Μετά τη μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς των δράσεων ΑΑΟ: Ηθική / Αισθητική που προσκάλεσε από τις 8 Ιουνίου ως τις 31 Ιουλίου τους πολίτες της Αθήνας να βιώσουν από κοντά μια διαφορετική ματιά απέναντι στην Αρχιτεκτονική, οι δράσεις ΑΑΟ αναμένεται να ολοκληρώσουν το Φθινόπωρο αυτό τον πρώτο τους θεματικό κύκλο δράσεων, παραγωγής σκέψης και ιδεών. Ένας κύκλος με επίσημη έναρξη πριν από περίπου έξι μήνες, τον Ιανουάριο 2011, αλλά και προαπαιτούμενη πνευματική εργασία χρόνων από την αρχιτέκτονα Λίνα Στεργίου, υπεύθυνης για τη σύλληψη και επιμέλεια του AAO project και μόχθο μιας μεγάλης ομάδος εργασίας.
Οι τέσσερις βασικές ενότητες της μεγάλης κεντρικής έκθεσης Ηθική / Αισθητική λίγο-πολύ συνοψίζουν το σύνολο της δραστηριότητας των δράσεων: Κοινωνία και Αισθητική, Ηθική του Επαγγέλματος, Ακτιβισμός, Δράση και Αντίδραση. Αυτά αποτελούν και τα θέματα των σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων που οι δράσεις ΑΑΟ προβάλουν, διερευνούν, και - γιατί όχι - επιλύουν μέσα από το πρίσμα της Αρχιτεκτονικής, ως ευρύτερη χωρική πρακτική, της Τέχνης και του Ντιζάιν. Η έκθεση πλαισιώθηκε από την παράλληλη έκθεση Slow Down Rooms, επιμ. Ι. Κρητικού, και την έκθεση Athens Here and Now.
Πριν από την έκθεση, δύο διεθνή συνέδρια (19 &20 Ιανουαρίου στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, και 6 &7 Ιουνίου στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς) είχαν ήδη συγκεντρώσει μια ομάδα καταξιωμένων αρχιτεκτόνων, ντιζάινερ και καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο για τη θεωρητική προσέγγιση της πλατφόρμας Ηθική / Αισθητική αλλά για την παρουσίαση των δημιουργικών πρακτικών που εξάσκησαν, η καθεμιά ομάδα στο πεδίο της, για την αντιμετώπιση των σύγχρονων κοινωνικών και οικολογικών αναγκών.
Στο μεσοδιάστημα Ιανουαρίου και Ιουνίου, οι δράσεις Against All Odds πήραν σάρκα και οστά μέσα από μια σειρά από ακαδημαϊκά εργαστήρια με τη συμμετοχή πολλών ξένων και ελληνικών πανεπιστημίων, όπως το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, το Parsons The New School For Design της Νέας Υόρκης και το Πανεπιστήμιο Paris 8. Ακόμα και με την οργάνωση διαφόρων δρώμενων (Athens Here and Now ψηφιακή τέχνη σε δημόσια κτίρια και χώρους στο κέντρο της Αθήνας και COMMONspace των Rebar) που εντάχτηκαν στα πλαίσια ειδικών event όπως στο Athens Art Week του ΥΠ.ΠΟ.Τ. (9-15 Μαΐου) και το μεγάλο φεστιβάλ Futur En Seine του Παρισιού (17-26 Ιουνίου).
Μια εναντίωση προς εκδοχές της πραγματικότητας και καθεκυστίας τάξης πραγμάτων ώστε να επέλθει μια μεταμόρφωση ή αλλαγή. Όχημα για αυτή είναι η Αρχιτεκτονική ως χωρική πρακτική, η Τέχνη και το Ντιζάιν.
2. Πώς μπορεί να δώσει λύσεις και απαντήσεις η Αρχιτεκτονική;
Ο χώρος έχει μια διδακτική διάσταση, καθοδηγεί συμπεριφορές, παράγει κοινωνικότητες. Έχω αναφερθεί πολλές φορές σε αυτό. Η Αρχιτεκτονική ως χωρική πρακτική είναι πολιτικό εργαλείο, μέσο διαχείρισης κοινωνικών ζητημάτων.
3. Πιστεύετε ότι στην Ελλάδα οι αρχιτέκτονες έχουν κατηγορηθεί ως υπεύθυνοι για την άναρχη δόμηση και τσιμεντοποίηση των ελληνικών πόλεων;
Κάποια περίοδο θεωρήθηκαν υπεύθυνοι, άδικα. Σήμερα είναι γνωστό ότι το ποσοστό των οικοδομημάτων που σχεδιάστηκε από αρχιτέκτονες κατά τη περίοδο της άναρχης οικοδόμησης ήταν μικρό. Επίσης, ότι το ζήτημα της άναρχης δόμησης δεν είναι ευθύνη εκείνων που σχεδιάζουν τα κτίρια - που σχεδιάστηκαν ούτως ή άλλως στη πλειονότητά τους από μη ειδικούς του κτιριακού σχεδιασμού, πολιτικούς μηχανικούς - αλλά εκείνων που δημιουργούν τις πολιτικές του χώρου. Η θέσπιση πολιτικών του χώρου και κανόνων δόμησης είναι ευθύνη της πολιτείας.
4. Πώς ήταν η εμπειρία συνεργασίας με φοιτητές και καθηγητές του εξωτερικού; Πώς είδαν την Αθήνα; Είδαν να έχει προοπτικές ή να είναι σε τέλμα;
Η εμπειρία συνεργασίας ήταν δημιουργική και εντατική, τόσο με το πανεπιστήμιο Parsons της Νέας Υόρκης όσο και με το πανεπιστήμιο Paris 8. Αναφερόμενη στις φοιτητικές ομάδες από το Parsons που ήρθαν στην Αθήνα για να μελετήσουν με Έλληνες που επιλέχτηκαν μέσα από μια ανοικτή πρόσκληση συμμετοχής των δράσεων ΑΑΟ τη περιοχή των Εξαρχείων, εκτίμησα τη νοητική και εκφραστική τους ωριμότητα. Έθεταν καίρια ζητήματα και προκαλούσαν γόνιμες συζητήσεις. Αυτό συνδυαζόταν με μια μικρότερου βαθμού ικανότητα ενσυναίσθησης, η οποία οφειλόταν και στην μόλις οκτώ ημερών ζύμωσή τους με τα Εξάρχεια, αλλά και στον αντίθετο σε πολλούς τομείς τρόπο σκέψης Ελλήνων και Αμερικανών - ακόμα και αν οι φοιτητές προέρχονταν από διαφορετικά μέρη του κόσμου. Οι προτάσεις ήταν οξυδερκείς, με χιούμορ και υποδήλωναν ότι υπάρχουν προοπτικές. Οι σχεδιαστές οφείλουν να προσφέρουν λύσεις και συνεπώς προοπτικές. Ο σχεδιασμός είναι με αυτή την έννοια ένα αισιόδοξο επάγγελμα. Ανεξάρτητα από τις διαπιστώσεις των ξένων φοιτητών και καθηγητών, υπάρχουν λύσεις - και οι περισσότεροι από εμάς, οι αρχιτέκτονες εννοώ, το γνωρίζουμε αυτό.
5. Θα ήθελα να μας πείτε λίγα λόγια για την ανταπόκριση τόσο των νέων Ελλήνων αρχιτεκτόνων όσο και του κοινού στο AΑO.
Υπάρχει ανταπόκριση μιας ευρείας ηλικιακής γκάμας με πυρήνα τα άτομα των 20 ως 28 ετών που είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένα σε ζητήματα συλλογικότητας. Όμως υπάρχουν και ηλικίες, όπως στα συνέδρια, των 50 και 60 ετών. Ακόμα, με κεντρικό πυρήνα τους αρχιτέκτονες και εικαστικούς, οι δράσεις ΑΑΟ βρίσκουν ανταπόκριση σε αρκετά επαγγελματικά πεδία, τόσο στα δημιουργικά όσο και των ανθρωπιστικών σπουδών και των φυσικών επιστημών.
6. Η εμπειρία του ΑΑΟ κατέδειξε ότι είναι δυνατόν να περάσουμε από τη θεωρία από την πράξη;
Ο διαχωρισμός της θεωρίας από τη πράξη είναι τεχνητός. Στη σημερινή εποχή γίνεται επιπλέον και προβληματικός. Γιατί θεωρία/θεωρώ σημαίνει κατανόηση της πραγματικότητας με μια κριτική απόσταση η οποία ενδυναμώνεται με μια χωρική και χρονική απόσταση. Σήμερα η παγκόσμια εγγύτητα δεν μπορεί να δικαιώσει την πρώτη ενώ μια σχηματική υπέρβαση του τώρα είναι επίσης προβληματική, δηλαδή το πλαίσιο του τι θεωρούμε παρελθόν βρίσκεται υπό διαρκή διαπραγμάτευση. Ανεξάρτητα από τις σημερινές συνθήκες, η θεωρία και η πράξη βιώνονται αλληλένδετα. Οι δράσεις ΑΑΟ θεωρούν ότι μια διανόηση δεν παράγεται ή οφείλει να παράγεται σε ένα σχηματικό και προστατευτικό κέλυφος απόστασης, τουλάχιστον σήμερα, αλλά οφείλει να δημιουργείται στα σημεία τριβής με τη πραγματικότητα, στα χαρακώματα και έτσι τη μεταπλάθει.
7. Έχετε δηλώσει ότι πρέπει να επιστρέψουμε στη συλλογικότητα. Η συγκυρία της οικονομικής ύφεσης μπορεί να μας κάνει πιο συλλογικούς ή πιο εσωστρεφείς;
Παρόλο που η συλλογικότητα νοείται διαφορετικά ανάλογα με το τι θεωρείται ο καθοριστικός της πυρήνας - μια ομάδα? μια κοινότητα? μία χρονικά προσδιορισμένη αναγκαιότητα? - τη συλλογικότητα τη συνιστά πρωταρχικά ένας τρόπος αντίληψης του ατόμου, του εγώ, ως μέλος ενός συνόλου, του εμείς. Θα ήταν ευχή η σημερινή κρίσιμη καμπή μας να μας κάνει όντα πιο συλλογικά ακόμα και μέσα από μια εσωστρέφεια.
9°
