάει και για τη προθυμία του ομοφυλοφιλικού κινήματος να φανταστεί και να δημιουργήσει «ήρωες», προφανώς ως αντιστάθμιση της κοινωνικής απαξίωσης που έχει υποστεί. Και δε μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει την ποικιλία απόψεων γύρω από τα θέματα που αφορούν στο σεξουαλικό προσανατολισμό, ανάλογα με την εποχή ή την πολιτική κατάσταση. Και βέβαια - ίσως κυρίως – το έργο εξερευνά την έννοια της ταυτότητας και το πόσο εύκολα κανείς την «φορά» ή την απενδύεται.

Είχα αποφασίσει από νωρίς ότι μάλλον δεν θα είχα την κλασσική εικόνα της Σαρλότε που ζητάει ο συγγραφέας, με το καθαρό πρόσωπο και το μαντήλι δεμένο στο κεφάλι. Εκτός από τους συνειρμούς που το «τσεμπέρι» φέρνει στην δική μας κουλτούρα, θεώρησα ότι η εικόνα αυτή περιόριζε το άλλο κύριο πρόσωπο του έργου: τον ίδιο στον συγγραφέα. Στο έργο ένας ηθοποιός, φορώντας το κοστούμι της Σαρλότε, υποδύεται όλους τους ρόλους. Και ένας από τους πρωταγωνιστές είναι και ο ίδιος ο συγγραφέας. Φανταζόμουνα μια εικόνα με αντρικό πρόσωπο που να έρχεται σε κόντρα με το γυναικείο φουστάνι, αλλά να μπορούσε να «περνάει» από τους αντρικούς στους γυναικείους ρόλους, άνετα. Χρειαζόμουν έναν ηθοποιό τολμηρό, που δε θα φοβόταν να εκτεθεί.

Τον Χάρη Αττώνη τον γνώριζα εδώ και πολλά χρόνια. Είχε μάλιστα υπάρξει και μαθητής μου την εποχή που δίδασκα στο «Θέατρο των Αλλαγών». Τον εκτιμούσα ανέκαθεν ως ηθοποιό, και κάποια στιγμή, στις αρχές του καλοκαιριού, άρχισα να σκέφτομαι ότι θα ήταν ο πιο κατάλληλος για το ρόλο. Του το πρότεινα και δέχτηκε αμέσως. Το υπόλοιπα όλα ήρθαν σχετικά εύκολα, μέσα σε μια γενικότερα δύσκολη σεζόν. Το Bios μας αγκάλιασε αμέσως και είμαστε πάρα πολύ χαρούμενοι που μας στεγάζει και μας αγαπάει. Όμως μεγάλη τύχη ήταν και η σύνθεση της ομάδας. Με κάποιο μυστηριώδη τρόπο, ενώ η χρονιά είναι αυτή που είναι, ενώ τα οικονομικά όλων μας είναι πενιχρά, ενώ ό,τι έξοδα πρέπει να γίνουν, περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα, έχουμε την τύχη οι συνεργάτες μας όλοι, ένας προς έναν, να είναι γεμάτοι έμπνευση, δημιουργικότητα και ταλέντο.

Ενώ οι πρόβες προχωράνε και η κρίση γύρω μας βαθαίνει, έχουμε την τύχη να μπορούμε να δημιουργούμε, έστω και χωρίς χρήματα ή ιδιαίτερα μέσα. Και όσο δουλεύουμε, φωτίζεται ένα άλλο θέμα στο κείμενο, που δεν το είχα παρατηρήσει αρχικά: το ότι η Σαρλότε, στο σπίτι που συγκέντρωνε τη συλλογή της από έπιπλα, δημιουργούσε ακριβώς αυτό: έναν χώρο ονείρου και φαντασίας. Έναν χώρο που γίνεται όλο και πιο απαραίτητος, όταν η πραγματικότητα γίνεται ασφυκτική κι ανυπόφορη. Και το δικαίωμά μας στο όνειρο, είναι αυτό που πρέπει πάση θυσία να διατηρείται. Γιατί από τα όνειρα, ξεκινάνε οι δράσεις.

Φωτογραφία: Λευτέρης Χαρίτος

* Το πολυβραβευμένο (με Tony Award «Best Play» 2004, Pulitzer Prize for Drama 2004 κ.α ) έργο του Doug Wright ‘I am my own wife’ θα παρουσιάζεται στο Basement του Bios από τις 30/1 έως τις 3/ 4 κάθε Δευτέρα και Τρίτης στις 21:30. Πρωταγωνιστής ο Lothar Berfelde που γεννήθηκε το 1928 στο Βερολίνο, έγινε μέλος της Νεολαίας του Χίτλερ το 1944, σκότωσε τον πατέρα του με έναν πλάστη το 1945 και βγήκε από το αναμορφωτήριο με την πτώση του Τρίτου Ράιχ. Στο Ανατολικό (πια) Βερολίνο, άρχισε να μαζεύει αντικείμενα από τα βομβαρδισμένα σπίτια. Άρχισε και να ντύνεται πιο θηλυκά. Μάζευε ό,τι άφηναν πίσω τους όσοι δραπέτευαν στη Δύση. Το 1960, στην έπαυλη των Von Mahlsdorf, με τα αντικείμενα που μάζευε άνοιξε ένα μουσείο. Κι έγινε η Charlotte Von Mahlsdorf. Από το 1970 και μετά, οι gay του Ανατολικού Βερολίνου, είχαν στο μουσείο της έναν χώρο, όπου μπορούσαν να συγκεντρώνονται και να συναναστρέφονται ο ένας τον άλλον. Μετά την πτώση του Τείχους της απονεμήθηκε το μετάλλιο τιμής για την προσφορά της στο gay κίνημα της Ανατολικής Γερμανίας. Μέχρι που άρχισαν να κυκλοφορούν έντονες φήμες, ότι η Charlotte ήταν πράκτορας της Στάζι και «εξαγόραζε» την ανοχή των αρχών, με αντάλλαγμα πληροφορίες για τους θαμώνες του άτυπου gay bar της.