Το καλό με τις θέσεις του αεροπλάνου στο παράθυρο είναι ότι όσο ακόμα βρίσκεσαι στον αέρα, έχεις μια πρώτη εικόνα του προορισμού.
Πριν την προσγείωση στο αεροδρόμιο «Οδυσσέας Ελύτης» της Λέσβου, όταν αντίκρισα τα χιλιάδες πεταμένα σωσίβια που είχαν γεμίσει τις ακτές, μου ήρθε στο νου η φράση του μεγάλου και εν λόγω ποιητή «Βαρύς ο κόσμος να τον ζήσεις όμως για λίγη περηφάνεια το άξιζε».
1) Καρά Τεπέ: Κέντρο Πρώτης Υποδοχής προσφύγων από τη Συρία
Άξιζε να αφήσουν τις δουλειές, τα σπίτια και τους συγγενείς τους; Άξιζε να ξεπουλήσουν ό,τι είχαν και να περάσουν μέσα από την Ιορδανία, το Λίβανο, την Τουρκία για να φθασουν στη Γη της Επαγγελίας: τα ευρωπαϊκά εδάφη; Άξιζε να κουβαλήσουν τα μωρά τους μέσα σε σάκους και αυτοσχέδια μάρσιπο; Άξιζε να μπουν σε μια τρύπια βάρκα με ξεφούσκωτα σωσίβια και χωρίς να ξέρουν κολύμπι; Άξιζε να κοιμηθούν στα δάση περιμένοντας το τηλέφωνο του διακινητή για το πότε θα ξεκινήσουν για τον επόμενο σταθμό;
Αφού επέζησαν και έφτασαν θα σου πουν πως άξιζε. Ακόμα και αν αυτό σημαίνει πως ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς και δύσβατος. Τι κι αν κοιμούνται κατά εκατοντάδες στα Κέντρα Υποδοχής, τι κι αν κάθε μέρα που περνά συνεπάγεται με εκατοντάδες ευρώ που πληρώνουν; Ο ουρανός δεν έχει πολεμικά αεροπλάνα και η νύχτα δεν έχει βομβαρδισμούς. Εξουθενωμένοι μα αξιοπρεπείς σε κοιτούν κατάματα και σε ευχαριστούν που τους δέχτηκες, που τους έσωσες, που τους φιλοξενείς.
2) Μόρια: Κέντρο Κράτησης και Ταυτοποίησης Μεταναστών
Αφγανοί, Πακιστανοί, Νιγηριανοί, Σομαλοί, Ιρακινοί, ένα μωσαϊκό λαών, ένα καραβάνι πολιτισμών. Κάθε άνθρωπος, ένα προσωπικό δράμα. Κάθε οικογένεια, εκατοντάδες λόγοι φυγής. Στοιβαγμένοι στα δεξιά και τα αριστερά του δικού τους Γολγοθά, περιμένουν καρτερικά να πάρουν αριθμό προτεραιότητας και στη συνέχεια να περάσουν από τους αστυνομικούς που τους φωτογραφίζουν, παίρνουν τα στοιχεία τους και τα δαχτυλικά αποτυπώματα και τους αφήνουν ελεύθερους. Η τροφοδοσία έχει διακοπεί εδώ και δύο εβδομάδες. Καντίνες έχουν στηθεί έξω από τον καταυλισμό και όσοι μπορούν αγοράζουν ένα γρήγορο γεύμα. Οι αστυνομικοί που δουλεύουν από τις 24/7 στις καταγραφές, εξιστορούν τραγικά περιστατικά. Μιλούν για ανθρώπους ακρωτηριασμένους, για ανθρώπους τόσο βασανισμένους που οι πλάτες τους δεν έχουν ούτε μισό εκατοστό ενιαίου δέρματος απ’ το μαστίγωμα, για ορφανά που ξεκίνησαν μόνα τους και για ορφανά που ξεκίνησαν με τις οικογένειές τους αλλά ορφάνεψαν στην πορεία. Οι άνθρωποι κοιμούνται σε αντίσκηνα μέσα στους ελαιώνες. Τα 3-4 χημικά αποχωρητήρια δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες όλων και η κατάσταση είναι βελτιωμένη, μας διαβεβαιώνουν, σε σχέση με τον Αύγουστο όπου ο ρυθμός άφιξης ήταν τετραπλάσιος.
3) Οι ντόπιοι διχασμένοι
Οι κάτοικοι της Λέσβου, της Κω, της Λήμνου και των υπόλοιπων νησιών υποδοχής προσφύγων και μεταναστών έχουν ζήσει την ανθρωπιστική κρίση στο έπακρο. Έχουν δει από αποβάσεις χιλιάδων σε μία μέρα μέχρι τραγικά ναυάγια. Η μια πλευρά κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει: προσφέρουν έστω κι ένα πιάτο φαγητό, δίνουν απ’ το υστέρημά τους για το ελάχιστο, συνεταιρίζονται και ενεργούν συντονισμένα όπως το Χωριό «Όλοι Μαζί» στη Λέσβο που στα σπίτια του πρώην ΠΙΚΠΑ φιλοξενεί ευπαθείς ομάδες. Υποστηρίζουν με όσα μέσα έχουν τους εθελοντές, παραχωρούν τα σπίτια τους για να στεγάσουν όσους μπορούν και πολλά ακόμη. Η άλλη πλευρά, που δεν σημαίνει ότι είναι οι «κακοί» της υπόθεσης, είναι οι ντόπιοι που έχουν κουραστεί, που έχουν δει τον τζίρο των επιχειρήσεών τους να μειώνεται σημαντικά από τις έμμεσες επιπτώσεις που έχει η παρουσία των προσφύγων, που βλέπουν τα χωράφια τους να ρημάζουν απ' την επέλαση τους και που το μόνο που θέλουν είναι να φύγουν οι ξένοι. Μια ξεχωριστή κατηγορία είναι οι καιροσκόποι. Αυτοί που πλουτίζουν εις βάρος όλων, που χρεώνουν το νερό €5, το τοστ €15 και τη φόρτιση του κινητού ακόμα και με €60. Αυτοί δεν ανήκουν πουθενά και δεν θα 'πρεπε να ανήκουν ούτε στην κοινωνία μας.
4) Ο αστικός μύθος γύρω από τα smartphones και τα «ακριβά» ρούχα
Εσύ αν έφευγες από το σπίτι σου, χωρίς αποσκευές, αλήθεια, δεν θα έβαζες τα πιο καλά σου ρούχα; Εν έτη 2015, δεν θα έπαιρνες μαζί σου ένα φθηνό smartphone (όχι iPhone) ώστε να μπορείς να έχεις πρόσβαση στους χάρτες και τα νέα (έκλεισαν τα σύνορα εδώ, άνοιξαν εκεί, ο Άσαντ καλά;). Όλη αυτή η παραφιλολογία γύρω από τον «πλούτο» των προσφύγων είναι αβάσιμη. Ό,τι μπόρεσαν να πάρουν το χώρεσαν σε μια αποσκευή και το κουβάλησαν. Ό,τι ίσως έκανε το ταξίδι τους λίγο πιο σίγουρο, όπως ένα κινητό σύγχρονης τεχνολογίας, το επιστράτευσαν. Εξάλλου, πολλοί Σύριοι ανήκαν στη μεσοαστική τάξη, είχαν ένα καλό βιοτικό επίπεδο, είναι μορφωμένοι γι' αυτό άλλωστε και μπόρεσαν να φύγουν. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, ένα ταξίδι Συρία-Γερμανία μπορεί να στοιχίσει μέχρι και 10.000 ευρώ.
5) Ο εθελοντισμός είναι χρυσός
Οι περισσότεροι πρόσφυγες μάς εξηγούν στα αγγλικά πως είναι καλά, πως οι εθελοντές κάνουν σπουδαία δουλειά και τους βοηθούν αλλά ότι ανησυχούν για την κατάσταση στην Ευρώπη. Όλοι σχεδόν έχουν κάποιο σύνδεσμο σε Γερμανία, Αυστρία και Γαλλία και η παραμονή τους στην Ελλάδα δεν ξεπερνά τη μία εβδομάδα. Όπως περιγράφουν, οι εθελοντές εργάζονται νυχθημερόν, βοηθούν συγκεντρώνοντας και διανέμοντας ρούχα, τρόφιμα, νερό και αναλώσιμα , καθαρίζοντας τα κέντρα υποδοχής και κράτησης, παρέχοντας τις πρώτες βοήθειες ενώ η ψυχολογική στήριξη που προσφέρουν είναι ανεκτίμητη. Μια κατάξανθη κοπέλα εθελόντρια από κάποια χώρα του Βορρά αποχαιρετώντας μια οικογένεια Αφγανών που είχαν πάρει τα έγγραφά τους, και αναχωρούσε, φώναξε «Γεια σας, να προσέχετε, σας αγαπάμε πολύ».
Τροφή για σκέψη – αντί κατακλείδας: Ρωτώντας τον κ. Επαμεινώνδα Φαρμάκη, διευθυντή του Solidarity Now, για τους χειρισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με το προσφυγικό, μας απάντησε δια ερωτήσεως «Πόσα Eurogroups και πόσες Σύνοδοι Κορυφής έχουν γίνει μέχρι σήμερα για το ελληνικό χρέος και την ελληνική οικονομία και πόσα αντίστοιχα για τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίσης μετά το Β' Παγκόσμιο;»
17°
