Μύθοι και αλήθειες για τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας

Η Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) σε συνεργασία με την κα. Κατερίνα Λύτρα, Senior Veterinarian & Aquaculture Specialist (Κτηνίατρος – Ιχθυοπαθολόγος), απαντούν στα πιο συνηθισμένα ερωτήματα των καταναλωτών παρέχοντας επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες για την παραγωγή των ψαριών, τις τροφές τους, την φρεσκότητα και την προέλευσή τους, τα φάρμακα και τα αντιβιοτικά, καθώς και για το περιβάλλον στο οποίο ζουν τα ψάρια. Τι ισχύει τελικά; Μήπως τόσα χρόνια πιστεύουμε σε αστικούς μύθους; 

Ας δούμε αναλυτικά 8 αλήθειες για τα ψάρια που καταναλώνουμε: 

1. Τα ψάρια είναι ένας οργανισμός του οποίου την ανάπτυξη δεν μπορεί κανείς να επιταχύνει τεχνητά, βάζοντας δηλαδή ορμόνες στην τροφή. Τα ψάρια χρειάζονται 3 μήνες στο εκκολαπτήριο και 18 μήνες στους κλωβούς στη θάλασσα για να φτάσουν στο βάρος των 400 γρ. όπου και είναι πλέον εμπορεύσιμα.

2.  Αν τα νερό της ιχθυοκαλλιέργειας ήταν τοξικό, είχε ακαθαρσίες και δεν είχε αρκετό οξυγόνο, αυτό θα είχε αντίκτυπο στα ψάρια, τα οποία θα αρρώσταιναν ή θα πέθαιναν. Η ποιότητα του νερού είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της ιχθυοκαλλιέργειας και γι’ αυτό διατηρείται σε καλή κατάσταση από τους παραγωγούς. Γι’ αυτό επίσης και οι ιχθυοκλωβοί μέσα στους οποίους ζουν τα ψάρια μέχρι τη στιγμή που αλιεύονται, βρίσκονται στην ανοιχτή θάλασσα όπου υπάρχουν ισχυρά ρεύματα και μεγάλα βάθη. Έτσι, η θάλασσα με την ικανότητα του αυτοκαθαρισμού που έχει, χρησιμοποιεί τυχόν υπολείμματα από την ιχθυοκαλλιέργεια για δικό της όφελος δημιουργώντας θρεπτικά άλατα για το φυτοπλαγκτόν.

Στο βίντεο που ακολουθεί δείτε αναλυτικά με τί ταΐζουν τα ψάρια στις ιχθυοκαλλιέργειες. Είναι δυνατόν να τους δώσουν ορμόνες ώστε να μεγαλώσουν πιο γρήγορα όπως γίνεται με άλλες τροφές; 

3. Τα ψάρια στα πρώτα στάδια της ζωής τους και μέχρι να γίνουν 3 γραμμάρια, αναπτύσσονται σε χερσαίες εγκαταστάσεις, τους ιχθυογεννητικούς σταθμούς. Εκεί διατρέφονται με φυσική τροφή που θα έβρισκαν και στο περιβάλλον, έτσι ταυτόχρονα  γίνεται και καλλιέργεια οργανισμών που αποτελούν την τροφή των λαρβών, όπως λέμε τα μικρά ψάρια. Αυτή η τροφή είναι: Γαρίδες ( artemia), φυτοπλαγκτόν (μικρά μονοκύτταρα φύκη) και άλλοι οργανισμοί όπως τα τροχόζωα ( rotifers). Σταδιακά, λοιπόν, και όσο τα ψάρια μεγαλώνουν, αλλάζει η τροφή τους σε βιομηχανική, τη γνωστή σε όλους μας ως ιχθυοτροφή. Η ιχθυοτροφή αυτή είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και αποτελείται κατά 20%-40% από ιχθυάλευρα, κατά 15% από ιχθυέλαια και από ένα πρόμειγμα  βιταμινών και ιχνοστοιχείων, όπως βιταμίνες C, E, κλπ..

4. Τα ψάρια τρώνε το ένα το άλλο μόνο όταν η τροφή που τους δίνεται δεν είναι η σωστή. Στις μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας της ΕΛΟΠΥ τα ψάρια τρέφονται με πλήρως ισορροπημένες ιχθυοτροφές, οι οποίες είναι GMO-free. Οι τροφές αυτές ανταποκρίνονται πλήρως στις ανάγκες των ψαριών και η σύστασή τους είναι ανάλογη με τις διατροφικές συνήθειες του κάθε είδους ψαριού στη φύση. Έτσι αποφεύγεται ο κανιβαλισμός.

5. Για να παραχθούν οι ιχθυοτροφές, χρησιμοποιούνται ιχθυάλευρα και ιχθυέλαια τα οποία προέρχονται από άλλα ψάρια. Χρειάζονται 1,2 κιλά άγριων ψαριών για να παραχθεί 1 κιλό καλλιεργημένων. Αυτά όμως τα άγρια ψάρια είναι μη εμπορεύσιμα: προέρχονται κυρίως από παρεμπίπτοντα αλιεύματα, ψάρια δηλαδή που απορρίπτονται ξανά στη θάλασσα. Επίσης προέρχονται και από μη χρησιμοποιούμενα μέρη ψαριών που προκύπτουν από φιλετοποίηση μεγάλων καλλιεργημένων ψαριών, όπως πχ του σολομού.

Εδώ και χρόνια γίνεται μεγάλη προσπάθεια, ώστε να αντικατασταθούν οι πρωτεΐνες των ιχθυαλεύρων από άλλες πηγές, με αποτέλεσμα να μην επιβαρύνονται οι πληθυσμοί από άγρια ψάρια που αλιεύονται. Η προσπάθεια αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί αρκετά επιτυχημένη και σύντομα το ποσοστό της συμμετοχής των άγριων ψαριών θα είναι πραγματικά αμελητέο.

Δείτε αναλυτικά στο βίντεο τις απαντήσεις της κα. Κατερίνας Λύτρα σχετικά με την παραγωγή ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας.

6. Η υδατοκαλλιέργεια έχει χαμηλό επίπεδο παρέμβασης στο περιβάλλον σε σχέση με άλλες μορφές εντατικής παραγωγής πρωτεϊνών και μπορεί να θεωρηθεί ως η πλέον βιώσιμη λύση.

7. Τα ψάρια της Ελληνικής Ιχθυοκαλλιέργειας όταν φτάνουν στον ιχθυοπώλη είναι ψάρια ημέρας ή ακόμη και μερικών ωρών, καθώς αλιεύονται κατά παραγγελία και οι ποσότητες είναι ελεγχόμενες. Η υγιεινή τους ελέγχεται από τις Κτηνιατρικές αρχές και εφαρμόζεται νομοθετημένο σύστημα Αυτοελέγχου με βάση το οποίο αδειοδοτούνται. Διακινούνται πάντα μέσα σε ισοθερμικά κιβώτια με πάγο και συνεπώς φτάνουν φρέσκα στο σημείο πώλησης διατηρώντας αναλλοίωτα τα θρεπτικά τους χαρακτηριστικά. Μπορεί κάποιος να διαπιστώσει αυτή τη φρεσκότητα των ψαριών ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας βλέποντας αν τα μάτια είναι διαφανή, λαμπερά και κρυστάλλινα και πατώντας τη σάρκα τους η οποία δεν συμπιέζεται.

8. Ξέρουμε ακριβώς από που προέρχεται κάθε ψάρι ιχθυοκαλλιέργειας. Τα ψάρια διακινούνται μέσα σε κιβώτια ή σε συσκευασία αν είναι φιλεταρισμένα. Όλα τα κιβώτια ή οι συσκευασίες αυτές φέρουν μία ετικέτα που έχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες: το όνομα του παραγωγού, το είδος του ψαριού, την ημερομηνία αλίευσης, τον κωδικό αριθμό του συσκευαστηρίου στο οποίο συσκευάστηκαν.
Αρκεί, λοιπόν, να ξέρουμε να διαβάσουμε την ετικέτα και να επικοινωνήσουμε με τον παραγωγό σε περίπτωση που προκύψει κάποιο θέμα. Ο λεξάριθμος μέσα στο οβάλ πλαίσιο είναι ο κωδικός άδειας του συσκευαστηρίου και είναι καταχωρημένοςστα αρχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Στην ηλεκτρονική διεύθυνση minagric.gr ο καταναλωτήςμπορεί να βάλει τον παραπάνω λεξάριθμο και να βρει τη διεύθυνση επαφής με τον παραγωγό.

Δείτε στο βίντεο πώς μπορείτε να καταλάβετε εύκολα αν ένα ψάρι είναι φρέσκο, από ποιος είναι ο παραγωγός και πότε συσκευάστηκε:

Εσείς τι θα επιλέξετε την επόμενη φορά που θα πάτε στο ιχθυοπωλείο ή στην ψαροταβέρνα; Ήρθε η ώρα να απο-δαιμονοποιήσουμε τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας και να δώσουμε μεγαλύτερη σημασία στις "ταμπέλες" τους. 

Για ακόμα περισσότερες αλήθειες και μύθους γύρω από τα ψάρια, επισκεφθείτε το κανάλι του Fish From Greece στο youtube .