«Μαζί τα φάγαμε»

Μπαίνοντας στο θέατρο του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» για το πέμπτο debate της Intelligence Squared, η πρώτη αίσθηση αποτυπώνεται στο tweet του @The_Spenc "Στην Ελλάδα της κρίσης 2 νέα επαγγέλματα ενδημούν: τατουατζής και διοργανωτής hip τουιτεροσυνεδρίων – ομιλιών. Κ δεν το λέω ως μομφή". Ούτε εγώ. Αλλά είναι εύστοχο και μαζί το νέο κοσκινάκι μας. Άλλωστε τα IQ2 απογειώνονται στο τουίτερ με χειρουργικό ταυτόχρονο σχολιασμό όσων συμβαίνουν στην αίθουσα. Η προσέλευση είναι εντυπωσιακή, καθυστερεί 15 λεπτά το ξεκίνημα, μέχρι να βρουν οι δεκάδες σωσίες του Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη τη θέση τους.

Το θέμα έχει διατυπωθεί ως εξής «Μαζί τα φάγαμε: Σε μια δημοκρατία η ευθύνη είναι συλλογική». Το «Υπέρ» μοιάζει αυτονόητο, αλλά όπως ξέρουμε κι όπως θα φανεί από τις εισηγήσεις (παρά την αντίθετη άποψη της κας Λυμπεράκη) έχει πολύ μεγάλη σημασία «ποιος λέει τι». Μετά από ένα σύντομο χαιρετισμό από τον ιδρυτή του οργανισμού Ερρίκο Αρώνες, παίζει ένα βίντεο με τον Θεόδωρο Πάγκαλο να μιλάει από το γραφείο του (το ότι κανείς δεν διέκοψε την προβολή του, μαρτυρά τη μάλλον περιορισμένη παρουσία συριζαίων στο χώρο). Άνετος, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης λέει ότι «όχι μόνο δεν ανακαλεί, αλλά θα γράψει και βιβλίο για να εξηγήσει την περίφημη φράση». Ομολογεί πώς το 1985 «για να ξαναβγούμε, δώσαμε αδιανόητες παροχές δημιουργώντας το ενδημικό φαινόμενο της φαυλοκρατίας», υποστήριξε ότι ικανοποιείται η ματαιοδοξία του επειδή όλοι ασχολούνται μαζί του και μας διαβεβαίωσε ότι όλα αυτά τα χρόνια κριτίκαρε το πελατειακό σύστημα «γράφοντας άρθρα».

Στο βήμα ανεβαίνει ο πρώτος των «Υπέρ», καθηγητής πολιτικής επιστήμης Θάνος Βερέμης. Χρησιμοποιεί μόνο το μισό του χρόνο για να μας πει ότι «η συλλογική ευθύνη είναι το άθροισμα πολλών ατομικών» και ότι πιστεύει στην «ελευθερία της επιλογής, και όχι στη συνωμοσιολογία».

Απαντά, ο μαυροντυμένος δημοσιογράφος και συγγραφέας Αυγουστίνος Ζενάκος. Με το απαραίτητο γρέζι θυμού στη χροιά ξεκαθαρίζει ότι «το πρόσωπο που είπε τη φράση, της στερεί την αξιοπιστία». Επιτίθεται στον Πάγκαλο αναδεικνύοντας το προφανές. Τη συμμετοχή του από καίρια πόστα στις κυβερνήσεις των τελευταίων 30 χρόνων, η οποία δεν ακυρώνεται επειδή «έγραφε άρθρα». Ο Kevin Featherstone, καθηγητής Ελληνικών Σπουδών στο LSE, ξέρει κάποια ελληνικά. “Fakelaki”, “risfeti”, “tsvola dosta ola” είναι μερικές λέξεις-φράσεις που χρησιμοποιεί καταλήγοντας να υπερτονίσει τον εθισμό μια ολόκληρης κοινωνίας στη διαφθορά.

Ακολουθεί ο δικηγόρος Χάρης Οικονομόπουλος (με φορτωμένο πρόγραμμα εκείνη τη μέρα, μερικές ώρες αργότερα εμφανίστηκε και στη «Δίκη» του Κυριάκου Θωμαϊδη στον ΣΚΑΙ). Ξεκινά από το βήμα των «Υπέρ». «Έχετε δίκιο, μαζί τα φάγαμε. Γι’ αυτό είμαστε όλοι τόσο πλούσιοι» καταλήγει και πετιέται στην κανονική του θέση, πίσω από το βήμα των «Κατά». Είναι λάβρος, λέει κακές λέξεις από Ψ, Κ, Λ και Π όπως Ψυχάρης, Κόκκαλης, Λαυρεντιάδης, Πάγκαλος. Χαρακτηρίζει συνεχώς τους πολιτικούς «απίθανους τύπους», κάνει λόγο για την «παρέα της μπιρίμπας». Στο #iq2mazi τον χαρακτηρίζουν Λαζοπουλικό και είναι η αλήθεια ότι κάποιοι παραλληλισμοί του του με «βιασμούς 17χρονων κοριτσιών που φοράνε μίνι φούστες» είναι κάπως too much. Χειροκροτείται θερμά πάντως.

Ακολουθεί η Αντιγόνη Λυμπεράκη (στο #iq2mazi προσθέτουν και το «νιάου» στο όνομά της) καθηγήτρια Οικονομικών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι κουλ, συμβιβαστική, επισημαίνει ότι τα εισοδήματα των ελλήνων έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 30 χρόνια κι «αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε», βγάζει τον πόνο του οικονομολόγου και της φεμινίστριας (ή/και της φεμινίστριας οικονομολόγου).

Η εξάδα των ομιλητών κλείνει με τον Γιάνη Βαρουφάκη που το ακροατήριο περιμένει κάπως σαν σταρ της βραδιάς. Εκείνος αναλύει τη συλλογική ευθύνη σε τρεις διαστάσεις μπλέκοντας τρία παραδείγματα. Μιας υπαλλήλου σουπερ μαρκετ στην Ελλάδα, ενός έλληνα λαμόγιου επιχειρηματία και μιας γερμανίδας φορολογούμενου. Στόχος του είναι να αναδείξει την ευρωπαϊκή προοπτική του προβλήματός μας και να αντικρούσει το επιχείρημα περί αύξησης εισοδημάτων. Κάπως υπερβολικές, όπως θα σημειώσει αργότερα ο κύριος Βερέμης, οι αναφορές του στη χούντα, ενδιαφέρουσα η κατάληξή του για μια κατάσταση που μοιραία οδήγησε στη «συγκυβέρνηση με το αβγό του φιδιού».

Ο συντονιστής Νίκος Ανδρίτσος δίνει το λόγο στο κοινό για ερωτήσεις. Δηλαδή τοποθετήσεις στη συντριπτική πλειοψηφία τους. Οι απαντήσεις συμπυκνώνονται στις δευτερολογίες των ομιλητών και τα κουτάκια για να δώσουμε την τελική/οριστική μας ψήφο εμφανίζονται ξανά.

Η ψηφοφορία πριν το debate είχε ως εξής: ΥΠΕΡ (Μαζί τα Φάγαμε) έλαβε το 48,93 % των ψήφων, ΚΑΤΑ (δεν τα φάγαμε μαζί) 42,51%, ενώ ΟΥΔΕΤΕΡΟ το 8,56%. Στο τέλος του debate, το κοινό ψήφισε ξανά, με το ΥΠΕΡ να παίρνει 37,97% των ψήφων, το ΚΑΤΑ 57,22 %, και το ΟΥΔΕΤΕΡΟ μόλις 4,41%. Η ομάδα ΚΑΤΑ της θέσης υπερίσχυσε στο debate, αυξάνοντας τις ψήφους τους κατά 14,71%, έναντι της μείωσης κατά 10,96 μονάδες της ομάδας ΥΠΕΡ.

Νομίζω η αναμέτρηση ήταν άνιση. Την ώρα που οι «ΥΠΕΡ» προσπάθησαν να αναπτύξουν ακαδημαϊκούς ορισμούς του σωστού πολίτη, οι «ΚΑΤΑ» μιλούσαν παθιασμένα με ονοματεπώνυμα ζητώντας δικαιοσύνη και προτάσσοντας το σλόγκαν «μαζί τα φάγαμε – χώρια τα πληρώνουμε». Αυτό που δεν είδα σε καμία από τις δύο θέσεις ήταν η διάθεση της αυτοκριτικής. Ο κύριος Βερέμης έκλεισε λέγοντας ότι η Κρίση είναι η τιμωρία μας ως κοινωνία, αλλά ευθύνες σε φυσικά πρόσωπα δεν μπορεί παρά μόνο να «ελπίζει» ότι θα αποδοθούν. Όμως, τα σύνορα των ευχολογίων και της μοιρολατρείας δεν έχουν εδώ και καιρό καταργηθεί; Από την άλλη, οι «ΚΑΤΑ» επικαλούμενοι το παράδειγμα «του ψηφοφόρου από το Πέραμα που έχει την ίδια ψήφο, αλλά όχι την ίδια πολιτική επιρροή με τον επιχειρηματία» μου φάνηκε ότι θεωρούν σχεδόν δεδομένες τις μικρές καθημερινές ασκήσεις διαφθοράς. Επειδή δεν έχουν να κάνουν με αναθέσεις σε κατασκευαστικές, αλλά με μικρές πολεοδομικές διευκολύνσεις. Αν ξεκινούσαν υπονομεύοντας λίγο τη δική τους θέση, προτού αποδυναμώσουν τον αντίπαλο, θα μου φαίνονταν οι πρώτοι περισσότερο ρεαλιστές και οι δεύτεροι περισσότερο ειλικρινείς. Και τότε ίσως κανείς δε θα έπαιρνε τόσο σοβαρά τον Πάγκαλο. Που φυσικά θα εξακολουθεί «να γράφει άρθρα»…