«Για το κέντρο έμαθα από μια φίλη μου, η οποία έβλεπε ότι δεν ήμουν καλά ψυχολογικά και με παρότρυνε να έρθω εδώ. Στην αρχή εγώ δεν ήθελα, δεν είχα τη δύναμη να έρθω. Φοβόμουν. Όταν τελικά πήρα την απόφαση και ήρθα ένιωσα ότι επιτέλους βρήκα ένα μέρος ήσυχο που μπορούσα να μιλήσω. Βρήκα ανθρώπους ους οποίους μπορούσα να συζητήσω και να βρω λύσεις για το πρόβλημά μου».
Η Αναστασία είναι από κάποια χώρα του πρώην ανατολικού μπλοκ, στην Ελλάδα ζει τα τελευταία δέκα χρόνια. Πριν από ένα χρόνο απευθύνθηκε στο Κέντρο Ημέρας Βαβέλ, το οποίο παρέχει δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη σε μετανάστες. «Μετά τη γέννηση του παιδιού μου έπαθα κατάθλιψη. Την κατάσταση επιδείνωσε η οικονομική κρίση. Δηλαδή το παιδί ήρθε σε δύσκολες στιγμές οικονομικά, γιατί ότι είχα χάσει τη δουλειά μου. Αυτό ήταν πολύ επιβαρυντικό για μένα. Εκεί που είχα το πρόγραμμά μου, ένα λόγο να σηκωθώ το πρωί, να ντυθώ και να βγω έξω, βρέθηκα χωρίς δουλειά, κλεισμένη στο σπίτι. Παράλληλα είχα αρκετές διαφορές με το σύζυγό μου. Ο άντρας μου είναι Έλληνας και έτσι είχαμε πολλές διαφορές λόγω νοοτροπίας. Παρότι στην Ελλάδα δεν είχα νοιώσει ρατσισμό -οι άνθρωποι από την πρώτη στιγμή που ήρθα με έκαναν να νιώσω καλοδεχούμενη και ήταν φιλόξενοι- οι συγγενείς του άντρα μου με αντιμετώπιζαν ρατσιστικά, σαν ήμουν κατωτέρου επιπέδου άνθρωπος.
Τα πράγματα έγιναν χειρότερα όταν ήρθε το παιδί. Θεωρούσαν ότι δεν είμαι ικανή να το μεγαλώσω σωστά επειδή είμαι από άλλη χώρα. Υπήρχε συνεχής έλεγχος στο πώς μεγαλώνω το παιδί μου. Μου είχαν απαγορεύσει να του μιλάω στη γλώσσα μου, γιατί ήθελαν να μάθει μόνο ελληνικά. Αυτό με πλήγωνε πάρα πολύ. Το κερασάκι στην τούρτα ήταν όταν για οικονομικούς λόγους αναγκαστήκαμε να μετακομίσουμε με τον άντρα μου και να μείνουμε μαζί με τους συγγενείς του. Τότε ένιωσα ότι όλο αυτό ήταν πολύ βαρύ για μένα και αποφάσισα να ζητήσω βοήθεια.
Όταν ήρθα εδώ τα έβλεπα όλα μαύρα, δεν είχα όρεξη για τίποτα. Ένιωθα σαν έχω μόνιμα ένα βάρος πάνω μου, σαν πέτρες που με πλακώνουν. Σιγά σιγά όμως, με τη στήριξη των ανθρώπων εδώ, άρχισα να νιώθω καλύτερα και να βλέπω τα πράγματα πιο θετικά. Κατάφερα να γίνω πιο δυνατή και να διεκδικώ αυτά που θέλω, να βρίσκω λύσεις στα προβλήματά μου. Μπόρεσα να βελτιώσω και τη σχέση μου με τον άντρα μου και την οικογένειά του. Κυρίως κατάλαβα ότι μπορώ να είμαι ευτυχισμένη, ότι υπάρχει φως στη μαυρίλα».
Άλλο να είσαι τουρίστας και άλλο να είσαι μετανάστης
Το Κέντρο Ημέρας Βαβέλ ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2007. Επιχορηγείται από το υπουργείο Υγείας, ενώ το Ίδρυμα Νιάρχος είναι χορηγός σε πολλά από τα προγράμματά του. Μέχρι σήμερα έχουν εξυπηρετηθεί σε αυτό περίπου 2.200 άτομα. Στο κέντρο εργάζονται εννιά επαγγελματίες ψυχικής υγείας, δύο γλωσσικοί διαμεσολαβητές, ενώ προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους 15 άτομα.
Ο Νίκος Γκιωνάκης, επιστημονικός υπεύθυνος του κέντρου, μιλώντας για τα προβλήματα των μεταναστών αναφέρει: «Υπάρχει μια ιδιαιτερότητα στους ανθρώπους που απευθύνονται σε μας. Βιώνουν μια τριπλή ετερότητα. Το ένα είναι η μεταναστευτική συνθήκη. Ο τρόπος που ήρθαν εδώ. Είναι διαφορετικό να είσαι τουρίστας στην Ελλάδα και διαφορετικό να είσαι μετανάστης. Το δεύτερο είναι το εθνοπολιτισμικό υπόβαθρο. Όσο πιο μακρινές είναι οι κουλτούρες από τις οποίες προέρχεται ένας άνθρωπος, τόσο πιο δύσκολο είναι καταλάβει τι γίνεται εδώ πέρα που βρίσκεται. Και το τρίτο είναι η ίδια η ψυχική διαταραχή, που είναι από μόνη της μια ετερότητα».
Ένα εμπόδιο που αντιμετωπίζουν συχνά στο κέντρο είναι η γλώσσα: «Εμείς έχουμε συνηθίσει να δουλεύουμε τετ α τετ, εδώ μαθαίνουμε να δουλεύουμε σε συνθήκες τριαδικές. Δηλαδή εμείς, ο γλωσσικός διαμεσολαβητής και ο άνθρωπος που ζητά τη βοήθειά μας. Πρέπει λοιπόν να μάθουμε να δουλεύουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες μέσα στις οποίες ο άλλος θα νιώσει άνετα να μιλήσει. Εδώ δεν είναι εύκολο για κάποιον να πάει στη χώρα του σε ψυχοθεραπευτή, που μιλάνε την ίδια γλώσσα και έχουν την ίδια κουλτούρα. Αυτή λοιπόν, είναι μία από τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε καθημερινά».
Στο κέντρο συχνά καλούνται να αντιμετωπίσουν πολύ δύσκολα περιστατικά: «Υπήρχε μια περίπτωση ενός ανθρώπου που ήρθε σε εμάς, ο οποίος είχε χάσει τη γυναίκα του και το παιδί του περνώντας τη θάλασσα για να φτάσουν στην Ελλάδα», θυμάται ο κ. Γκιωνάκης. «Έχουμε πολλές τέτοιες καταστάσεις. Πολλές φορές είναι δύσκολο και για εμάς να τις αντιμετωπίσουμε. Συχνά φτάνουμε στο επίπεδο να νιώθουμε ακόμα και απελπισία, με την έννοια ότι πολλές φορές δεν υπάρχουν καν τα μέσα για να αντεπεξέλθουμε στις ανάγκες που έχουν οι άνθρωποι που έρχονται εδώ. Για παράδειγμα, το να είναι κάποιος άστεγος είναι μια επιβαρυντική συνθήκη, όταν αντιμετωπίζει ψυχικά προβλήματα. Πώς θα δουλέψω εγώ για να αισθανθεί ο άλλος ασφάλεια προκειμένου να δουλέψουμε μετά θεραπευτικά, όταν στο μεταξύ ζει στο δρόμο; Όταν, για παράδειγμα, πάσχει από αϋπνία, το να τον βοηθήσω να κοιμηθεί θα τον θέσει σε κίνδυνο».
Η οικονομική κρίση έχει δυσκολέψει ακόμα περισσότερο το έργο του κέντρου τον τελευταίο καρό λέει ο κ. Γκιωνάκης: «Για παράδειγμα, οι κλασικοί τρόποι ψυχικής αποφόρτισης των επαγγελματιών από τα περιστατικά που αντιμετωπίζουν είναι η συνεχιζόμενη εκπαίδευση και η εποπτεία. Μέχρι το καλοκαίρι τα είχαμε αυτά. Πλέον για οικονομικούς λόγους δεν μπορούμε να έχουμε εποπτεία. Για τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση προσπαθούμε να κάνουμε εκ των ενόντων ό,τι μπορούμε. Από την άλλη πλευρά όμως, το θετικό είναι ότι έχουν αυξηθεί και οι προσφορές αλληλεγγύης. Ποτέ στα προηγούμενα χρόνια δεν είχαμε τόσες προσφορές εθελοντικής εργασίας όσες τώρα».
Η Αταλάντη Απέργη εργάζεται στη Βαβέλ εθελοντικά κάνοντας δραματοθεραπεία σε μια ομάδα γυναικών: «Ήθελα να εργαστώ με μετανάστες. Προσωπικά θεωρώ ότι οι περισσότεροι μετανάστες -και έχουμε πολλά τέτοια περαστικά στη Βαβέλ- έχουν περάσει διάφορες κακουχίες για να φτάσουν εδώ. Και μόνο όμως το γεγονός ότι τα κατάφεραν να φτάσουν, δείχνει ότι έχουν μεγάλα αποθέματα δύναμης και μέσα τους υπάρχει ένα πολύ υγιές κομμάτι. Αυτό το κάνει πιο εύκολο να δουλέψεις μαζί τους. Υπάρχει ήδη ένα πολύ ισχυρό κομμάτι επιβίωσης και υγείας μέσα τους. Αποφάσισα λοιπόν να εργαστώ με μετανάστες και απευθύνθηκα στη Βαβέλ. Εγώ ήθελα να δουλέψω εθελοντικά με ευπαθείς ομάδες και με μετανάστες, όμως δεν ήξερα πού να απευθυνθώ και πού να τους βρω.
Στη Βαβέλ όμως, πέρα από το ότι έχουν μια εξαιρετική φήμη ως κέντρο, είναι και πολύ καλά οργανωμένοι στο κομμάτι των εθελοντών και στο πώς τους αξιοποιούν. Φέτος εγώ έχω μια ομάδα γυναικών, οι οποίες είναι μετανάστριες από διάφορες χώρες, και ζουν στη Ελλάδα αρκετά χρόνια. Έχουμε φτιάξει μια ομάδα ενδυνάμωσης και εμψύχωσης και δουλεύουμε διάφορα θέματα. Όμως και μόνο το γεγονός ότι είναι σε μία ομάδα και υπάρχει αυτό το αίσθημα του ανήκω κάπου -γιατί πάντα σε μια ξένη χώρα είσαι ο απ’ έξω- τις βοηθά να νιώσουν καλύτερα. Το Βαβέλ τους παρέχει δηλαδή τη δυνατότητα να είναι σε μια ομάδα με άλλους που έχουν την ίδια εμπειρία και να νιώσουν ότι ανήκουν κάπου».
13°
