Τα 5 βιβλία που θέλω να διαβάσω στις διακοπές

Θοδωρής Γρηγοριάδης

Μπορείς; Έρση Σωτηροπούλου, εκδ. Πατάκη

Ήδη διάβασα τις πρώτες σελίδες του ογκώδους βιβλίου της Σωτηροπούλου, χτισμένο πάνω στην ανταλλαγή εκαταντάδων e-mails, διαμάντια εκλεκτικής γραφής, ανάμεσα σε μία συγγραφέα και έναν οινοποιό. Μου φαίνεται αποκαλυπτικό και αινιγματικό. Ευφυές και αισθησιακό. 

Αλεπού, αλεπού, τι ώρα είναι; Βίκυ Τσελεπίδου, εκδ. Νεφέλη

Τα πρώτα της διηγήματα μου είχαν αρέσει, αυτό το πολυσέλιδο μυθιστόρημα δείχνει πολλά υποσχόμενο αν κρίνω από τη δομή, τη γλώσσα, την ιστορία με μια πρώτη ματιά. Είναι νέα συγγραφέας που ζει στην Ξάνθη και αποτυπώνει τη δική της πρόταση για την ελληνική λογοτεχνία –όχι για τη «γυναικεία γραφή» και είναι προς τιμήν της. 

Καρφίτσες στην άμμο Σαντιάγκο Ρονκαλιόλο, μτφ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη

Λατρεμένος ο Ρονκαλιόλο, έχει γράψει ένα κοινωνικό θρίλερ που διαδραματίζεται στη Λίμα του Περού. Έχοντας διαβάσει όλα τα προηγούμενα βιβλία του ελπίζω ότι θα με συγκινήσει κι αυτό. Άλλωστε η ισπανόφωνη λογοτεχνία τα τελευταία χρόνια καταλαμβάνει περισσότερο χώρο στη βιβλιοθήκη μου.

ÇIllskaÈ (Το Κακό) Έιρικουρ Ερτν Νόρδνταλ, μτφ. Ρούλα Γεωργακοπούλου, εκδ. Πόλις

Πολυσέλιδο μυθιστόρημα, ιδανικό για διάβασμα κάτω από τις φλαμουριές στην αυλή μου. Ισλανδός ο συγγραφέας, βραβευμένος στη μικρή θαυματουργή χώρα του, μιλάει για το «κακό» που ακμάζει ακόμη στην Ευρώπη μετά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Έχω την εντύπωση ότι θα είναι το φετινό  «confiteor». 

Αυτοί που φεύγουν κι αυτοί που μένουν Έλενα Φερράντε, μτφ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Πατάκη

Συνεχίζω την τετραλογία («Η τετραλογία της Νάπολης» - Βιβλίο τρίτο)  της εκλεκτής «ανώνυμης» συγγραφέως. Μυθιστορήματα γεμάτα Μεσόγειο, νεορεαλισμό, γραμμένα με αμεσότητα και πάθος, ίσως είναι το πιο «καλοκαιρινό» απ’ όλα τα βιβλία που προτείνω. Την Φερράντε δεν την ανακάλυψα όμως τώρα: στη βιβλιοθήκη μου υπήρχαν τα δύο πρώτα της μυθιστορήματα που είχαν κυκλοφορήσει πολλά χρόνια πριν την ανακαλύψει... η Αμερική απ’ όπου μας ήρθε θριαμβεύτρια. 

*Το τελευταίο βιβλίο του «Καινούργια πόλη» κυκλοφορεί  από τις εκδ. Πατάκη

Αργυρώ Μαντόγλου

Ανάμεσα στα πέντε αυτά βιβλία υπάρχουν τρία που διάβασα πρόσφατα και θα πρότεινα χωρίς δεύτερη σκέψη σε όσους, εν όψει καλοκαιριού διαθέτουν χρόνο για «καταβύθιση» όχι μόνο στα γαλάζια νερά αλλά και στις ασπρόμαυρες σελίδες, και δύο που μόλις άρχισα να διαβάζω και περιμένω τις διακοπές για να τους αφιερώσω το χρόνο που τους αξίζει. 

Και τώρα Ανθρωπάκο; Hans Fallada, μτφ. Ιωάννα Αβραμίδου, εκδ. Gutenberg

Μόλις το ολοκλήρωσα, σκέφτηκα πως θα μπορούσε να έχει γραφεί σήμερα παρότι γράφτηκε στο Βερολίνο τη δεκαετίας του 1930, εν μέσω οικονομικής κρίσης. Ο Πίνεμπεργκ, ο ήρωας του Φαλάντα, ένας ταπεινός εμποροϋπάλληλος, έχει μόλις στήσει τη δική του οικογένεια, έγινε πατέρας και το μόνο που θέλει είναι να επιβιώσει αξιοπρεπώς και να παραμείνει ανθρώπινος, κάτι που αποδεικνύεται ιδιαίτερα δύσκολο σε ταραγμένες εποχές. Η ειρωνεία, ο σαρκασμός, ο αγώνας του ήρωα να σταθεί στο ύψος του και το πικρό χιούμορ συγκινούν και ταράζουν τον αναγνώστη. 

Λίγη Ζωή Hanya Yanagihara, μτφ. Μαρία Ξυλούρη, εκδ. Μεταίχμιο 

Η «Λίγη Ζωή» είναι ένα «σύγχρονο κλασικό» μυθιστόρημα. Η Γιαναγκιχάρα μάς βάζει στον κόσμο των ευαίσθητων αλλά και χαρισματικών ηρώων της που πασχίζουν όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά και να δημιουργήσουν, στη σύγχρονη Νέα Υόρκη. Ο αγώνας τους να διαχειριστούν τα τραύματά τους, να υποτάξουν το παρελθόν και να τολμήσουν να βρουν τη θέση τους, περιγράφεται μέσα από την ξεχωριστή ιστορία του κάθε ήρωα. Γραφή τολμηρή και θαρραλέα, η συγγραφέας μας λέει με τον δικό της τρόπο τι σημαίνει και πόσο κοστίζει να είσαι νέος τον 21ο αιώνα. Σκοπεύω να περάσω τον Αύγουστο στον κόσμο αυτού του βιβλίου.  

Στην Παγίδα του Νερού Πόλα Χόκινς, μτφ. Αναστάσιος Αργυρίου, εκδ. Ψυχογιός

Τη γνωρίσαμε με το «Κορίτσι του τρένου». Η χαρισματική συγγραφέας επιστρέφει με ένα δυνατό θρίλερ, γραμμένο από πάμπολλες οπτικές και πλήθος αφηγητών, ενώ ο καθένας προσφέρει τη δική του εκδοχή για την «Κολυμπήθρα των πνιγνών», το μυστηριώδες σημείο του ποταμού, όπου πρόσφατα έχουν βρεθεί δυο γυναίκες νεκρές. Εντυπωσιακός ο τρόπος που η συγγραφέας χειρίζεται το χρόνο, καθώς και η συνθετική ικανότητά της να «κατασκευάζει» μια συναρπαστική ιστορία μέσα από αποσπασματικές αφηγήσεις και ψήγματα αναμνήσεων.  

Χρονικό ενός τελευταίου καλοκαιριού Yasmine El Rashidi, μτφ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Κριτική 

Άρχισα να το διαβάσω και με γοήτευσε η γραφή της Αιγύπτιας Ρασίντι. Πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ένα κορίτσι που μεγαλώνει στο Κάιρο τη δεκαετία του ’80 μας απευθύνεται και προσπαθεί, με τον δικό της τρόπο, να αποκρυπτογραφήσει τα μεγαλύτερα γεγονότα,  τις αναταραχές και την αλλόκοτη συμπεριφορά των οικείων της. Όλα μεταφέρονται μέσα από τη λοξή ματιά αλλά και τη διαύγεια ενός παιδιού που οφείλει να βρει τρόπο να κρατηθεί και να μεγαλώσει μέσα σε μια ρευστή και ακατανόητα σουρεαλιστική ατμόσφαιρα. 

Ολάγια - Μια βαμπιρική νουβέλα Robert Luis Stevenson, μτφ. Μαρία Γιακανίκη, εκδ. Ars Nocturna 

Η σύντομη, γκόθικ ιστορία του Στήβενσον γράφτηκε την εποχή που έκανε τις τελικές διορθώσεις για το «Η παράξενη περίπτωση» του Δρ Τζέκιλ και του κυρίου Χάιντ και βασίζεται σε ένα όνειρο του συγγραφέα. Επίσης, προαναγγέλλει την έλευση μιας δημοφιλούς φιγούρας στη λογοτεχνία, αυτή του βαμπίρ. Η νουβέλα είναι μια μεταφορά, για τον εκφυλισμό, τη διαστροφή, τον ηθικό και σωματικό ξεπεσμό, μετά από άστοχη παραβίαση των νόμων. Γοητευτική νουβέλα που σε κάνει να ψάξεις και το δοκίμιο του Στήβενσον για τα όνειρα, που γράφτηκε πολύ πριν ο Φρόιντ δημοσιεύσει τις θεωρίες του. 

* Το τελευταίο της βιβλίο «Σώμα στη βιτρίνα» κυκλοφορεί από τις εκδ. Μεταίχμιο

Στέφανος Δάνδολος

Η αποικία της λήθης Κλαίρη Θεοδώρου, εκδ. Ψυχογιός

Ένα μυθιστόρημα που μας ανοίγει τις πόρτες του ψυχιατρείου της Λέρου, για να μας αποκαλύψει το σκοτάδι που περικλείει τις χαμένες ψυχές και το φως της ελπίδας που δικαιούται κάθε άνθρωπος, ακόμη και απόκληρος. Σκληρό θέμα, δοσμένο όμως με σοβαρότητα και λυρισμό.  

Όπως κι αν έρθει αυτό το βράδυ Διονύσης Μαρίνος, εκδ. Μελάνι

Αυτό που με μαγεύει στην πένα του Διονύση είναι ο τρόπος που συλλαμβάνει τις λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής των ανθρώπων δημιουργώντας ονειρικά κάδρα αστικής τραγωδίας. Δεκαεννέα διηγήματα για τη σημασία της στιγμής. Διαβάζεται και σαν ποιητική συλλογή – τόσο όμορφο. 

Μπορείς; Έρση Σωτηροπούλου, εκδ. Πατάκη

Η συγγραφέας του αγαπημένου μου «Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές» επέστρεψε με 745 σελίδες, η αφηγηματική υπέρβαση των οποίων θα πρέπει να διδάσκεται στις σχολές δημιουργικής γραφής. Η Σωτηροπούλου κατάφερε να χαράξει το δρόμο του επιστολικού μυθιστορήματος στον 21ο αιώνα. Και μετέτρεψε τον έρωτα σε ένα εκρηκτικό πυροτέχνημα από λέξεις.    

Το βαλς των δέντρων και του ουρανού Ζαν-Μισέλ Γκενασιά, εκδ. Πόλις

Οι τελευταίες μέρες του Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Ένα μυθιστόρημα γραμμένο με την οξυδέρκεια και τη βαθιά κατανόηση των λεπτών αποχρώσεων που γνωρίσαμε από τη «Λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων». Η Ιστορία γίνεται καμβάς για την επινόηση. Και το αντίθετο. Το απόλαυσα πραγματικά. 

Σκοτεινός αρκτικός Ίαν Μακ Γκουάιρ, εκδ. Ψυχογιός

Η μοίρα των φαλαινοθηρικών και το μαύρο στόμα της θάλασσας. Ένα μυθιστόρημα στην παράδοση του Μέλβιλ, γεμάτο θύελλες, κύματα και αλλόκοσμη ομορφιά. Ο άνθρωπος κόντρα στη Φύση. Οι αποστεωμένοι ναυτικοί. Και η απλωσιά του ορίζοντα ως Ζωή και Θάνατος μαζί. Εξαιρετικό. 

*Το τελευταίο βιβλίο του «Όταν θα δεις τη θάλασσα» κυκλοφορεί από τις εκδ. Ψυχογιός

Γιάννης Ξανθούλης

Βερολινέζικα χρονικά Γιόζεφ Ροτ, μτφ. ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ, εκδ. Άγρα

Το Βερολίνο του μεσοπολέμου με το μάτι του σπουδαίου γερμανοεβραίου συγγραφέα.

Στο πίσω κάθισμα Ευτυχία Γιαννάκη, εκδ. Ίκαρος

Έκπληξη! Αστυνομική πλοκή με καλή λογοτεχνία. Δεν την ξέραμε. Την μάθαμε και πολύ καλά κάναμε.

Το μυστικό της μπλε πολυκατοικίας Έλενα Ακρίτα, εκδ. Διόπτρα

Δοκιμασμένο το έξυπνο γράψιμο της Έλενας, παντρεύει έξοχα το χιούμορ με το σασπένς.

Ο αφηγητής του πρωινού τρένου Ζαν Πωλ Ντιντιελοράν, εκδ. Πατάκη

Ένας άντρας που εργάζεται σε φάμπρικα πολτοποίησης βιβλίων (!)  διασώζει την ευαισθησία του διαβάζοντας δυνατά κάθε πρωί στο τρένο από σελίδες που γλίτωσαν την πολτοποίηση διάφορα κείμενα.

Η οικογένειά μου και άλλα ζώα Τζέραλντ Ντάρελ, μτφ. ΜΑΡΙΝΑ ΔΗΜΗΤΡΑ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΙΜΟΥ, εκδ. Καλειδοσκόπιο από την «Τριλογία της Κέρκυρας». 

Ο Ντάρελ διηγείται τις οικολογικές ανησυχίες του στην ηλικία των 10 ετών, όταν το 1935 ζούσε με την οικογένειά του στην Κέρκυρα.

* Τα βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδ. Διόπτρα     

Ανδρέας Αποστολίδης

Η κραυγή της κουκουβάγιας Πατρίτσια Χάισμιθ, μτφ. ΤΙΝΑ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, εκδ. Άγρα

Σε αυτό το μυθιστόρημα όλα συμβαίνουν «ανάποδα».

Το κάλπικο ζύγι Γιόζεφ Ροτ, μτφ. ΗΛΙΑΝΑ ΑΓΓΕΛΗ, εκδ. Άγρα  

Η κοινωνία που χάνεται, η ζωή που σβήνει, με αύρα παρωδίας.

Ο Μαιγκρέ στους Φλαμανδούς Ζωρζ Σιμενόν, μτφ. Αργυρώ Μακάρωφ, εκδ. Άγρα

Σπουδαία κοινωνική κριτική, σπουδαία αφηγηματική ανατροπή.

Σεμνή πρόταση ώστε να παύσουν τα τέκνα των φτωχών να αποτελούν βάρος για τους γονείς τους και τον τόπο και να καταστούν ωφέλιμα στην κοινωνία 

Ιωνάθαν Σουίφτ, μτφ. ΓΑΒΡΙΗΛ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΕΝΤΖΙΚΗΣ, εκδ. Άγρα

Σύντομο διαχρονικό κείμενο πολιτικής καταγγελίας από την πένα ενός λογοτέχνη.

Βροχή Σώμερσετ Μωμ, μτφ. ΠΑΛΜΥΡΑ ΙΣΜΥΡΙΔΟΥ, εκδ. Άγρα

Η καλύτερη νουβέλα του Μωμ.

*Ο Α.Α. συμμετείχε στο συλλογικό «18 κείμενα για το Γιάννη Μαρή» (εκδ. Πατάκη) και τελευταίο του βιβλίο είναι «Το μαύρο καρέ» (εκδ. Άγρα)

Άννα Παπασταύρου

Ο Erri De Luca, ο αγαπημένος συγγραφέας, τον οποίο μεταφράζω εδώ και κάτι χρόνια, έχει πει πως η καλύτερη μόνωση σ’ ένα δωμάτιο είναι ένας τοίχος από… βιβλία. Το κρατάει ζεστό το χειμώνα, δροσερό το καλοκαίρι. Κι όχι μόνο για προστασία από το κρύο ή τη ζέστη, προσθέτω εγώ, αλλά κι από την πλήξη, από την επικρατούσα ανοησία και μικρόνοια, από τη στενομυαλιά και τη βλακεία. Περιστοιχισμένη από τέτοιους τοίχους, αγωνιώ μετρώντας τις ώρες, τις μέρες, τους μήνες, τα χρόνια που θέλω για να διαβάσω όλα τα βιβλία, χωρίς καν να υπολογίζω αυτά που θα προστεθούν στην πορεία, ενώ στο γραφείο με περιμένουν άλλα για μετάφραση.

Στο ράφι βλέπω «Το ελάχιστο ίχνος» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, εκδ. Το Ροδακιό. Το είχα αγοράσει μόλις τελείωσα τους «Τέσσερις τοίχους» του. Δεν υπήρχε περίπτωση ν’ αντισταθώ. Το βάζω στην άκρη για διάβασμα, ελπίζω πως θα μου αφήσει την ίδια αίσθηση που μου άφησε το πρώτο. Πάντα αυτό ελπίζω όταν ξανάρχομαι σε επαφή μ’ ένα συγγραφέα που αγάπησα.

Κι είναι κι αυτές οι «Λίγες και μια νύχτες» του Ισίδωρου Ζουργού δίπλα, εκδ. Πατάκη. Θυμάμαι την έκφραση του εξαιρετικού συγγραφέα, όταν είπαμε μια τυπική καλημέρα στην Έκθεση του Βιβλίου, φέτος στη Θεσσαλονίκη. Η έκφραση του ήρεμου, στοχαστικού ανθρώπου, ο οποίος σε κάθε του βιβλίο ζωντανεύει μια ολόκληρη εποχή. Ανυπομονώ να το διαβάσω.

«Ο ονειρόσακκος» της Ελένη Λαδιά, εκδ. Εστία. Στα υπόψη κι αυτό. Η κ. Λαδιά έχει έναν υπέροχο λόγο, είτε γράφει διηγήματα είτε δοκίμια είτε αφηγείται σ’ ένα ακροατήριο. Θέλω κι εγώ να συνομιλήσω με τα φαντάσματα, τους δολοφόνους, τα θαύματα, τους νεκρούς και τους ερωτευμένους ανθρώπους, όπως με προτρέπει το οπισθόφυλλο.

Έπειτα σκέφτομαι το «Γκιάκ» που μ’ έκανε να γνωρίσω τον Δημοσθένη Παπαμάρκο. Θυμάμαι το σάστισμά μου βλέποντας την ηλικία του, αφού διάβασα το βιβλίο. Τώρα θέλω να τον ξαναδώ μέσα από τη «ΜεταΠοίησή» του Δημοσθένη Παπαμάρκου, εκδόσεις Κέδρος. Κάτι μου λέει ότι θα μ’ ενθουσιάσει και αυτό.

Ξαναγυρίζω στο τελευταίο ράφι. 

Στο Φ. «Ο κηπουρός και ο καιροσκόπος» του Δημήτρη Φύσσα. Δεν ξέρω πώς μου έχει ξεφύγει τόσο καιρό αυτό. Μάλλον θα φταίνε οι ρυθμοί με τους οποίους μεταφράζω. Πρέπει να εκμεταλλευτώ αυτό το καλοκαίρι για ελληνική λογοτεχνία. Οπωσδήποτε.

*Στις πιο πρόσφατες μεταφράσεις της συμπεριλαμβάνονται: «Όταν η ανάσα γίνεται αέρας» του Πολ Καλανίθι (εκδ. Πατάκη), «Θα κοιμηθούμε όταν γεράσουμε» του Πίνο Κορίας (εκδ. Κριτική)