44ο Φεστιβάλ βιβλίου: Το ραντεβού των βιβλιόφιλων είναι στο Ζάππειο

Ο πολιτικός χαρακτήρας του φετινού 44ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο δεν έχει σχέση με τις εκλογές – απεναντίας, εξαιτίας τους υποχρεώθηκε να αλλάξει το καθιερωμένο ραντεβού του στο Ζάππειο για τις 25/9 (ως 11/10). Η A.V., συμμετέχοντας με περίπτερο και τα βιβλία της ATHENS VOICE BOOKS, συνάντησε λίγες ημέρες πριν τα εγκαίνια τον πρόεδρο του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου (ΣΕκΒ) κ. Γρηγόρη Πλαστάρα για να μάθει τι επιφυλάσσει η φετινή γιορτή στο κοινό.

Πρώτα απ’ όλα να σας ευχηθώ σιδεροκέφαλος για τα νέα σας καθήκοντα. Σίγουρα χρειάζεστε την ευχή, αν σκεφτούμε πόσα προβλήματα είχατε να αντιμετωπίσετε με το καλημέρα σας.

Σας ευχαριστώ. Λίγο παραπάνω από μήνας είναι που ανέλαβα την προεδρία και τον πέρασα εδώ στα γραφεία διοργανώνοντας το φεστιβάλ. Αλλά ήταν ένας απίστευτος μήνας! Γνωρίζουμε το πώς οι πολιτικές εξελίξεις μούδιασαν όλη τη χώρα, πόσο μάλλον τον ήδη τραυματισμένο εκδοτικό χώρο – ποιος εκδότης θα μπορούσε αυτό το καλοκαίρι να σκεφτεί αν θέλει να συμμετέχει με περίπτερο; Όταν άρχισαν να εξομαλύνονται τα πράγματα έγινε η προκήρυξη των εκλογών. Παρολίγο να αναβληθεί το Φεστιβάλ – και αυτό θα ήταν κάτι πολύ άσχημο αν αναλογιστεί κανείς πως διοργανώνεται αδιαλείπτως 35 χρόνια, ο αύξοντας αριθμός 44 είναι γιατί κάποιες φορές διοργανώθηκαν δύο φεστιβάλ την ίδια χρονιά. Τελικά τέλος καλό, όλα καλά.

Πόσα περίπτερα μετράτε φέτος;

Εβδομήντα δύο, λίγο λιγότερα από πέρυσι. Νομίζω είναι ένας καλός αριθμός τηρουμένων των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο κλάδος – το ενοίκιο του περιπτέρου δεν είναι μια φθηνή υπόθεση, ευτυχώς είναι συνδιοργανωτής στην έκθεση ο Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων και η έκθεση γίνεται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού. Εντάξει, προ κρίσης μετρούσαμε πάνω από διακόσια, αλλά προσαρμοζόμαστε στις συνθήκες.

Το τόσο έντονο πολιτικό κλίμα μέσα στο οποίο ξεκίνησε η προεδρία σας ήταν και η αιτία για το φετινό αφιέρωμα;

Θα έλεγα πως επιβεβαίωσε το συλλογισμό μας. Το αφιέρωμα «Η ανάγνωση ως πολιτική πράξη» ήταν κάτι που το σκεφτόμουν από πριν. Υπάρχει η πολιτική παράμετρος, αλλά το αφιέρωμα επιδιώκει να απαντήσει και σε ερωτήματα όπως: Τι σχέση έχει το διάβασμα με την ανάγνωση; Όταν διαβάζω ένα βιβλίο πράττω; Και πώς σημαίνεται η πράξη ή η απραξία μου αυτή μέσα στο πολιτικό περιβάλλον; Είμαι ένας πολίτης εν δράσει; Εν στάσει ή εν απο-στάσει;

Έχει να κάνει με την μπρεχτική αποστροφή «πεινασμένε, άρπαξε το βιβλίο: είν’ ένα όπλο»;

Δεν ξέρω αν κάποιος από τους ομιλητές μας κάνει μνεία σ’ αυτή τη φράση. Έχει να κάνει με θέματα, όπως: «Γλώσσα και πολιτική», ποια είναι δηλαδή τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του δημόσιου (γραπτού και προφορικού) λόγου. «Το βιβλίο σήμερα: Η δυναμική του έντυπου λόγου μπροστά στη δυναμική της εικόνας», όπου θα αντιπαραβάλλει το βαθμό επιρροής του γραπτού κειμένου με αυτό της εικόνας στη διαμόρφωση του κοινωνικού προσώπου. Τέλος «Η πολιτική του ποιητικού λόγου» που θα απαντήσει μεταξύ άλλων πόσο αναγκαία είναι η ποίηση στην πολιτική. Αυτό είναι το αφιέρωμα. Φυσικά θα υπάρχουν παρουσιάσεις βιβλίων από τους συγγραφείς, παραστάσεις, μουσικά συγκροτήματα, εκπλήξεις για τα παιδιά, θα υπάρχει το περίπτερο της Unicef...

Με ποιο όραμα βάλατε υποψηφιότητα για Πρόεδρος;

Πρώτα απ’ όλα να ενώσω όλα τα πρωτοβάθμια σωματεία του βιβλίου. Εκτός από τον Σ.ΕΚ.Β. που αριθμεί 350 μέλη, υπάρχει η ΕΝ.ΕΛ.ΒΙ. (Ένωση Ελληνικού Βιβλίου), ο Σ.Ε.Β.Α. (Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου Αθήνας), ο Σ.Ε.Ε.Β. (Σύλλογος Εκδοτών Επιστημονικού Βιβλίου) και ο Σ.ΕΚ.Β.Ε. (Σύλλογος Εκδοτών Βορείου Ελλάδος). Στη σημερινή εποχή τα προβλήματα είναι κοινά και η διάσπαση δεν ευνοεί τον κλάδο. Φυσικά υπάρχουν και άλλα πολλά θέματα προς επίλυση.

Έχει περάσει λίγο παραπάνω από ένας χρόνος που θεσμοθετήθηκε η κατάργηση της εναίας τιμής βιβλίου. Αποτίμηση;

Τα προβλήματα που βλέπαμε πως θα έφερνε η κατάργηση τελικά υπήρξαν. Μικρά βιβλιοπωλεία έκλεισαν, δεν υπάρχει ελεγκτικός μηχανισμός κι έτσι βαπτίζονται τίτλοι βιβλίων στις κατηγορίες που δεν ισχύει η κατάργηση της ενιαίας τιμής, πολλές από τις εκπτώσεις που γίνονται δεν συμφωνούν με το νόμο, η ποιότητα των τίτλων έχει πέσει κ.λπ.

Αυτά τα αναφέρετε βάση καταγεγραμμένων στοιχείων;

Όχι, δεν υπάρχουν τέτοια στοιχεία, αλλά το γνωρίζουμε, όπως και το ότι είναι πολύ έντονη η σκέψη να αρθεί ο νόμος και να γυρίσουμε στην πρωθύστερη κατάσταση. H κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου ήταν καταστροφική για το βιβλίο. Έχει προκαλέσει σύγχιση στους αναγνώστες.

Η μείωση του ΦΠΑ στην πώληση βιβλίου από 6,5% στο 6% δεν βοηθάει;

Μα είναι πλαστή βοήθεια, όταν υπάρχει η αύξηση του ΦΠΑ από 6,5% στο 23% στην παραγωγή, όσο αφορά δηλαδή τη βιβλιοδεσία και την εκτύπωση. Δυστυχώς η πολιτική της πολιτείας απέναντι στο βιβλίο είναι μάλλον αρνητική. Σταμάτησε το πρόγραμμα με τον εφοδιασμό των σχολικών βιβλιοθηκών, δεν πληρώνονται τα συγγράμματα κ.ά. Να μη μιλήσουμε για τον αθέμιτο ανταγωνισμό που δέχεται ο κλάδος από τις προσφορές των εφημερίδων. 500.000 περίπου τίτλοι βρίσκονται κάθε Σαββατοκύριακο στα περίπτερα.

Δεν θα ενστερνιστώ την άποψή σας. Τι σημαίνει αθέμιτος ανταγωνισμός όταν οι εκδότες παραχωρούν τα δικαιώματα και επιπλέον μπορεί έτσι να δημιουργηθούν καινούργιοι αναγνώστες – γιατί αν τους αρέσει ένα βιβλίο μπορεί να αναζητήσουν άλλους τίτλους του συγγραφέα στα βιβλιοπωλεία. Οι μόνοι που πραγματικά πλήττονται είναι τα βιβλιοπωλεία, όταν έχουν ακόμη αυτούς τους τίτλους στα ράφια τους. Όμως κι εσείς δεν τα βοηθάτε με τα παζάρια.

Τα δικαιώματα τις περισσότερες φορές δεν τα παίρνουν από τους εκδότες – όχι πως δεν συμβαίνει κι αυτό, τσιμπήσαμε το τυράκι στις καλύτερες εποχές χωρίς να φανταστούμε ποια θα ήταν η εξέλιξη. Όταν το βιβλίο, υποτίθεται, είναι προσφορά της εφημερίδας περνάει στον αναγνώστη της πως πρόκειται για ένα προϊόν που μπορεί να δίνεται δωρεάν. Για να μη μιλήσω για τις ευτελείς εκδόσεις τους. Πώς να υπερασπιστώ μετά εγώ την τιμή του δικού μου βιβλίου; Όσο για το παζάρι είναι ένα αναγκαίο κακό και γνωρίζοντας το πρόβλημα με τα βιβλιοπωλεία το διοργανώνουμε μόνο μια φορά με βιβλία που έχουν εκδοθεί προ πενταετίας, ενώ προσπαθούμε να σταματήσουμε όλα τα υπόλοιπα παζάρια που γίνονται. Ακόμη και οι εφημερίδες κάνουν παζάρια με τα βιβλία τους, που θα έπρεπε να πολτοποιηθούν, για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Η κατάσταση στο βιβλίο είναι πάρα πολύ δύσκολη. Αλλά δεν το βάζουμε κάτω κι ας έχουμε απέναντι μια πολιτεία που έχει αποδείξει πως δεν θέλει οι πολίτες να διαβάζουν. Γι’ αυτό κι εμείς αντιμετωπίζουμε στο φεστιβάλ το διάβασμα ως πολιτική πράξη και προχωράμε ελπίζοντας σε καλύτερες μέρες.

Ιnfo: Ζάππειο, 25/9 - 11/10. Ελάτε να μας συναντήσετε στο περίπτερο της A.V. να σας γνωρίσουμε και για να βρείτε παλιότερους τίτλους σε ειδικές τιμές λόγω έκθεσης, όπως και τους νέους τίτλους της ATHENS VOICE BOOKS, όπως το «Μπλε» της Ελένης Σταματούκου, μια ερωτική ιστορία που κινείται μεταξύ Αθήνας και Κωνσταντινούπολης την εποχή της κρίσης.

Φωτό: Θανάσης Καρατζάς