Η Ελλάδα έχει το ευρωπαϊκό ρεκόρ στις κοινωνικές ανισότητες

Οι αρνητικές επιδόσεις οφείλονται σε λάθος επιλογές και τη διοικητική μετριότητα

Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον την ετήσια έκθεση του γερμανικού ιδρύματος ερευνών Bertelsmann για την «κοινωνική δικαιοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Ειδικοί επιστήμονες αναλύουν την εξέλιξη μιας σειράς δεικτών που αφορούν την κοινωνική δικαιοσύνη και την κοινωνική ενσωμάτωση.

Οι βασικές ενότητες 

Οι βασικές ενότητες στις οποίες είναι κατανεμημένοι οι διάφοροι δείκτες είναι η αποτροπή της φτώχειας, οι ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, η πρόσβαση στην αγορά εργασίας, η κοινωνική συνοχή και η αντιμετώπιση των διακρίσεων, η υγεία και η δικαιοσύνη σε ό,τι αφορά τις σχέσεις μεταξύ των γενεών.

Η πρώτη ενότητα, η αποτροπή της φτώχειας, έχει τριπλή στάθμιση, η δεύτερη και η τρίτη ενότητα έχουν διπλή, ενώ οι τρεις επόμενες ενότητες έχουν μικρότερο ειδικό βάρος στον προσδιορισμό του γενικού δείκτη κοινωνικής δικαιοσύνης κάθε κράτους μέλους της Ε.Ε. των 28.

Επιμέρους θέματα που εξετάζονται στην πρώτη ενότητα που έχει και το μεγαλύτερο ειδικό βάρος είναι: Πρώτον, ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού για το σύνολο του πληθυσμού. Δεύτερον, ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού για τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Τρίτον, ο πληθυσμός που ζει σε νοικοκυριά που στερούνται θέσεις απασχόλησης. Τέταρτον, οι σοβαρές υλικές στερήσεις για το σύνολο του πληθυσμού, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Πέμπτον, η εισοδηματική φτώχεια για το σύνολο του πληθυσμού, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους.

Στη δεύτερη ενότητα, η οποία εξετάζει την πρόσβαση στην εκπαίδευση, αναλύονται και παρουσιάζονται τα ακόλουθα ζητήματα: Πρώτον, η ποιότητα της εκπαιδευτικής πολιτικής. Δεύτερον, η κοινωνικοοικονομική προέλευση των μαθητών και η σχέση με τις επιδόσεις τους. Τρίτον, οι δαπάνες για την προσχολική εκπαίδευση. Τέταρτον, η πρόωρη αποχώρηση από το σχολείο χωρίς να ολοκληρωθεί ο κύκλος της εκπαίδευσης. Πέμπτον, οι επιδόσεις στις διάφορες εκπαιδευτικές βαθμίδες. Έκτον, τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA.

Από την παρουσίαση των ενοτήτων και των υποενοτήτων φαίνεται πόσο αναλυτική είναι η προσέγγιση των ερευνητών του ιδρύματος Bertelsmann. Σύμφωνα με την έρευνα, η Ελλάδα κατετάγη και το 2017 τελευταία σε ό,τι αφορά τους δείκτες κοινωνικής δικαιοσύνης στην Ε.Ε. των 28 επαναλαμβάνοντας μια σειρά εξαιρετικά αρνητικών επιδόσεων, η οποία προϋπήρχε της έναρξης της εφαρμογής του προγράμματος-μνημονίου και της λιτότητας που συνδέεται με αυτό.

Σταθερά τελευταίοι

Με την Ελλάδα τελευταία μεταξύ των 28 κρατών μελών και τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία να βρίσκονται στις αμέσως καλύτερες θέσεις από εμάς, την 26η και την 27η, πρέπει να αναρωτηθούμε τι ακριβώς συμβαίνει στη χώρα μας και έχουμε το ευρωπαϊκό ρεκόρ στις κοινωνικές ανισότητες.

Το πρώτο που παρατηρούμε είναι ότι η πολιτική της κυβέρνησης Τσίπρα δεν έχει βελτιώσει την κατάσταση και σε όποιους δείκτες παρατηρείται μια μικρή βελτίωση αυτή είναι βραδύτερη από τη βελτίωση στις περισσότερες χώρες που αφήνουν πίσω τους την οικονομική και κοινωνική κρίση που ξεκίνησε το 2008.

Η εφαρμογή των προγραμμάτων-μνημονίων επιδείνωσε πολλούς δείκτες, όπως είναι η ανεργία, η ανεργία των νέων, ο κίνδυνος φτώχειας κυρίως για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους, αλλά δεν εξηγεί πλήρως τις σταθερά χαμηλές επιδόσεις της Ελλάδας στα ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Είναι φανερό ότι έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, ακόμη κι όταν βγούμε από την κρίση, θα διατηρήσουμε το ρεκόρ στις κοινωνικές ανισότητες.

Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι η Ελλάδα είχε το ρεκόρ στις κοινωνικές ανισότητες ακόμη και το 2007, όταν από άποψη εισοδήματος και Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση και διατηρούσε συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι άλλων κρατών μελών της Ε.Ε. τα οποία μας έχουν αφήσει τώρα πολύ πίσω. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κάνουμε διαχρονικά λαθεμένες επιλογές σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων, ενώ η μετριότητα που χαρακτηρίζει τη δημόσια διοίκηση περιορίζει τα θετικά αποτελέσματα ακόμη και των σωστών παρεμβάσεων.

Συνοψίζοντας, ο δείκτης κοινωνικής δικαιοσύνης για την Ελλάδα διαμορφώνεται στο 3,7% με την προτελευταία Ρουμανία να είναι στο 3,99 και τη Βουλγαρία να είναι στο 4,19. Ο μέσος όρος της Ε.Ε. των 28 είναι στο 5,85 και την πρώτη εξάδα στους δείκτες κοινωνικής δικαιοσύνης καταλαμβάνουν η Δανία με 7,39, η Σουηδία με 7,31, η Φινλανδία με 7,14, η Τσεχία με 6,84, η Σλοβενία με 6,74 και η Ολλανδία με 6,73, ενώ η Γερμανία έρχεται έβδομη με 6,71.

Από τις έξι βασικές ενότητες που αναφέραμε, η Ελλάδα έρχεται τελευταία μεταξύ των 28 σε δυο, προτελευταία σε μία, τρίτη από το τέλος σε δυο άλλες και 24η −η καλύτερή της επίδοση− σε ό,τι αφορά την ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση.