Κάθε τόσο ο Αλέξης Τσίπρας σε διεθνείς συναντήσεις μιλάει για την Ευρώπη που πρέπει να αλλάξει, να ξαναβρεί τις αξίες της και για «την ανάγκη να τεθεί στο τραπέζι ένα νέο σχέδιο για την επόμενη μέρα. Να υπάρξει ένα new deal, μια νέα συμφωνία για μια Ευρώπη που θα εμπνεύσει ξανά τους λαούς της και ιδίως τους νέους ανθρώπους».
Στο μεταξύ, ενώ ο Έλληνας πρωθυπουργός εμφανίζεται σαν ο κάτοχος της λύσης για τα ευρωπαϊκά προβλήματα, οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες δεν φαίνεται να έχουν και τόση ανάγκη τις ιδέες του. Όλες οι χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, με μοναδική εξαίρεση την Ελλάδα. Εκείνος που οδήγησε τη χώρα του σε μια μεγάλη καταστροφή, την οποία οι πολίτες της θα πληρώνουν για χρόνια, έχει το απίστευτο θράσος να υποδεικνύει λύσεις στους ηγέτες χωρών που τα καταφέρνουν, ευκολότερα ή δυσκολότερα.
Η Ισπανία, παρότι περνά μια δύσκολη πολιτική κρίση και έχει υπηρεσιακή κυβέρνηση, πέτυχε ανάπτυξη 3,2% το δεύτερο τρίμηνο του 2016 με δημιουργία 216.000 νέων θέσεων εργασίας. Το 2015 οι άνεργοι στην Ισπανία μειώθηκαν κατά 354.000 άτομα. Δεν είναι μόνο η Ισπανία. Όλες οι χώρες της Ευρώπης που εντάχθηκαν σε πρόγραμμα σταθεροποίησης σήμερα βρίσκονται σε θετικό έδαφος, μειώνοντας την ανεργία και αυξάνοντας τα εισοδήματα.
Εδώ η ύφεση συνεχίζεται και οι εξαγωγές ήταν μειωμένες το πρώτο πεντάμηνο το 2016 κατά 12% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015. Εκείνο που αυξάνεται είναι οι φόροι: ΦΠΑ, εστίαση, ξενοδοχεία, κινητή τηλεφωνία, καύσιμα, ίντερνετ, κρασί, μπίρα. Όλα αυτά σε πλήρη αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, όπου κανείς δεν διανοείται να αυξήσει τους φόρους.
Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα είχε επιστρέψει στην ανάπτυξη το 2014, ξεπερνώντας τις προβλέψεις των διεθνών οργανισμών. Για τη διετία 2015-16 όλοι προέβλεπαν ανάπτυξη που θα πλησίαζε το 7%. Με αυτή την οικονομική μεγέθυνση το κράτος θα είχε μεγαλύτερα έσοδα χωρίς να χρειαστεί να ανέβουν οι φόροι.
Είναι παράδοξο πώς μια τόσο μεγάλη οικονομική ζημιά έχει γίνει αποδεκτή από μεγάλο μέρος της κοινωνίας σαν μια φυσιολογική ή αναπόφευκτη εξέλιξη. Σαν η καταστροφική αυτή κατάληξη να ήταν αποτέλεσμα ανυπέρβλητων εξωτερικών παραγόντων και όχι κατόρθωμα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
Το παράδοξο γίνεται ακόμη μεγαλύτερο αν συγκρίνουμε τη σημερινή ανοχή των πολιτών με το πώς αντιμετωπίστηκε η ίδια η οικονομική κρίση. Οι περισσότεροι συμπολίτες μας ήταν πεπεισμένοι ότι κάποιος εξωτερικός δάκτυλος διέκοψε βίαια την ευημερία μας. Ακόμη και σήμερα, μετά από όσα έχουν συμβεί, υπάρχουν πολλοί πρόθυμοι να υιοθετήσουν και να διακινήσουν αντιφατικές και εξωπραγματικές θεωρίες για το πώς καταλήξαμε στα μνημόνια.
Υπάρχουν συμπολίτες μας που υποβαθμίζουν και περιφρονούν την ανάπτυξη του 2014 ενώ οι ίδιοι νοσταλγούν την ανάπτυξη και τις ωραίες μέρες της περιόδου πριν την κρίση. Θεωρούν ασήμαντη την ανάπτυξη που είχε η χώρα πριν την κυβέρνηση Τσίπρα. Δεν θέλουν να δουν ότι δεν στηρίχτηκε ούτε στα ελλείμματα, ούτε στον δανεισμό, ούτε στην κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων, αφού είχαμε πρωτογενές πλεόνασμα και οι εισαγωγές δεν ξεπερνούσαν τις εξαγωγές μας. Αντίθετα με την περίοδο 2008-9, που μέσα σε μια διετία το κράτος δανείστηκε σχεδόν 60 δισ. και έριξε μεγάλο μέρος τους στην αγορά. Τότε η οικονομία δούλευε με την κατανάλωση και τις εισαγωγές που ξεπερνούσαν τις εξαγωγές κατά περίπου 65 δισ. στη διετία.
Αυτό που φαίνεται κάθε μέρα είναι πόσο ακριβά πληρώσαμε και θα εξακολουθήσουμε να πληρώνουμε, όχι μόνο το πάρτι εκείνης της περιόδου, αλλά και την πρόθεση ορισμένων να χτίσουν καριέρες και να εμπορευθούν τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Εκμεταλλευόμενοι την προθυμία των πολιτών να υποκαταστήσουν τα γεγονότα με βολικές θεωρίες συνωμοσίας και ρηχές αντικαπιταλιστικές αναλύσεις, πολιτικοί, δημοσιογράφοι και τηλεδιασκεδαστές οικοδόμησαν την αντιμνημονιακή υπερπαραγωγή.
Τώρα που ο λογαριασμός από τα αποτελέσματα αυτής της τεράστιας απάτης έφτασε στους πολίτες και οι δήθεν εξωτερικοί εχθροί (Μέρκελ, Σόιμπλε, ΔΝΤ) τελείωσαν, επινοούνται νέοι εχθροί (διαπλοκή) και εφαρμόζονται καινούρια κόλπα. Ο σκοπός είναι στο ηθικολογικό δίπολο καλοί-κακοί να αντικατασταθούν οι «κακοί», αλλά οι «καλοί» να παραμείνουν οι ίδιοι.
Η σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες που βρέθηκαν σε προγράμματα σταθεροποίησης δεν είναι θλιβερή για την Ελλάδα μόνο στο πεδίο της οικονομίας. Είναι θλιβερή και στο πεδίο των θεσμών και του δημόσιου διαλόγου.
Την ώρα που εμείς κατατροπώναμε τη λιτότητα, τους μερκελιστές και τους γερμανοτσολιάδες, οι άλλοι διόρθωναν τα προβλήματα των οικονομιών τους. Έτσι εμείς –οι πιο αντιμνημονιακοί– ξεμείναμε με τη λιτότητα διαρκείας και τα ατελείωτα μνημόνια.
Και καταλήξαμε να μοιάζουμε με τους «Μοιραίους» που ο Κώστας Βάρναλης περιέγραφε (σε πολύ διαφορετικές συνθήκες, βέβαια) στο γνωστό ποίημά του:
- Φταίει το ζαβό το ριζικό μας!
- Φταίει ο Θεός που μας μισεί!
- Φταίει το κεφάλι το κακό μας!
- Φταίει πρώτ’ απ’ όλα το κρασί!
Δύσκολο να βρει κανείς τι φταίει στη χώρα της χαμένης αυτογνωσίας.
9°
