Ο νομός Κοζάνης έχει περίπου 170.000 κατοίκους. Και θα μπορούσε να πει κανείς ότι με κάποιο τρόπο σχεδόν όλοι ζουν από τη ΔΕΗ. Υπερβολή; Ίσως. Όμως τι να σκεφτεί κανείς για μια περιοχή όπου, ενώ είχε από τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, είχε και από τα μεγαλύτερα κατά κεφαλή ποσοστά εισοδήματος στη χώρα;
Στο νομό Κοζάνης, οι περισσότερες οικογένειες έχουν έναν τουλάχιστον εργαζόμενο στη ΔΕΗ. Κι αν δεν είναι συγγενής πρώτου βαθμού, είναι σίγουρα δεύτερου. Έτσι, όταν ήμασταν παιδιά θα πηγαίναμε όλοι στη ντίσκο Οζ, όπου τα Χριστούγεννα ή τις Απόκριες έκανε πάρτι ο σύλλογος εργαζομένων της ΔΕΗ για τα παιδιά των εργαζομένων με πλούσια δώρα. Διότι ακόμα κι αν δεν δούλευε ο μπαμπάς ή η μαμά, θα δούλευε ο θείος ή θεία «κι είναι κρίμα, μωρέ, να μην έρθετε. Θα έχει και πλούσια δώρα για όλα τα παιδιά – και όχι με κλήρωση».
Οι περισσότεροι εργαζόμενοι ή συνταξιούχοι σήμερα της ΔΕΗ είναι πολυταξιδεμένοι. Έχουν οργώσει την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη –κατά προτίμηση ανατολική– εξαιτίας των ταξιδιών που οργάνωνε ο Σύλλογος. Θυμάμαι σε επισκέψεις που κάναμε με τους γονείς μου να συζητάνε οι μεγάλοι για το πόσο όμορφα πέρασαν στην Πράγα, τη Βαρσοβία, τη Μπρατισλάβα αλλά και τη Ρώμη. Και στην επιστροφή οι γονείς μου συζητούσαν για το μεγάλο λάθος που τη δεκαετία του '80 ο μπαμπάς μου προτίμησε τον ιδιωτικό τομέα αντί να πάει στη ΔΕΗ, γιατί πίστευε ότι θα βγάζει περισσότερα χρήματα.
Βέβαια, όταν μεγαλώσαμε, δεν πηγαίναμε στη ντίσκο Οζ αλλά στη Χαλκιδική. Όχι απλώς γιατί «σαν τη Χαλκιδική δεν έχει», αλλά κι επειδή τύχαινε η πλειονότητα των εργαζομένων της ΔΕΗ να έχει κτήμα εκεί. Στη αρχή, στα μέσα του '90, ήταν πράγματι ένα σκέτο κτήμα. Είχε φροντίσει ο Σύλλογος Εργαζομένων να βρεθούν τα οικόπεδα, να αγοραστούν μαζικά και σε εξαιρετικές τιμές και μετά να τεμαχιστούν, καθώς κάποιοι αγόραζαν 5 στρέμματα ως παρέες και μετά τα χώριζαν για να πάρει ο καθένας το δικό του κτήμα. Στη συνέχεια, έμπαινε μέσα στο κτήμα μια τροχοσκηνή ή ένα τροχόσπιτο καθώς, αν κάποιος έπιανε τους οικοπεδοφάγους να χτίζουν, μπορεί να πήγαιναν και αυτόφωρο. Το καλό με τους εργαζομένους της ΔΕΗ ήταν ότι ένας από όλους θα ήταν εναερίτης, ηλεκτρολόγος, και γενικώς θα κατάφερναν να πάρουν ρεύμα από την κολώνα της ΔΕΗ που ήταν λίγο πιο κάτω από τον οικισμό, μιας κι ο οικισμός ήταν εκτός σχεδίου και δεν μπορούσε να δοθεί ρεύμα. Με τον καιρό, η τροχοσκηνή θα γινόταν σπίτι με κάποιο τρόπο. Κάποιοι ευφάνταστοι τύποι είχαν καταφέρει να φέρουν αληθινά βαγονέτα τρένων, καθώς ξεκάθαρα επρόκειτο για μη μόνιμη κατασκευή. Όμως υπήρχαν και οι πιο εφευρετικοί, καθώς με τον καιρό τα σπίτια έγιναν προκάτ. Το ενδιαφέρον είναι ότι σπίτια αυτά ήταν υπερυψωμένα όλα. Όχι υπό το φόβο των βροχών που θα μπορούσαν να πλημμυρίσουν το σπίτι. Αλλά για να μπουν ρόδες από κάτω, είτε ζωγραφισμένες είτε ρόδες κάρων, για να φαίνεται ότι πρόκειται για κατασκευή που μπορεί να μετακινηθεί. Ναι, είναι αστείο... Δεν υπήρχε περίπτωση τέσσερις ρόδες κάρου να μετακινήσουν ένα σπίτι 50 τμ, όμως αυτό μπορούσαν να το επικαλεστούν σε ενδεχόμενο έλεγχο και να μην τιμωρηθούν. Με τον καιρό, οι κτηματίες οικοπέδων εκτός σχεδίου μετέφεραν τα εκλογικά τους δικαιώματα στο ν. Χαλκιδικής προκειμένου να πιέσουν τους τοπικούς άρχοντες να τους δώσουν κανονικό ρεύμα ή να τους νομιμοποιήσουν το αυθαίρετο. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι νόμιμοι σήμερα ή έστω νομότυποι.
Γι' αυτό θα δείτε σε οικισμούς πολλούς εργαζόμενους ή συνταξιούχους της ΔΕΗ κάθε καλοκαίρι στη Χαλκιδική.
Θα μου πείτε, ποιο το πρόβλημα. Ο σύλλογος εργαζομένων φρόντιζε οι εργαζόμενοι να εξασφαλίζουν κάποια προνόμια. Πράγματι, καλώς έπραττε ο σύλλογος αν τα προνόμια προέκυπταν ως αποτέλεσμα μιας καλής διαπραγμάτευσης με τους πωλητές οικοπέδων, με προμηθευτές δώρων σε καλύτερες τιμές ή με πράκτορες ταξιδιών. Το πρόβλημα είναι ότι όλα τα παραπάνω ήταν απλώς χρηματοδοτούμενα από τους Έλληνες πολίτες καθώς υπήρχε απευθείας χρηματοδότηση των ομοσπονδιών και συλλόγων εργαζομένων της ΔΕΗ.
Το συνδικαλιστικό κίνημα της ΔΕΗ υπήρξε από τα πιο δυνατά και πιο πολυπληθή, καθώς κάποτε μπορούσαν να κατεβάζουν το διακόπτη και να γίνεται μπλακ άουτ σε όλη τη χώρα. Παρά το γεγονός ότι με την πάροδο των χρόνων αυτό δεν ισχύει, οι συνδικαλιστές παραμένουν ισχυροί και στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας εξακολουθούν να ανεβάζουν και κατεβάζουν πολιτικούς. Άλλωστε γι' αυτό και οι περισσότεροι πολιτικοί φροντίζουν οι επικεφαλής των εκστρατειών τους να είναι συνδικαλιστές της ΔΕΗ. Γι' αυτό και τις περισσότερες φορές υποκύπτουν σε αυτά που θέλουν οι ΔΕΗτζίδες, θέλουν να εκλεγούν και πάλι.
Πάντως εγώ, ακόμα κι αν δεν έχω γονείς που εργάστηκαν στη ΔΕΗ κι εξοχικό στη Χαλκιδική, όταν πάω δεν ξέρω ποιον να πρωτοπάρω.
ΔΕΗ: Εκτελούνται μεταφοραί
Ο Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Κοζάνης δήλωσε πρόσφατα σε σαββατιάτικη εφημερίδα «Όλη η οικονομία του ν. Κοζάνης συνδέεται με τη ΔΕΗ. Αν η ΔΕΗ σταματήσει να υπάρχει, ο νομός Κοζάνης θα μετατραπεί σε κρανίου τόπο».
Οι περισσότεροι από εμάς θα σκέφτονταν ότι οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ με το εισόδημά τους τονώνουν τη ρευστότητα της περιοχής, γι' αυτό και όλοι νιώθουν τόσο συνδεδεμένοι με τη συγκεκριμένη ΔΕΚΟ. Αυτό όμως δεν δικαιολογεί τους φόβους για απώλεια εισοδήματος γιατί οι υπάλληλοι, είτε ανήκουν στη ΔΕΗ είτε σε ιδιώτη, θα συνεχίζουν να πληρώνονται επειδή παράγουν. Ισχύει, μόνο που η απώλεια μιας δημόσιας επιχείρησης ηλεκτρισμού θα γκρέμιζε κι ένα παράλληλο πάρτι και μια ολόκληρη νοοτροπία, μιας και οι παρακάτω ήρωες θα έχαναν προνόμια και εισόδημα.
Ο εργοδηγός που εκτελεί μεταφορές
Ο κύριος Γιάννης σήμερα είναι συνταξιούχος της ΔΕΗ. Αντιμνημονιακός που θέλει να επιστρέψουμε στη δραχμή, επειδή οι Ευρωπαίοι θέλουν να μας στερήσουν τον πλούτο μας και οι πολιτικοί μας είναι άχρηστοι που έχουν φάει με χρυσά κουτάλια!
Ο ίδιος όσο εργαζόταν στη ΔΕΗ δούλευε οκτάωρο. Δεν ήταν απ' αυτά τα κοροΐδα που δούλευαν βάρδια ή υπερωρίες − το θεωρούσε υποτιμητικό απ' τη στιγμή που υπήρχαν άλλοι τρόποι. Ο ίδιος είχε υπό την επίβλεψή του μια σειρά εργασιών και επομένως πρόσβαση σε αποθήκες και εργαλεία. Έτσι, όταν τελείωνε απ τη δουλειά –πολλές φορές δεν χρειαζόταν καν να τελειώσει, καθώς απλώς έφευγε για λίγες ώρες αφού δεν τον έλεγχε κανείς– είχε αναπτύξει μια επιπλέον δραστηριότητα: εκτελούνται μεταφοραί. Πρακτικά, έπαιρνε το φορτηγάκι της υπηρεσίας και το διέθετε με το αζημίωτο για διάφορες μεταφορές. Τον πρώτο καιρό αφαιρούσε το αυτοκόλλητο που έγραφε ΔΕΗ και τοποθετούσε ξανά όταν το επέστρεφε. Με τα χρόνια όμως όλοι ήξεραν τι έκανε, κι απ' τη στιγμή που κανείς δεν τον ενοχλούσε άφηνε το αυτοκόλλητο επειδή ήταν μεγάλος μπελάς το βάλε-βγάλε.
Μερικές από τις δουλειές που έχει κάνει με μέγα χορηγό τη ΔΕΗ
1. Μεταφορά καλωδίων σε εταιρείες και καταστήματα από όπου έπαιρνε ποσοστό μετά την πώληση. Τα καλώδια, όπως καταλαβαίνετε, τα προμηθευόταν από το υλικό που ξέμενε στις αποθήκες της ΔΕΗ. Μην πάνε χαμένα.
2. Μεταφορά κουτιών από γάλα σε ψιλικατζίδικο. Όλοι οι εργαζόμενοι στα εργοστάσια της ΔΕΗ έπαιρναν ένα κουτί γάλα ως «αντιστάθμισμα» για την τέφρα, το οποίο οι ίδιοι τις περισσότερες φορές δεν έπιναν. Βέβαια, αν είχαν δυο παιδιά ζητούσαν δυο κουτιά για να μην το αγοράζουν. Εκατοντάδες παιδιά μεγάλωσαν για δεκαετίες πίνοντας γάλα από το κόκκινο κουτί της Αγνό. Ο κύριος Γιάννης φρόντιζε όμως τα γάλατα που έμεναν από τους συναδέλφους που δεν καταδέχονταν το γάλα της ΔΕΗ, να το δίνει προς πώληση στο ψιλικατζίδικο χωρίς παραστατικά και βέβαια με το αζημίωτο.
3. Για το χτίσιμο του σπιτιού όλα τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν, μπογιές, ηλεκτρολογικά, είδη ξυλουργικής κ.λπ. ήταν απο τη ΔΕΗ
Ο κ. Γιάννης σπούδασε δύο κόρες σε ιατρικές σχολές, στις οποίες άνοιξε και ιατρείο. Τα λεφτά του τα έβγαλε στην Αγγλία το 2012, όταν η κόρη του έκανε μεταπτυχιακό εκεί. Όλα αυτά που ακούει για το τι μπορούμε να πάθουμε αν βγει η χώρα απ το Ευρώ, τα ακούει βερεσέ. Το ΠΑΣΟΚ τον πρόδωσε – κι ας ήταν αυτό που τον έβαλε στη δουλειά το '85, όταν ο πατέρας του έψαχνε τρόπο να βολέψει το γιο του που δεν σκάμπαζε ούτε αριθμητική.
Ο κ. Χρήστος είναι επίσης συνταξιούχος της ΔΕΗ. Ειδικότητα ηλεκτρολόγος. Ο κ. Χρήστος έκανε βάρδιες. Μάλιστα, προτιμούσε τις βραδινές για να μπορεί τα πρωινά να συμπληρώνει εισόδημα. Ιδιαίτερα εργατικός, το έλεγε άλλωστε όλη η γειτονιά, ήταν πάντα πρόθυμος να βοηθήσει με κάποιο ηλεκτρολογικό πρόβλημα. Φυσικά, με πιο φθηνά εργατικά. Ήταν καλός τεχνίτης και η φήμη του μεγάλωσε. Έτσι, ο μεγάλος του γιος τελείωσε σχολή ψυκτικού και ηλεκτρολόγου, άνοιξε μαγαζί και μαζί αναλάμβαναν ολόκληρες εγκαταστάσεις, μέχρι που έφτασαν να αναλαμβάνουν ολόκληρες οικοδομές. Μιας κι ήταν όλα μαύρα, οι εργολάβοι τον προτιμούσαν επειδή το κόστος έπεφτε. Η δουλειά στη ΔΕΗ, εκτός του ότι του εξασφάλιζε πελατεία, συχνά του έδινε πρόσβαση σε εργαλεία αλλά και υλικά που, αν τα αγόραζε απ' έξω, θα του κόστιζαν μια περιουσία. Εξάλλου, δεν θα έκανε και κανείς έλεγχο. Κι ακόμα κι αν έκανε, θα αντικαθιστούσαν τις απώλειες.
Ο κ. Χρήστος στα 30 περίπου χρόνια που εργάστηκε στη ΔΕΗ κατάφερε να μεγαλώσει τρία παιδιά και να τα προικίσει με ένα σπίτι κι ένα μαγαζί το καθένα, για να παίρνουν το νοίκι αν έρθουν δύσκολες στιγμές. Δεν τον απασχολούν όσα λένε στις ειδήσεις γιατί η χώρα τα βγάζει μια χαρά πέρα. Το πολύ-πολύ, αν όλα πάνε στραβά θα πάει στο χωριό του στα Γρεβενά, τώρα που έχει και δικό του σπίτι. Το 1995, με το σεισμό, ο πατέρας του είχε δηλώσει την αποθήκη που γκρεμίστηκε ως βοηθητικό χώρο εκτός σπιτιού και πήραν άτοκο δάνειο για να φτιάξουν και δεύτερο σπίτι. Τώρα πια που το ανακαίνισε κιόλας, αν πέσει φτώχεια, θα πάει να βάλει ντομάτες και πιπεριές στον κήπο και θα ταΐζει, αν χρειαστεί, τα παιδιά και τα εγγόνια του.
Για όλα φταίνε τα λαμόγια
Ο κ. Θανάσης παίρνει κάθε μέρα το αμάξι του ΔΕΔΗΕ και, παρότι μένει στα Ηπειρώτικα (βόρεια γειτονιά της Κοζάνης), κατεβαίνει στον Αϊ Θανάση (νότια γειτονιά της πόλης) για να πάρει ψωμί από το φούρνο στην 3ης Σεπτεμβρίου γιατί έχει το καλύτερο ψωμί. Όλοι αναρωτιούνται πού ακριβώς δουλεύει, σε ποιο γραφείο και τι ώρες, μιας και τις περισσότερες ώρες της ημέρας κάνει τις εξωτερικές δουλειές του σπιτιού και τις υπόλοιπες περνάει μια βόλτα απ' την πλατεία να δει τι γίνεται. Βρίζει τους ρεμπεσκέδες τους συνδικαλιστές επειδή χτυπάνε κάρτα αλλά δεν πάνε να δουλέψουν κι είναι όλη τη μέρα στο Ερμιόνιο και το Bo, αλλά πιο πολύ τους πολιτικούς που φταίνε για τη κατάντια της χώρας. Αναγκάζεται να παίρνει το αυτοκίνητο της δουλειάς, επειδή το δικό του το έχει ο γιος, ο οποίος δεν βρίσκει δουλειά. Όπου έχει πάει του δίνουν €700! Πού ακούστηκε αυτό; Μπορεί να μην τον σπούδασε, αλλά δεν μπορεί ένας νέος άνθρωπος, 35 χρονών, να δουλεύει για €700. Τόσα δεν είναι όσα του δίνει τόσα χρόνια για χαρτζιλίκι. Γι' αυτό και βρίζει εκείνον τον αλήτη πολιτικό που τον ψήφισε, αλλά δεν βόλεψε το γιο του στη ΔΕΗ ή τα ΕΛΤΑ, παρά τόλμησε κι έλεγε κάτι αλητείες για το ότι πρέπει η ΔΕΗ να αλλάξει το παραγωγικό της μοντέλο.
Όλες οι παραπάνω ιστορίες είναι αληθινές. Και οι τρεις συμπολίτες μας μπήκαν στη ΔΕΗ τη δεκαετία του 1980. Αν τους ρωτήσεις, δεν θεωρούν ότι έπρατταν κάτι κακό. Το κακό είναι ότι ούτε ο περίγυρός τους θεωρεί ότι τέτοιες δραστηριότητες είναι μέρος της ρίζας του κακού, που απαξίωνε μια Δημόσια Επιχείρηση και απομυζούσε τη δημόσια περιουσία. Και οι τρεις πιστεύουν ότι η ΔΕΗ τούς ανήκει. Και θεωρούν δεδομένο και αυτονόητο ότι, επειδή δούλεψαν τόσα χρόνια στη ΔΕΗ, πρέπει όλοι οι υπόλοιποι πολίτες να χρηματοδοτούμε τη σύνταξή τους, καθώς παίρνουν σύνταξη από ταμείο που χρηματοδοτείται με συγκεκριμένο τρόπο και δεν υπέστησαν τις ίδιες μειώσεις με αυτές όλων των υπόλοιπων Ελλήνων.
Θα μου πείτε, αυτά δεν τα ξέρουν οι παραπάνω κλίμακες της ΔΕΗ; Η αλήθεια είναι ότι η ΔΕΗ είναι μια αχανής επιχείρηση, με πολυσχιδή δραστηριότητα. Δεν είναι όλα τα στελέχη της έτσι, μικροαπατεώνες και μικροαπατεωνίσκοι. Αντίθετα, πολλά απ' τα μεσαία και ανώτερα στελέχη μπορούν να ανταγωνιστούν ισάξια τον ιδιωτικό τομέα. Γι' αυτό άλλωστε η ΔΕΗ πολλές φορές κατάφερνε επιχειρηματικά να παρουσιάζει ιδιαίτερα καλά οικονομικά αποτελέσματα. Μόνο που συμπεριφορές και νοοτροπίες όπως οι παραπάνω καταφέρνουν και υπερνικούν στην επιχείρηση, απαξιώνοντάς τη.
Σε μια ιδιωτική επιχείρηση, οι παραπάνω δεν θα επιβίωναν, γι' αυτό και είναι απαραίτητο γι' αυτούς να μείνει κρατική η επιχείρηση. Όπως και για όλους τους δορυφόρους τους, που βγάζουν χρήματα από αυτές τις παραβατικές συμπεριφορές.
9°
