Αρχειο

Τα αστέρια, το φεγγάρι…

Μια βόλτα στο Σύμπαν ολόκληρο στον θόλο του Πλανητάριου. Και το μυστήριο του Αστρολάβου παραμένει μυστήριο (στο Αστεροσκοπείο)…

Το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου έχει ένα φουλ πρόγραμμα με προβολές και παραστάσεις για παιδιά και μεγάλους που δεν βαριέμαι ποτέ – είναι λίγο μαγικό το να γέρνεις πίσω στην πολυθρόνα και να παρακολουθείς τους Γαλαξίες απλωμένους πάνω από το κεφάλι σου στον τεράστιο θόλο, λες και είναι ο ουρανός ο ίδιος (απλώς με πολλές λεπτομέρειες, και με την βελούδινη σας λέω φωνή της Πέμη Ζούνη να σε ξεναγεί από τα ηχεία - ναι, η Πέμη τώρα και στο Διάστημα!)

Μια Κυριακή με βροχή, είδαμε το «Κρυμμένο Σύμπαν»: αστέρια γεννήθηκαν μπροστά στα μάτια μας, ο Άρης αποκάλυψε τις βραχώδεις εκτάσεις του χιλιόμετρο-χιλιόμετρο, τα τεράστια υπερ-τηλεσκόπια δεν-θυμάμαι-σε-ποιάν-γήινη-έρημο εξερεύνησαν τον ουρανό, και ο Ήλιος ο ίδιος με τις εκρήξεις του παραλίγο να λιώσει τον θόλο του Πλανητάριου. Κατά καιρούς έχω δει «Τα μονοπάτια των άστρων», τον «Θάνατο των δεινοσαύρων», και έχω στο πρόγραμμα τον «Μαγεμένο ύφαλο» για επερχόμενες χειμωνιάτικες Κυριακές, που δεν ξέρεις τι να κάνεις με τα παιδιά σου. Τα οποία παιδιά ενθουσιάζονται με το Πλανητάριο, ιδίως αν είναι από πέντε-έξη ετών και πάνω – για τα πιο μεγαλίστικα, από δέκα ετών. Οι προβολές έχουνε κάτι το μαγικό και αισθάνομαι απογοήτευση όταν τελειώνουν, αλλά δεν μπορείς λέει να παρακολουθήσεις όλο αυτό το υπερθέαμα με το βλέμμα στραμμένο στον θόλο για περισσότερο από 40 λεπτά, είτε είσαι παιδί είτε μεγάλος (ζαλίζεσαι, αρχίζεις και βλέπεις αστράκια αλλά όχι του σώου, γενικά δεν είναι καλή ιδέα).

Το Πλανητάριο είναι «ευρωπαϊκό» εντελώς, υπερσύγχρονο, έχει ένα σωρό προγράμματα, προβολές, εκδηλώσεις, διαδραστικές εκθέσεις – και ειδικές τιμές για σχολεία, σε περίπτωση που μας διαβάζει κανένας εκπαιδευτικός. Αυτό το λέω επειδή τους γκρίνιαξα, ότι δεν είναι φθηνό το εισιτήριο (8ευ ο μεγάλος, 5 ευ το παιδί για τις ψηφιακές προβολές στο θόλο). Μου εξήγησαν ότι (1) δεν πρόκειται για σινεμά αλλά για κάτι πιο πολύπλοκο και δύσκολο, με πολύ υψηλότερο κόστος (2) ότι τα σχολεία, ιδρύματα και γκρουπ ή αλλιώς «συνδυαστικά εισιτήρια» έχουν πολύ λογικές τιμές και (3) δεν μου το εξήγησαν αλλά το διάβασα στην κομψή μπροσούρα τους, ότι γίνονται ένα σωρό διακανονισμοί αν το ψάξεις λίγο παραπάνω, μέσω κινητής τηλεφωνίας πχ, ή με ταυτόχρονη αγορά εισιτηρίων για πάνω από ένα ιβέντ κλπ κλπ. Τέλος πάντων, αξίζει τον κόπο και δίνει ερεθίσματα στο παιδί σας που μπορεί μετά να σας ζητάει τηλεσκόπιο, ή να ξανάρθει, ή να πάει στη ΝΑΣΑ…

Το άλλο σχετικό ή ντιπ άσχετο, που μάλλον δεν το προλαβαίνετε ως τέλος του μήνα αλλά μπορεί να μην έχετε πολλά κολλήματα και να μην σας νοιάζει ή μπορεί να έχετε (κολλήματα λέμε) οπότε να πάτε τσάκα-τσάκα… είναι ο Αστρολάβος των Αντικυθήρων στο Μουσείο του Κέντρου Επισκεπτών Θησείου, του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών: ο Αστρολάβος είναι εκείνο το μυστήριο εργαλείο που βρέθηκε στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων από κάποιους λαχταρισμένους σφουγγαράδες το 1900. Στην αρχή το αποκαλούσαν «Μηχανισμός των Αντικυθήρων», σιγά σιγά κατέληξαν οι επιστήμονες, αρχαιολόγοι και υιοί ότι πρόκειται για έναν μηχανικό υπολογιστή που παρακολουθούσε και υπολόγιζε με ακρίβεια τα αστρονομικά φαινόμενα – ίσως ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής της αρχαιότητας. Φιλοτεχνήθηκε γύρω στο 100-150 π.Χ., μισόν αιώνα περίπου πριν βουλιάξει κοντά στα Αντικύθηρα η ρωμαϊκή ορκάς που το μετέφερε.

Όπως όλοι οι κολλημένοι, διάβαζα για χρόνια ό,τι έπεφτε στα χέρια μου (καλά, και γενικά, αλλά επί του προκειμένου, ειδικά) για τον Αστρολάβο των Αντικυθήρων χωρίς ποτέ να γίνω αυθεντία στο θέμα – επειδή οι θεωρίες πάνε κι έρχονται από δεκαετία σε δεκαετία. Κάπου μπερδεύεται η ιστορία μέχρι και με τις προφητείες του Νοστράδαμου, για να πάρετε μια ιδέα. Υπάρχουν σχέδια του Λεονάρντο Νταβίντσι τάλε-κουάλε με τον Αστρολάβο, και άμα δείτε το νέο εκπαιδευτικό μοντέλο στο Αστεροσκοπείο, που είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερο από τον ορίτζιναλ Αστρολάβο, θα εντυπωσιαστείτε και θα μπερδευτείτε : μηχανισμός με γρανάζι; Τηλεσκόπιο; Ρολόι; Ρομποτάκι; Καρμπυρατέρ; Υπάρχει διεθνές Antikythera Mechanism Research Project που (δεν) απαντάει σε τέτοια ερωτήματα. Θα μπείτε κι εσείς στο κλαμπ των θεωριών σχετικά με το εύρημα. Το οποίο, το ορίτζιναλ, εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αλλά το Νέο Εκπαιδευτικό Μοντέλο στο Αστεροσκοπείο μοιάζει να βγήκε από τον ‘Πόλεμο των Άστρων’...

Μπορεί βέβαια να μην σας λέει τίποτε ένα μυστηριώδες μηχανάκι που βρέθηκε στο βυθό της θάλασσας και το ερωτεύτηκε μέχρι και ο Κουστώ με τα βατραχοπέδιλα, οπότε τσεκάρετε τις βραδινές ξεναγήσεις (περιλαμβάνουν παρατήρηση με το τηλεσκόπιο Δωρίδη στον Λόφο των Νυμφών) που οργανώνει το Αστεροσκοπείο κι αφήστε τον Αστρολάβο να δημιουργεί εικασίες εις τον αιώνα των αιώνων. Μέχρι και αμήν μπορούμε να πούμε εδώ…