Πώς βοηθάμε στην αντιμετώπιση του Covid-19 ενώ κοιμόμαστε;

Οι περισσότεροι μάθαμε την Φωτεινή Παπαλεωνιδοπούλου πριν από περίπου... 16 χρόνια, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας όταν έσβηνε την φλόγα κατά τη διάρκεια της τελετής λήξης. Στα 7 της τα Παιδικά Χωριά SOS έγιναν το σπίτι και η οικογένειά της και από τότε το χαμογελαστό κορίτσι που μπήκε στις οθόνες όλου του πλανήτη, κάνει μόνο βήματα μπροστά. Τα τελευταία δύο χρόνια έχει επιλεγεί ως πρέσβειρα του Ιδρύματος Vodafone, ενώ από πέρυσι βρίσκεται στο Ινστιτούτο Καρκίνου του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου. Το περίεργο 2020 την βρίσκει να ασχολείται με το DreamLab, την βραβευμένη εφαρμογή του Ιδρύματος Vodafone, που πλέον βοηθά στην καταπολέμηση του Covid-19. 

Πώς αξιολογείς σήμερα την παρουσία σου στο Ινστιτούτο Καρκίνου του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου; Είσαι ευχαριστημένη εκεί; Τι εμπειρίες έχεις αποκομίσει;
Νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη που μου δόθηκε αυτή η θέση στο εργαστήριο Λευχαιμίας του Dr Marc Mansour πριν ένα χρόνο. Είναι υπέροχο να ανεβαίνεις ένα σκαλοπατάκι σε αυτό που έχεις ονειρευτεί και να βρίσκεσαι ανάμεσα σε ανθρώπους που σε εμπνέουν και θαυμάζεις. Σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα αναπτύχθηκα τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά. Εύχομαι να άφησα κι εγώ το δικό μου λιθαράκι σε αυτή την ομάδα και στην έρευνα που διεξάγει, γιατί σύντομα μεταφέρομαι σε άλλο μέρος στο Francis Crick Institute, όπου θα ξεκινήσω τη διδακτορική μου έρευνα.

Παρόλα αυτά, αυτή η χρονιά ήταν πολύ δύσκολη για την έρευνα γενικότερα, όποιον επιστημονικό κλάδο κι αν αφορά, σε όποιο γεωγραφικό πλάτος κι αν πραγματοποιείται. Η πανδημία του κορωνοϊού άλλαξε τα πάντα, εμπόδισε τη δουλειά μας και τα πειράματα που είχαν ξεκινήσει μήνες πριν και, πολύ σημαντικό, σταμάτησε πολλές απαραίτητες χρηματοδοτήσεις για ασθένειες, όπως ο καρκίνος, αφού πλέον η προσοχή έχει επικεντρωθεί στον ιό SARS-CoV-2. Αν αφήσουμε αυτό το κομμάτι απ’ έξω τότε συνολικά μόνο θετικές εμπειρίες έχω αποκομίσει. Αγαπώ πολύ την πολυπολιτισμικότητα του Λονδίνου, τον σεβασμό στην διαφορετικότητα και ότι στο UCL, όπως και στα άλλα πανεπιστήμια της Αγγλίας, δουλεύω με ανθρώπους από κάθε μήκος και πλάτος της γης. Όσον αφορά την επιστήμη βρίσκεται στην κορυφή. Είναι δύσκολο να μπεις, αλλά αν μπεις ο κόσμος είναι ανοιχτός για σένα και με αρκετή δουλειά μπορείς να καταφέρεις ό,τι επιθυμείς.

Από πότε βρίσκεσαι ανάμεσα στους πρεσβευτές του Ιδρύματος Vodafone; Τι καινούργιο είδες και έμαθες ως μέλος του Ιδρύματος;
Βρίσκομαι τα τελευταία 2 χρόνια ανάμεσα στους πρεσβευτές του Ιδρύματος Vodafone. Είναι μεγάλη τιμή για μένα, γιατί θαυμάζω πολύ το έργο του Ιδρύματος Vodafone και με εμπνέει καθημερινά. Δραστηριοποιείται σε πολλές χώρες αρκετά χρόνια τώρα, και συγκεκριμένα στην Ελλάδα στηρίζει ουσιαστικά την κοινωνία μας από το 2002, συνδυάζοντας την κοινωνική συνεισφορά με τις τεχνολογίες των τηλεπικοινωνιών. Συνδράμει στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ενσωμάτωσης, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών ζωής ευάλωτων κοινωνικά ομάδων και νιώθω περήφανη που εμμέσως είμαι μέλος όλης αυτής της προσπάθειας προσφοράς και αλληλεγγύης. Έμαθα, λοιπόν, πως μπορούν να υπάρχουν σπουδαίες ιδιωτικές πρωτοβουλίες με ουσιαστικό αντίκτυπο στις ζωές μας. Οι άνθρωποι του Ιδρύματος είναι εξαιρετικοί και είδα πως μέσα από τη σκληρή δουλειά και το κοινό όραμα για το “κοινό καλό” όλα μπορούν να επιτευχθούν, ακόμα και τα πιο ακατόρθωτα όνειρα.

Τώρα με την πανδημία του COVID-19, τα μάτια όλων μας είναι περισσότερο από ποτέ στραμμένα στην ιατρική έρευνα και το έργο της. Μίλησέ μας για το DreamLab app, που μας δίνει τη δυνατότητα να λάβουμε κι εμείς μέρος στην προσπάθεια της επιστήμης να βρει λύση για τον ιό.
Η πανδημία αποτελεί για όλους μας -επιστήμονες και μη- ένα σημαντικό ζήτημα που μας αφορά και είναι πιστεύω σημαντικό να συμβάλλουμε όλοι στην καταπολέμησή της. Γι’ αυτό και χαίρομαι ιδιαίτερα που μπορώ να μιλήσω για το DreamLab τη βραβευμένη εφαρμογή του Ιδρύματος Vodafone, η οποία βοηθά στην αντιμετώπιση του COVID-19, στηρίζοντας το ερευνητικό έργο Corona-ΑΙ (Τεχνητή Νοημοσύνη) του Imperial College London. Πρόκειται για μια εφαρμογή η οποία δημιουργήθηκε πριν από 5 χρόνια, με σκοπό την επιτάχυνση σημαντικών ερευνών στον τομέα της υγείας. Στο Λονδίνο, όπου μένω και σπουδάζω τα τελευταία χρόνια, η εφαρμογή ήταν ενεργή και μέχρι πρότινος συνέβαλε στην ενίσχυση της έρευνας κατά του καρκίνου.

Θα επιστρέψω όμως στο τωρινό ζήτημα της πανδημίας, γιατί είναι πραγματικά σημαντικό να γνωρίσουν όλοι και να αντιληφθούν τη σημασία της έρευνας για τη νόσο αυτή. Χρησιμοποιώντας την εφαρμογή DreamLab, τα smartphones τροφοδοτούν με επεξεργαστική ισχύ έναν εικονικό υπερυπολογιστή, ικανό να κάνει δισεκατομμύρια υπολογισμούς και να αναλύσει μεγάλο όγκο δεδομένων σε μικρό χρονικό διάστημα, επιταχύνοντας έτσι την ανακάλυψη νέων θεραπειών για σημαντικές ασθένειες. Αρκετοί χρήστες μπορεί να μην το γνωρίζουν, ωστόσο, τα σύγχρονα smartphones ενσωματώνουν δυνατούς επεξεργαστές και υποσυστήματα που μένουν αναξιοποίητα τις περισσότερες ώρες της μέρας και εντελώς αδρανή κατά τη διάρκεια της νύχτας – ή τελοσπάντων, τις ώρες που κοιμάται ο εκάστοτε χρήστης. Πράγματι, το κάθε κινητό από μόνο του δεν μπορεί να επεξεργαστεί τόσα πολλά δεδομένα, αλλά χιλιάδες ή εκατομμύρια κινητά ταυτόχρονα, σαφώς και μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Γι’ αυτό και οι επιστήμονες ζητούν από τους χρήστες να ενωθούν και να διαθέσουν την ανεκμετάλλευτη ισχύ των κινητών τους στην υπηρεσία της έρευνας, και οι ίδιοι θα στραφούν στην αναζήτηση αφενός εναλλακτικών χρήσεων των υφιστάμενων φαρμάκων, και αφετέρου στη μελέτη τρόπων που οι τροφές επηρεάζουν τη δράση των φαρμάκων και συντείνουν στη θεραπεία της νόσου.

Μάλιστα, όπως εκτιμούν οι ερευνητές του Imperial College London, εάν 100.000 χρήστες χρησιμοποιήσουν το DreamLab καθημερινά επί έξι ώρες για ένα τρίμηνο, θα επεξεργαστούν αντίστοιχο όγκο δεδομένων με αυτόν που θα ανέλυαν όλοι οι διαθέσιμοι υπερυπολογιστές του Πανεπιστημίου μαζί. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, πόσο σημαντικό είναι το γεγονός ότι υπάρχει διαθέσιμη και εντελώς δωρεάν μια εφαρμογή, που μπορεί να αξιοποιηθεί από όλους τους χρήστες smartphone, μιας που είναι διαθέσιμη και για λειτουργικό σύστημα Android αλλά και iOS, και συμβάλλει στη συλλογική προσπάθεια ενάντια στον COVID-19. Δεν υπάρχουν δικαιολογίες, όλοι μπορούμε να βοηθήσουμε και να διαθέσουμε από τον «χρόνο» μας.

Με ποιον τρόπο μπορούμε να συμβάλλουμε στην επιστήμη την στιγμή που απλά κοιμόμαστε; Για κάποιον που δεν γνωρίζει, φαίνεται εντυπωσιακό.
Είναι πράγματι εντυπωσιακό, αλλά αυτή είναι και η μαγεία της έρευνας που εγώ προσωπικά αγαπώ! Ο χρήστης μπορεί απλά και δωρεάν να κατεβάσει το DreamLab, που όπως προανέφερα είναι διαθέσιμο και για λειτουργικό Android αλλά και iOS. Στη συνέχεια, το βράδυ πριν κοιμηθεί μπορεί να φορτίσει το κινητό του, ενώ είναι συνδεδεμένο στο internet, και να ενεργοποιήσει την εφαρμογή. Τότε, το κινητό θα ξεκινήσει να κατεβάζει από το cloud μικρά μέρη του ερευνητικού έργου, να επιλύει τους υπολογισμούς και να επιστρέφει τα αποτελέσματα πίσω στο cloud της έρευνας. Μ’ αυτό τον τρόπο, όλοι μαζί συνεισφέρουμε στον εντοπισμό των κατάλληλων φαρμάκων και θεραπειών. Μέσω του εύχρηστου μενού της εφαρμογής μάλιστα, ο χρήστης μπορεί ανά πάσα στιγμή να ενημερώνεται για το πόσο έχει συνεισφέρει.

Έτσι, ξυπνάς το πρωί και νιώθεις πως ακόμη και μέσα από μια τόσο μικρή συνδρομή έχεις βοηθήσει ουσιαστικά και έχεις γίνει κι εσύ μέλος της παγκόσμιας συλλογικής προσπάθειας, διαμορφώνοντας ο ίδιος ένα καλύτερο αύριο. Να σημειώσω ότι η εφαρμογή δε συλλέγει ούτε κοινοποιεί δεδομένα τοποθεσίας των χρηστών, και δεν λαμβάνει ούτε επεξεργάζεται οποιοδήποτε προσωπικό ή ευαίσθητο δεδομένο που βρίσκεται αποθηκευμένο στη συσκευή. Ο λόγος που κατά την εγκατάσταση θα ζητήσει πρόσβαση στον φάκελο των πολυμέσων, είναι απλούστατα επειδή για τεχνικούς λόγους απαιτείται η (προσωρινή) τοπική αποθήκευση του «ερευνητικού προβλήματος» στην επίλυση του οποίου θα συμβάλλει η επεξεργαστική ισχύς της συσκευής του χρήστη.

Έτσι, με απλά βήματα μπορούμε όλοι να λάβουμε δράση και κατά κάποιο τρόπο να ενισχύσουμε την ιατρική έρευνα:

1. Κατεβάζουμε το DreamLab
2. Διαλέγουμε το ερευνητικό έργο που θέλουμε να υποστηρίξουμε
3. Φορτίζουμε το κινητό μας, συνδέοντάς το στο internet
4. Και κοιμόμαστε, ενώ εκείνο δουλεύει!

Πιστεύεις ότι η καινοτομία του DreamLab θα μπορούσε να ανοίξει νέους ορίζοντες για τη συμβολή όλων μας στο έργο της επιστήμης; Πώς πιστεύεις ότι θα μπορούσε να γίνει αυτό;
Πιστεύω πως το DreamLab είναι μια καταπληκτική ευκαιρία να αγαπήσουμε την επιστήμη και την τεχνολογία και μέσω αυτών να προσφέρουμε ουσιαστικά στους ίδιους μας τους εαυτούς. Η επιστήμη είναι το μοναδικό μας όπλο απέναντι στην σκληρή πραγματικότητα της ζωής, δηλαδή τη φύση. Η πανδημία του κορωνοϊoύ δεν πρέπει να μας τρομάζει. Είναι όμως μια κοινή απειλή και δεν μπορεί να περιμένει πότε θα είμαστε έτοιμοι να την αντιμετωπίσουμε. Όλοι μαζί μπορούμε να νικήσουμε και αυτή την ασθένεια, να βρούμε τα κατάλληλα φάρμακα και εμβόλια. Και το DreamLab, όπως ήδη αναφέραμε, μας δίνει τη δυνατότητα να επιταχύνουμε την έρευνα αυτή και όλοι μαζί, με την δύναμη των smartphone μας, να την ολοκληρώσουμε σε πολύ λιγότερους μήνες, σε σχέση μ’ έναν συμβατικό υπολογιστή. Αν το DreamLab καταφέρει να μπει στις ζωές και των Ελλήνων, πιστεύω θα συμβάλλουμε σημαντικά ώστε να απαντήσουμε σε πολλά ερωτήματα της επιστήμης και να βελτιώσουμε ιατροφαρμακευτικά τη ζωή μας. Άλλωστε το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή και στον δικό μου κλάδο, στη μοριακή έρευνα για τον καρκίνο, είναι πως αποκτούμε τεράστιο όγκο δεδομένων που για να τα μελετήσουμε υπολογιστικά χρειαζόμαστε μήνες, με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται μια νέα ανακάλυψη. Ίσως, λοιπόν, η συνεισφορά μας μέσω εφαρμογών όπως το DreamLab να είναι απαραίτητη για την ταχύτερη πρόοδο της ιατρικής έρευνας.

Η επιστήμη και η τεχνολογία προχωράνε με ταχύτατους ρυθμούς κι εμείς πολλές φορές μένουμε πίσω χωρίς να καταλαβαίνουμε τις εξελίξεις, με αποτέλεσμα να τις αμφισβητούμε. Είναι όμως τόσο απαραίτητο να καταλαβαίνουμε πώς λειτουργεί ο κόσμος γύρω μας. Το DreamLab είναι ένα app που μπορεί να το καταφέρει αυτό και έτσι ο κόσμος να συμβάλλει αλλά και να ενημερωθεί για το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην έρευνα, ποια προβλήματα αντιμετωπίζει τώρα η επιστήμη και με ποιους τρόπους θα μπορούσαν να επιλυθούν. Εκτός αυτού εύχομαι να κάνει τους νέους να αγαπήσουν την επιστήμη γενικότερα και να ασχοληθούν με αυτή, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να γίνει καλύτερος ο κόσμος μας. Περισσότεροι επιστήμονες, περισσότερες ανακαλύψεις.

Το DreamLab πώς έχει βοηθήσει την επιστήμη μέχρι τώρα;
Η δουλειά που κάνουν τα κινητά μας, όσο εμείς κοιμόμαστε, έχει βοηθήσει να γίνουν σημαντικές ανακαλύψεις που πριν δεν ήταν το ίδιο εφικτές. Κατά την 1η φάση του ερευνητικού έργου Corona-AI (Τεχνητή Νοημοσύνη), που ολοκληρώνεται το διάστημα αυτό, οι ερευνητές κατάφεραν με τη δύναμη 140.000 συσκευών (ισοδύναμη με αυτήν 3 υπερ-υπολογιστών του Imperial College London), να εξετάσουν την επίδραση μεμονωμένων φαρμάκων και ουσιών των τροφών στον COVID-19. Ταυτόχρονα, στις έρευνες που ενισχύει η κοινότητα του DreamLab για τον καρκίνο, έχουν βρεθεί νέες πιθανές αντικαρκινικές ιδιότητες σε γνωστά φάρμακα, όπως η αντιδιαβητική μετφορμίνη και το αντιβιοτικό rosoxacin. Ακόμη, εντοπίστηκαν εκατοντάδες αντικαρκινικές ουσίες σε τροφές όπως το μπρόκολο, το λάχανο και τα αμύγδαλα, ενώ ανάμεσά τους βρέθηκαν και «σούπερ-ήρωες» (που οι ερευνητές ονόμασαν ΥπερΤροφές).

Η σπουδαία πρόοδος που επιτεύχθηκε στο ερευνητικό έργο Corona-AI, με τη βοήθεια όλων μας θα συνεχιστεί και στη Φάση 2 του project. Η συνδρομή των χρηστών είναι καθοριστική, καθώς θα επιτρέψει στους ερευνητές να εμβαθύνουν την έρευνά τους, εστιάζοντας στους πιο υποσχόμενους συνδυασμούς φαρμάκων και τροφών, με στόχο τη βελτιωμένη αποτελεσματικότητα ενάντια στην ασθένεια. Γι’ αυτό και η κοινότητα των εκατοντάδων χιλιάδων χρηστών του DreamLab που μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, συνεχίζει να στηρίζει την αναζήτηση των επιστημόνων για νέες ανακαλύψεις και θεραπείες ενάντια στον COVID-19, ένα ζήτημα που μας αφορά όλους!

Με τι άλλες δράσεις καταπιάνεται αυτήν την περίοδο το Ίδρυμα Vodafone; Υπάρχουν κι άλλα project για τον τομέα της Υγείας;
Το πρόγραμμα Τηλεϊατρικής του Ιδρύματος Vodafone είναι ένα πρόγραμμα που εφαρμόζει το Ίδρυμα Vodafone εδώ και 14 χρόνια στον τομέα της Υγείας. Μάλιστα, είναι και το παλαιότερο από τα προγράμματα του Ιδρύματος το οποίο σχετίζεται με το αγαθό της υγείας και προσφέρει τη δυνατότητα σε περισσότερους από 500.000 κατοίκους, σε 100 απομακρυσμένες περιοχές της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας, δωρεάν προληπτικές υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας. Γεγονός που θεωρώ πολύ σημαντικό, καθώς η πρόληψη αλλά και η άμεση διάγνωση αποτελούν παράγοντες καθοριστικής σημασίας για την υγεία μας. Έτσι, με κεντρικό μήνυμα «Πιο κοντά στην έγκαιρη διάγνωση, πιο δυνατοί» και σε συνεργασία με το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, το Ίδρυμα Vodafone υλοποιεί δωρεάν εξετάσεις πρωτοβάθμιας υγείας σε άτομα όλων των ηλικιών που είναι αποκλεισμένα γεωγραφικά από τα μεγάλα Κέντρα Υγείας, έχοντας πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα περισσότερες από 46.000 εξετάσεις. Το πρόγραμμα τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και του Υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου, ενώ σε αυτό συμμετέχουν το Ελληνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων και η εταιρεία Vidavo, που έχει αναλάβει την τεχνική υλοποίηση του.

Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, να αναφέρω ότι και την περίοδο του COVID-19 το Ίδρυμα Vodafone συνέχισε να συμβάλλει, μέσω του προγράμματος Τηλεϊατρικής, στην παροχή δωρεάν εξετάσεων υγείας, προστατεύοντας τους ηλικιωμένους και τις ευπαθείς ομάδες από άσκοπη έκθεση σε χώρους συνωστισμού.

Πρακτικά, ο φορητός ιατρικός εξοπλισμός του προγράμματος διατέθηκε προς αξιοποίηση στις Υγειονομικές Περιφέρειες της χώρας, ενισχύοντας έτσι και το έργο των γιατρών του προγράμματος και μη, οι οποίοι κατάφεραν να έχουν τα απαραίτητα εντός των κινητών μονάδων υγείας για τις κατ’ οίκον επισκέψεις σε ασθενείς. Ακόμη και σήμερα η δράση αυτή συνεχίζεται και οι γιατροί έχουν τη δυνατότητα, από όπου κι αν βρίσκονται, να διενεργήσουν εξετάσεις, να ενημερώσουν το ιστορικό του ασθενή, να συνταγογραφήσουν και να μεριμνήσουν για την παραλαβή των φαρμάκων μέσω τοπικών κοινωνικών υπηρεσιών ή να δρομολογήσουν το περιστατικό σε δευτεροβάθμιες δομές, εάν χρήζει νοσηλείας.

Να σημειώσω ότι το διάστημα αυτό το Ίδρυμα Vodafone εκτός από το πρόγραμμα Τηλεϊατρικής, υλοποιεί και άλλα προγράμματα με έμφαση τους τομείς της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ενσωμάτωσης. Συγκεκριμένα, διεξάγει το πρόγραμμα Generation Next, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανάπτυξης STEM δεξιοτήτων για όλους, τα προγράμματα Instant Network & Instant Classroom για την υποστήριξη ανθρωπιστικών κρίσεων και το πρόγραμμα World of Difference, που προσφέρει ευκαιρίες εργασίας σε νέους στον τομέα της κοινωνικής απασχόλησης, ένα πρόγραμμα που έχω ταυτιστεί ιδιαίτερα και ομολογώ είναι από τα αγαπημένα μου. Όλα τα παραπάνω συνεχίστηκαν κανονικά και την περίοδο του COVID-19 και μάλιστα προσαρμόστηκαν στις ανάγκες της περιόδου αυτής. Χαρακτηριστικά, το Ίδρυμα Vodafone σε συνεργασία με τα Παιδικά Χωριά SOS προσάρμοσε το πρόγραμμα Instant Classroom, που υποστηρίζει την εκπαίδευση παιδιών-προσφύγων, διαθέτοντας tablets στις ωφελούμενες οικογένειες, με στόχο τη συμμετοχή των παιδιών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, αλλά και σε ψηφιακές τάξεις ενισχυτικής διδασκαλίας, στο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων Καρά Τεπέ στη Μυτιλήνη. Ενώ, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Generation Next εμπλουτίστηκε με νέο δωρεάν online εκπαιδευτικό περιεχόμενο στην online πλατφόρμα www.generationnext.vodafone.gr, και τα εξωσχολικά εργαστήρια σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας και νησιά διεξήχθησαν μέσω διαδικτύου.