Μιλούν στην A.V. οι Θανάσης Αναπολιτάνος (Αντιπυρηνικό Παρατηρητήριο Νοτιοανατολικής Ευρώπης), Αχιλλέας Πληθάρας (WWF), Λουκάς Χριστοφόρου (Επιτροπή Ενέργειας Ακαδημίας Αθηνών)
Η κουβέντα έχει ανοίξει και στην Ελλάδα. Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γιώργος Σουφλιάς έχει χαρακτηρίσει «πράσινη» την πυρηνική ενέργεια, ενώ ο πρόεδρος της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών βλέπει θετικά το ενδεχόμενο κατασκευής και στη χώρα μας ενός πυρηνικού εργοστασίου. Γυρνώντας πίσω στο χρόνο, πρώτη και «καλύτερη» ήταν η Χούντα. Όπως αναφέρει η έκθεση της Greenpeace «Αυτοί που είπαν όχι στα πυρηνικά» (2006), οι δικτάτορες υπέγραψαν το 1971 συμφωνία με τη Βρετανία για την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού, προσφέροντας ως αντάλλαγμα 40.000 τόνους καπνού! Το θέμα δεν προχώρησε γιατί δεν ενδιαφέρθηκε η βρετανική καπνοβιομηχανία. Έπειτα, το 1976, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να κατασκευάσει έναν πυρηνικό σταθμό, με υποψήφια περιοχή την Κάρυστο. Το ισχυρό αντιπυρηνικό κίνημα τελικά κατάφερε να ματαιώσει το εγχείρημα και το 1982 η τότε ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε και επίσημα ότι ακυρώνει κάθε σχέδιο για την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στην Ελλάδα. Η τραγωδία στο Τσέρνομπιλ το 1986 έστρεψε οριστικά την ελληνική κοινή γνώμη ενάντια στην πυρηνική ενέργεια και τον περασμένο Απρίλιο, σε δημοσκόπηση της Public Issue, το 83% των ερωτηθέντων απάντησε «όχι», έναντι του 13% που είπε «ναι».
Επιχειρήματα και απαντήσεις
Οι υποστηρικτές λένε πως η πυρηνική ενέργεια εκπέμπει στο περιβάλλον πολύ λιγότερα αέρια του θερμοκηπίου σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα και παρέχει ενεργειακή ασφάλεια. Η απάντηση από τον Θανάση Αναπολιτάνο, πρόεδρο του Αντιπυρηνικού Παρατηρητηρίου Νοτιοανατολικής Ευρώπης: «Πολύ πρόσφατα παρουσιάστηκαν τα συμπεράσματα μιας ερευνητικής εργασίας που πραγματοποίησε επί ενάμισι έτος το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε συνεργασία με την Greenpeace. Σύμφωνα με αυτά, τα αποθέματα ανανεώσιμης ενέργειας που είναι σήμερα διαθέσιμα και μπορούμε να τα εκμεταλλευτούμε τεχνικά επαρκούν για να καλύψουμε 6 φορές τις σημερινές παγκόσμιες ανάγκες».
Ένα άλλο επιχείρημα των υποστηρικτών της χρήσης πυρηνικής ενέργειας αναφέρει ότι ο κίνδυνος ατυχήματος είναι απειροελάχιστος, ενώ υπάρχουν και ασφαλείς τρόποι διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων. Ο λόγος στον Αχιλλέα Πληθάρα, υπεύθυνο του WWF για τα πυρηνικά: «Ειδικά για την Ελλάδα, τη χώρα που έχει αποδείξει ότι δεν μπορεί να διαχειριστεί τα απόβλητα συμβατικών εργοστασίων (βλέπε Ασωπός), που δεν είναι σε θέση να αποκαταστήσει τα εδάφη της (βλέπε λατομεία) και δεν μπορεί να βρει λύση για τα σκουπίδια της (βλέπε ΧΥΤΑ και παράνομες χωματερές), δεν υπάρχουν τα κατάλληλα εχέγγυα για τη δυνατότητα δημιουργίας, λειτουργίας και αποκατάστασης μιας πυρηνικής μονάδας».
Το 1958 η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΔΕΑΕ) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υπέγραψαν μια συμφωνία που με συγκεκριμένα άρθρα επιβάλλει λογοκρισία στις μελέτες του ΠΟΥ για τις επιπτώσεις της πυρηνικής ενέργειας στην ανθρώπινη υγεία και απαιτεί την προηγούμενη έγκρισή τους από τη ΔΕΑΕ. Η συμφωνία αυτή ισχύει μέχρι και σήμερα.
Ο Αχιλλέας Πληθάρας λέει ότι «η πυρηνική ενέργεια είναι σχεδόν αποκλειστικά πολιτικό θέμα, κι ίσως γι’ αυτό παραμένει στο προσκήνιο παρά το γεγονός ότι είναι επικίνδυνη. Η ισχυρή γεωστρατηγική δύναμη, όμως, που κρύβουν μέσα τους οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, καθώς και η δυνατότητα που δίνουν σε λίγους και εκλεκτούς να διατηρήσουν το ενεργειακό μονοπώλιο έρχονται σε καταφανέστατη αντίθεση με την ανάγκη για ένα δημοκρατικότερο, αποκεντρωμένο, συμμετοχικό και διάφανο σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης ηλεκτρισμού. Στην ερώτηση, πάντως, ποιοι είναι οι ολίγοι που θέλουν τη διατήρηση του business as usual και τη χειραγώγηση του ενεργειακού τομέα, η απάντηση “κάνει νιάου στα κεραμίδια”: Ψάξτε μέσα σε αυτούς που κατέχουν τις πυρηνικές μονάδες και στους πολιτικούς που “αρέσκονται” να βρίσκουν μόνο πλεονεκτήματα στην πυρηνική ενέργεια».
Ένα ακόμα προφανές ερώτημα έχει να κάνει με το ποια σχέση μπορεί να έχει ένας πυρηνικός σταθμός για την παραγωγή ηλεκτρισμού με την ενδεχόμενη κατασκευή πυρηνικών όπλων. Απαντά ο Θανάσης Αναπολιτάνος: «Η λεγόμενη ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας είναι η μία όψη του ίδιου νομίσματος, το οποίο στην άλλη έχει τα πυρηνικά όπλα. Με αυτό τον τρόπο και χωρίς να έχουν υπογράψει τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών έχουν αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο η Ινδία, το Πακιστάν, η Βόρεια Κορέα και το Ισραήλ. Όταν λοιπόν ακούμε για πυρηνικούς σταθμούς, δεν πρέπει να υποτιμάμε καθόλου τους κινδύνους για την παγκόσμια ασφάλεια και την ειρήνη. Ο κίνδυνος διασποράς ραδιενεργού ή πυρηνικού υλικού είτε από κρατικό φορέα είτε από ανεξέλεγκτα κυκλώματα για εμπορία και διάθεση προς κατασκευή πυρηνικού όπλου είναι υπαρκτός. Πολύ πρόσφατα, ο απερχόμενος από τη θέση του Γενικού Διευθυντή της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι δήλωσε ότι πάνω από 1.500 περιστατικά παράνομης διακίνησης πυρηνικού ή ραδιενεργού υλικού έχουν αναφερθεί επίσημα και αυτό είναι η κορυφή του παγόβουνου».
Παράδοξο: μόλις 20 χρόνια μετά το Τσέρνομπιλ και κάποιοι ανοίγουν συζήτηση για τα θετικά της πυρηνικής ενέργειας. Το βασικό τους επιχείρημα είναι ότι η παραγωγή ηλεκτρισμού μέσω αυτής εκπέμπει λιγότερα αέρια θερμοκηπίου, άρα αποτελεί μια απάντηση στην κλιματική αλλαγή.
Τα πυρηνικά εργοστάσια γύρω μας
Πυρηνικοί αντιδραστήρες σε λειτουργία στα Βαλκάνια υπάρχουν δύο στη Βουλγαρία, δύο στη Ρουμανία και ένας στη Σλοβενία. Η Βουλγαρία ετοιμάζει άλλους δύο, η Τουρκία έκανε διαγωνισμό για την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού, ενώ εξαγγελίες έχουν κάνει και η Αίγυπτος, η Αλβανία και η ΠΓΔ Μακεδονίας.
Η άλλη πλευρά
Άρθρο του Λουκά Χριστοφόρου, προέδρου της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών
«Όπως γνωρίζετε, η πυρηνική ενέργεια είναι μία από τις πρωτογενείς πηγές ενέργειας που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος. Σήμερα η πυρηνική ενέργεια προμηθεύει περίπου το 16% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας και το 34% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συμπεριλαμβάνεται στην ενεργειακή στρατηγική πολλών χωρών.
Όπως και κάθε άλλη πηγή ενέργειας, έτσι και η πυρηνική ενέργεια έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της. Τα κύρια πλεονεκτήματα της πυρηνικής ενέργειας είναι η μείωση των αερίων θερμοκηπίου και η ενεργειακή ασφάλεια. Τα κύρια μειονεκτήματά της είναι η ανάγκη διαχείρισης των πυρηνικών καταλοίπων, η ασφάλεια των πυρηνικών αντιδραστήρων, οι κίνδυνοι διασποράς των πυρηνικών υλικών και το υψηλό αρχικό κόστος. Παρά τα κρίσιμα αυτά προβλήματα, υποστηρίζεται ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τη σχάση του ουρανίου είναι σχετικά ασφαλής και ότι η πυρηνική τεχνολογία είναι ώριμη, τεκμηριωμένη και με καλό ρεκόρ ασφάλειας. Υποστηρίζεται, ακόμη, ότι υπάρχουν ασφαλείς τρόποι διαχείρισης των ραδιενεργών καταλοίπων/αποβλήτων παρά το ότι καθοριστικοί χώροι εναπόθεσης των πυρηνικών αποβλήτων δεν έχουν ακόμη κατασκευαστεί.
Ο άνθρωπος αξιοποίησε κάθε πηγή ενέργειας που ανακάλυψε. Πιστεύω ότι θα αξιοποιήσει επωφελώς και αυτήν την πηγή ενέργειας.
Σε ό,τι αφορά τη δυνατή χρήση της πυρηνικής ενέργειας για ηλεκτροπαραγωγή στην Ελλάδα για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ελλάδος στο μέλλον και για τη μείωση των αερίων θερμοκηπίου (αντικαθιστώντας τα ορυκτά καύσιμα), η πυρηνική ενέργεια, ως αναπόφευκτη λύση, θα μπορούσε να ικανοποιήσει τις μελλοντικές ανάγκες της Ελλάδος σε ηλεκτρική ενέργεια.
Η Επιτροπή Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών τόνισε την ανάγκη ρεαλιστικής αξιολόγησης των ενεργειακών αναγκών της Ελλάδος και την πλήρη ανάλυση των δυνατοτήτων και των προβλημάτων όλων των πηγών ενέργειας (ορυκτών καυσίμων, ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εξοικονόμησης ενέργειας και πυρηνικής ενέργειας), και συνέστησε τη διεξαγωγή διαλόγου για την ένταξη ή μη της πυρηνικής ενέργειας στον ελληνικό χώρο»
