Το ανώτατο εποπτικό όργανο της λειτουργίας των ραδιοτηλεοπτικών συχνοτήτων ξέπεσε, από θεσμικό επόπτη της επικοινωνίας, σε χωροφύλακα μικροαστικής ηθικής βάζοντας πρόστιμο στο «φιλί του Παπακαλιάτη»
Το ότι ο έλεγχος της ενημέρωσης δίνει πολιτική δύναμη δεν είναι ελληνική ανακάλυψη. Από καταβολής κόσμου η εξουσία αποφάσιζε τι θα μάθεις, πώς θα το μάθεις και τι δεν θα μάθεις ποτέ. Όμως, καθώς η κυβερνητική επιστήμη εξελισσόταν, πρώτοι οι Αμερικανοί σκέφτηκαν πως κάποια θέματα της δημόσιας ζωής είναι καλύτερα να επιλύονται από τεχνικούς, χωρίς κυβερνητική παρέμβαση ή κομματικό πρόσημο. Κι έτσι, το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα εμφανίστηκαν στις ΗΠΑ οι Ανεξάρτητες Ρυθμιστικές Αρχές που έθεταν το πλαίσιο λειτουργίας και επόπτευαν έναν μεγάλο αριθμό τομέων της οικονομικής κυρίως ζωής. Με καθυστέρηση μεγαλύτερη από έναν αιώνα, ως συνήθως, ανακαλύψαμε κι εμείς την αξία της ανεξάρτητης αρχής και φτιάξαμε το 1987 την πρώτη: το ΕΣΡ.
Υποτίθεται ότι χωρίς κυβερνητικές παρεμβάσεις και υποδείξεις θα μεταμόρφωνε τα ελληνικά media από Φαρ Ουέστ σε ευνομούμενη περιοχή. Η συνέχεια υπήρξε κλασικά ελληνική. Οι κυβερνήσεις φρόντιζαν να κρατούν υπό κηδεμονία το ΕΣΡ φαλκιδεύοντας τις δικαιοδοσίες του. Θα μπορούσε επί 27 χρόνια και το τοπίο να ξεκαθαρίσει, και άδειες να δώσει, και διαγωνισμούς να κάνει, και κανάλια και σταθμούς να κλείσει όταν παρανομούσαν ασύστολα. Τίποτε από αυτά δεν έκανε. Έτσι, το τάχα μου ανώτατο εποπτικό όργανο της λειτουργίας των ραδιοτηλεοπτικών συχνοτήτων ξέπεσε, από θεσμικό επόπτη της επικοινωνίας, σε χωροφύλακα μικροαστικής ηθικής βάζοντας πρόστιμο στο «φιλί του Παπακαλιάτη» και στην Πετρούλα που παρουσίαζε τον καιρό σεξοτσαχπίνικα.
Ο Παππάς απλώς έδωσε στο ΕΣΡ τη χαριστική βολή, με την κλασική συριζαϊκή τεχνική: αποφασίζουμε, φασίζουμε και διατάσσουμε, χωρίς να κρατάμε ούτε τα προσχήματα. Ήταν φως φανάρι ότι ο νόμος - έκτρωμα θα κατέπιπτε στα δικαστήρια, είτε τα ελληνικά είτε τα ευρωπαϊκά.
Όμως αν θελήσουμε να φτιάξουμε ένα σοβαρό ΕΣΡ, το κύριο θέμα δεν είναι ποιος θα είναι ο πρόεδρος, αλλά ποιες θα είναι οι αρμοδιότητές του. Βεβαίως, θα μου πείτε, σε θέματα που τα όρια ανάμεσα π.χ. στην ευπρέπεια και την πρόκληση δεν μπορούν να τεθούν με κανόνα και διαβήτη, έχουν σημασία και οι άνθρωποι. Σωστό. Κι η επιλογή κατάλληλων ανθρώπων έχει τη σημασία της. Όμως στην Ελλάδα κάνουμε το μόνιμο λάθος να φτιάχνουμε ένα διάτρητο και πολύ συχνά γελοίο θεσμικό πλαίσιο και να περιμένουμε το θαύμα από τον... πρόεδρο.
Δείτε ένα παράδειγμα. Το κείμενο που ακολουθεί έχει την υπογραφή της κας Λίνας Αλεξίου. Τη θυμάστε: είναι η μαμά που εισέπραττε ως συνταξιούχος δημοσιογράφος επίδομα ανηλίκου – μόνο που το ανήλικό της ήταν η εν ενεργεία Πρόεδρος της Βουλής! Δεν ξέρω αν ήταν και η συντάκτρια του κειμένου. Είμαι περίεργος να μάθω, για να διαπιστώσω τι σόι εγκέφαλος κάθισε και έγραψε τα παρακάτω απίθανα που περιλαμβάνονται στον κώδικα δεοντολογίας για τα τηλεοπτικά προγράμματα που εξέδωσε το ΕΣΡ.
Ποιο πλαίσιο λοιπόν πρέπει να εφαρμόζουν οι τηλεοπτικές ταινίες που περιέχουν σκηνές βίας;
«Σκηνές βίας δικαιολογούνται μόνο εάν και στο μέτρο που είναι αναγκαία συστατικά μέρη της εκπομπής στην οποία ανήκουν και εφόσον λαμβάνεται πρόνοια για την προστασία των ανηλίκων. Δεν επιτρέπονται όταν παρεμβάλλονται κυρίως για να δημιουργήσουν έξαψη στο κοινό».
Το καταλάβαμε; Θα καλέσει ο νέος πρόεδρος του ΕΣΡ τον υπεύθυνο του Χ σταθμού και θα τον ρωτήσει: «Γιατί ο Ράμπο σε εκείνη τη σκηνή που προβάλατε, γάζωσε με το πολυβόλο 8 άτομα; Δεν θα μπορούσε να σκοτώσει μόνο 5»; «Δεν θα μπορούσε» θα απαντήσει ο υπεύθυνος. «Ε, εντάξει τότε» θα πει ο πρόεδρος. Κι αυτή ειναι η καλή εκδοχή. Διότι υπάρχει και η περίπτωση να επιμείνει: «Νομίζω ότι σκοτώνοντας μόνο 5 και η δουλειά του θα γινόταν και δεν θα προκαλούσε έξαψη στο κοινό! Πρόστιμο!» Και τι θα πρέπει να κάνουν οι σταθμοί; Να στέλνουν στο ΕΣΡ όλα τα σενάρια του Χόλιγουντ να τσεκάρει τις σκηνές βίας;
Θαυμάστε κι αυτό το αριστούργημα: «Δεν επιτρέπεται η απεικόνιση ασυνήθιστων εργαλείων και μεθόδων πρόκλησης πόνου και κακώσεων, εκτός αν σκοπός είναι προφανώς μορφωτικός». Να υποθέσω ότι επιτρέπεται η απεικόνιση συνηθισμένων εργαλείων πρόκλησης πόνου και κακώσεων. Και ποια είναι αυτά; Προφανώς αυτά που όλοι έχουμε στο σπίτι μας. Τανάλιες για να ξεριζώνουμε νύχια, σφυριά για να σπάμε κόκκαλα, τιρμπουσόν για να βγάζουμε μάτια. Αλλά ακόμα κι άλλα βασανιστήρια να φανταστείς, π.χ. να αναγκάσεις τον Σπίρτζη να βγάλει τον Βελουχιώτη από το γραφείο του και να κρεμάσει το πορτραίτο του Χάγιεκ (υποθέτω ότι και ο ψυχικός πόνος θεωρείται ισοδύναμος και συχνά υπέρτερος του σωματικού, καθώς οδηγεί σε γοερούς λυγμούς), βάζεις στους τίτλους τέλους: «όλα αυτά, παιδιά μου, πρέπει να τα αποφεύγετε», το περνάς για μορφωτικό και καθάρισες.
Το ΕΣΡ δεν θα μπορούσε να αφήσει το σεξ εκτός δεοντολογίας. Κι επειδή το απαγορευμένο σεξ πάντα πουλάει, να πώς το οριοθετεί η μαμά της ανήλικης Ζωής: «Δεν επιτρέπεται η απεικόνιση σκηνών σεξουαλικού σαδισμού και μαζοχισμού, καθώς και άλλων σεξουαλικών διαστροφών». Ποιων άλλων διαστροφών, κυρία Αλεξίου μας, κάντε το πιο συγκεκριμένο, δώστε μας έναν κατάλογο να ξέρουμε. Και με λεπτομέρειες, εντάξει; Μη μας το κόβετε πάνω στο καλύτερο!
Ας πούμε λοιπόν ότι είσαι καναλάρχης και παρανομείς. Δείχνεις σκηνές μαζοχισμού (π.χ. συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ), ασυνήθιστα εργαλεία πρόκλησης πόνου (π.χ. ΕΝΦΙΑ) και τρως πρόστιμο. Πόσο είναι; Ψίχουλα. Από 10.000-15.000 ευρώ τρώει ο συχνός πελάτης του ΕΣΡ REAL.FM για τα «γαλλικά» του Τράγκα. Ούτε το εν δέκατο από όσα κερδίζει η εκπομπή από διαφημίσεις, καθώς χτυπάει ταβάνι σε ακροαματικότητα κυρίως εξ αιτίας αυτής της χυδαίας διαλέκτου. Γιατί να μην το επαναλάβουν; Όρισε ποτέ το ΕΣΡ ότι ένα κατά συρροήν υπότροπο ΜΜΕ θα βάζει λουκέτο;
Όχι βέβαια. Γιατί; Διότι αυτό επιτάσσει το πολιτικό φίλτρο με το οποίο αλλάζουν μέγεθος, ειδικό βάρος και νομική υπόσταση όλα τα πράγματα σ’ αυτή τη χώρα. Αυτό το φίλτρο, το μόνιμο άλλοθι της ανομίας, ποια απόφαση του ΣτΕ θα το καταργήσει;
14°
