Δύο παράδοξα της Δημοκρατίας

Με αφορμή τις αυτοδιοικητικές εκλογές, αναδείχτηκαν δυο παράδοξα της δημοκρατίας.Το πρώτο έχει να κάνει με την υποχρεωτική ψηφοφορία, το δεύτερο με τη συμμετοχή διακηρυγμένων αντιδημοκρατών.

Ας δούμε το πρώτο παράδοξο. Παρά τα όποια άλλα στραβά έχει, η αστική δημοκρατία χαρακτηρίζεται από πολιτική ισότητα. Η πολιτική ισότητα στηρίζεται στην αρχή: ένας άνθρωπος, μια ψήφος. Έτσι σχηματίζονται οι πλειοψηφίες και οι μειοψηφίες. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: η ψήφος πρέπει να είναι δικαίωμα ή υποχρέωση;  

Αν το δικαίωμα του εκλέγειν είναι υποχρέωση (όπως εξακολουθεί, τυπικά, να είναι στην Ελλάδα), τότε αλλάζει χαρακτήρα, γιατί πλέον επιβάλλεται. Οπότε, ποια δημοκρατία;  Αν το δικαίωμα του εκλέγειν είναι δικαίωμα, τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα όλο και λιγότεροι πολίτες να το ασκούν. Σε μας προχτές η αποχή έφτασε το 40%. Μαζί με τα λευκά (=δέχομαι την εκλογική διαδικασία, η ψήφος μου είναι έγκυρη και μετράει για το εκλογικό μέτρο, αλλά δεν έχω κάποιον να επιλέξω) και τα άκυρα (=ή ψήφος μου δεν μετράει στο εκλογικό μέτρο, αρνούμαι την όλη διαδικασία και το δείχνω έμπρακτα), που έφτασαν αθροιστικά το 9%, έχουμε ένα 49% που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αρνήθηκε θετική ψήφο.  Μπορεί σύντομα (όπως ήδη συμβαίνει π.χ. στις ΗΠΑ) όσοι δεν ψηφίζουν να είναι λιγότεροι από όσους ψηφίζουν. Τότε, η όποια πλειοψηφία στις κάλπες θα είναι μειοψηφία στο σύνολο του εκλογικού σώματος. Οπότε, και πάλι ποια δημοκρατία;

Πάμε τώρα στο δεύτερο παράδοξο. Στις εκλογές συμμετέχουν και ορισμένα αντιδημοκρατικά κόμματα. Κόμματα ολοκληρωτικά, που έχουν επίσημο και διακηρυγμένο σκοπό τους είτε μια «αριστερή» (π.χ. ΚΚΕ), είτε μια «δεξιά» (π.χ. «Χρυσή Αυγή») δικτατορία. Ξεκινάνε από διαφορετικές αφετηρίες, έχουν διαφορετικούς σκοπούς, συμφωνώ, αλλά, αν κάποιο απ΄ αυτά  τα κόμματα, καταφέρει και πάρει την εξουσία μ΄ εκλογές, τότε θα καταργήσει και τις εκλογές και τη δημοκρατία. Το ερώτημα λοιπόν είναι: πρέπει η δημοκρατία να δίνει δικαίωμα ίσης έκφρασης στους εχθρούς της;  

Αν η δημοκρατία απαγορεύσει την έκφραση των εχθρών της, αυτό σημαίνει ότι ένας αριθμός πολιτών της, οι οποίοι δεν καλύπτονται από το υπάρχον πλαίσιο και επιδιώκουν την ανατροπή του, δε θα βρίσκουν πολιτική έκφραση. Οπότε, τι σόι δημοκρατία είναι; Αν, αντιθέτως, η δημοκρατία επιτρέπει (όπως και πράγματι, στην Ελλάδα τουλάχιστον, επιτρέπει) την ελεύθερη έκφραση των εχθρών της, τότε διατρέχει τον κίνδυνο ν΄ αυτοκαταργηθεί. Αυτό δεν είναι υποθετικό. Ο ναζιστής Χίτλερ εξελέγη καγκελάριος επί δημοκρατίας (Γερμανία, Γενάρης 1933), αλλά στη συνέχεια κήρυξε δικτατορία (Μάρτης 1933). Από την άλλη, ο κομουνιστής Γκότβαλτ υπήρξε εκλεγμένος πρωθυπουργός σε κυβέρνηση συνασπισμού (Τσεχοσλοβακία, 1946) αλλά κήρυξε κι αυτός δικτατορία (με τις πλάτες του σοβιετικού στρατού. 1948). Άρα, και σ΄ αυτή την περίπτωση, ποια δημοκρατία;

Δεν έχω απαντήσεις στα δύο αυτά «δημοκρατικά παράδοξα». Αν κανείς έχει, τον/την παρακαλώ να συνεισφέρει.