Φωτογραφίζοντας τις ανήλικες νύφες της Γεωργίας (εικόνες)

Οι γάμοι ανήλικων κοριτσιών εμφανίζονται στη Γεωργία με μια ολοκληρωτική κατάρρευση. Η διάλυση της κραταιάς αυτοκρατορίας της Σοβιετικής Ένωσης άλλαξε τη ζωή, τη μόρφωση και την ψυχολογία χιλιάδων κοριτσιών της Γεωργίας. Από τη μια ημέρα στην άλλη βρέθηκαν από το σπίτι των γονιών τους στο σπίτι ενός άνδρα, άγνωστου και πάντα μεγαλύτερου σε ηλικία. Από τη δεκαετία του '90, λοιπόν, οι ίδιοι οι γονείς στη Γεωργία αναγκάζονταν να συναινέσουν στο γάμο των ανήλικων και κατά πολύ μικρότερων από τους γαμπρούς κορών τους, με σκοπό να αποτρέψουν την απαγωγή τους από αυτούς.

Η φωτογράφος Daro Sulakauri, η οποία απαθανατίζει στο έργο της «Deprived of Adolescence» το γάμο ενός ανήλικου κοριτσιού στη βουκολική περιοχή Adjara, μεγάλωσε στη Γεωργία και θυμάται πολλές συμμαθήτριες της να παντρεύονται σε ηλικία μόλις 12 ετών. Δήλωσε σχετικά στο «National Geographic»: «Είχα αυτό το αίσθημα της ενόχλησης κατά κάποιο τρόπο. Ένιωθα ότι αυτό ήταν λάθος. Αλλά δεν καταλάβαινα τι ήταν αυτό», θυμάται.

Σύμφωνα με όσα είπε η φωτογράφος, οι γαμπροί είναι σχεδόν πάντα μεγαλύτεροι από τις νύφες, έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευσή τους και βρίσκονται σε νόμιμη ηλικία γάμου. Συνήθως η μητέρα του γαμπρού επιλέγει τη νύφη και ξεκινάει το προξενιό, όμως η ίδια γνωρίζει άτομα που παντρεύτηκαν σε εφηβική ηλικία και γνωρίστηκαν στο σχολείο, μέσω φίλων ή και μέσω διαδικτύου. Συνεχίζει λέγοντας ότι οι κοπέλες δεν είναι πάντοτε υποχρεωμένες να παντρευτούν, αλλά η πολιτισμική και κοινωνική πίεση είναι εξαιρετικά ισχυρή. «Συνεχίζουν την παράδοση», λέει χαρακτηριστικά η Ντάρο «επειδή η προγιαγιά τους έκανε το ίδιο, η γιαγιά τους και η μητέρα τους παντρεύτηκε σε πολύ νεαρή ηλικία. Οπότε πιστεύουν ότι έτσι είναι ο τρόπος ζωής, έτσι πρέπει να γίνονται τα πράγματα». 

Αναλυτικότερα σύμφωνα με την Unicef ο γάμος ανήλικων ατόμων αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ με βάση στοιχεία του ΟΗΕ η Γεωργία είναι η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό ανήλικων νυφών στην Ευρώπη. Παρόλο που η νόμιμη ηλικία γάμου είναι τα 18 έτη, τουλάχιστον το 17% των έφηβων κοριτσιών παντρεύονται πολύ νωρίτερα. Οι γάμοι αυτοί βέβαια δεδομένου ότι είναι παράνομοι, τελούνται ως ανεπίσημες θρησκευτικές τελετές στις ορθόδοξες εκκλησίες. Με αυτό τον τρόπο παρακάμπτουν την νομοθεσία, ενώ τα παιδιά στην πραγματικότητα παραμένουν δεσμευμένα μέχρις ότου φτάσουν στη νόμιμη ηλικία, ώστε να καταγραφεί και νομικά ο γάμος τους.  

Το μυστήριο αυτόματα σημάνει και το τέλος της εκπαίδευσης των νεαρών κοριτσιών, τα οποία παντρεύονται με έναν άνδρα σίγουρα μεγαλύτερό τους, με τον οποίο γνωρίζονται ελάχιστα πριν την εκκλησία, διότι οι προγαμιαίες σχέσεις είναι θέμα ταμπού για την κοινωνία της Γεωργίας. Έτσι ο γαμπρός επιλέγει τη νύφη, ενώ εκείνη λόγω ηλικίας δεν εκφέρει γνώμη. Βασικό κριτήριο φυσικά αποτελεί η παρθενία της.

Η μόρφωση των κοριτσιών θεωρείται, ύστερα από την τέλεση του γάμου, δευτερεύουσα εφόσον πια ο σκοπός τους είναι να φροντίζουν το σπίτι, τον άντρα τους, να τεκνοποιήσουν και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Έτσι τα νεαρά κορίτσια αποκόπτονται από το σχολείο. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό συμπίπτει με την περίοδο κατά την οποία μένουν έγκυες, συνήθως λίγο καιρό μετά το γάμο.

nnnnn

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στη χώρα είναι ανεπαρκής έως και μηδαμινή θα την χαρακτήριζε κανείς. Τα έφηβα κορίτσια δεν γνωρίζουν τίποτα για την αντισύλληψη, φτάνοντας στο σημείο να μένουν έγκυες κοπέλες κάτω των 14 ετών, κάτι εξαιρετικά επιβλαβές για την υγεία τους αλλά και επικίνδυνο. Η Ντάρο σχετικά με αυτό αποκάλυψε ότι μερικές κοπέλες δεν γνωρίζουν τίποτα για το σεξ πριν από το γάμο, επομένως δεν κατανοούν την ουσία της δέσμευσης μέχρι την πρώτη νύχτα.

Η ερευνήτρια Μάγια Μπαρκάια του Πανεπιστημίου Κοινωνικών Σπουδών της Τιφλίδας δήλωσε σχετικά με τα αίτια που ωθούν τα νεαρά κορίτσια στο γάμο: «Η φτώχεια ή η έλλειψη παιδείας σε συνδυασμό με ριζωμένες πατριαρχικές αξίες και θρησκευτικές πρακτικές είναι οι βασικοί λόγοι σε αγροτικές περιοχές, ενώ σε αστικές, ακόμη και στην πρωτεύουσα, ο γάμος είναι διέξοδος από δύσκολες καταστάσεις ή ένας τρόπος νομιμοποίησης του δεσμού».

Η φωτογράφος Μίριαμ Μέλονι μαζί με τη δημοσιογράφο της «Washington Post»  Ελένα Λέντα ταξίδεψε στη Γεωργία για να συναντήσει, να μιλήσει και να φωτογραφίσει μερικά από τα έφηβα κορίτσια που έχουν ήδη παντρευτεί αλλά και με γυναίκες πλέον που παντρεύτηκαν όντας ανήλικες. Εκεί συνάντησαν κορίτσια σαν την Σαμάια, η οποία σε ηλικία 16 ετών αρραβωνιάστηκε με έναν άνδρα που είχε δει μόνο μια φορά στη ζωή της. Η κοινωνία εκεί βλέπει το γάμο όχι ως επισφράγιση της αγάπης ενός ζευγαριού, αλλά ως υποχρέωση.

Ωστόσο, οι γάμοι ανήλικων κοριτσιών στις αστικές περιοχές συχνά υποκινούνται από τα μέσα ενημέρωσης και φυσικά από το διαδίκτυο. Τα άτομα στην εφηβεία, έχοντας μια έμφυτη περιέργεια για τα θέματα γύρω από το σεξ, οδηγούνται συχνά στο γάμο ώστε να νομιμοποιήσουν έναν «παράνομο» δεσμό και να προχωρήσουν στη σεξουαλική πράξη με τις ευλογίες της κοινωνίας. Σε αντίθετη περίπτωση το προγαμιαίο σεξ θεωρείται ανεπίτρεπτο, σημειώνει η Ekaterine Skhiladze, επικεφαλής του τμήματος για την Ισότητα των Φύλων του Γραφείου του Συνηγόρου του Πολίτη της Γεωργίας.

Μια σχετική μελέτη του Γραφείου, η οποία διεξήχθη στη νότια πόλη της Γεωργίας, Marneuli, έδειξε ότι 341 κορίτσια άφησαν το σχολείο για να παντρευτούν κατά τη διετία 2011- 2012, ενώ τα δύο από αυτά δεν είχαν κλείσει καν τα 12 χρόνια. Σε εκείνη την περιοχή ζουν κυρίως κάτοικοι που κατάγονται από το Αζερμπαϊτζάν.

Για την Αμερικανή ψυχολόγο εκπαίδευσης Κάθι ΜακΛέιν, που ζει στη Γεωργία εδώ και πολλά χρόνια, υπάρχει μια ξεκάθαρη σύνδεση μεταξύ του ποσοστού των κοριτσιών που παρατούν το σχολείο και του ποσοστού των κοριτσιών που παντρεύονται σε ηλικία κάτω των 18 ετών. Έχοντας φτάσει σε απόγνωση από τους γάμους ανήλικων κοριτσιών στους οποίους ήταν καλεσμένοι εκείνη και ο άνδρας της, αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια υποτροφία, το 2012, για να ενθαρρύνουν τα νεαρά κορίτσια στο χωριό Dzevri να προχωρήσουν σε πανεπιστημιακές σπουδές, παρότι είναι παντρεμένες.

Υπάρχουν βέβαια και οι εξαιρέσεις στον κανόνα, όπως η 39χρονη Ιρίνα η οποία είναι ήδη γιαγιά, αλλά κατάφερε να τελειώσει το σχολείο, μελετώντας τις νύχτες. Μάλιστα, κατόρθωσε να αποφοιτήσει και από το πανεπιστήμιο έχοντας πτυχίο στη Φιλοσοφία. Η ίδια θεωρεί τον εαυτό της ως τυχερή έφηβη νύφη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όσο η Γεωργία αποτελούσε τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης, οι γάμοι ανηλίκων ήταν μια ασυνήθιστη πρακτική. Οι γυναίκες έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην σοβιετική κοινωνία εφόσον σπούδαζαν και εργάζονταν, προσφέροντας στο κοινωνικό σύνολο. Δεν προορίζονταν μονάχα για μητέρες και σύζυγοι όπως σήμερα.

Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο των ανήλικων γάμων το Υπουργείο Παιδείας έχει εγκρίνει εθνικό σχέδιο το οποίο περιλαμβάνει συναντήσεις γονέων με ειδικούς στην εκπαίδευση και με ψυχολόγους, με σκοπό να ενημερωθούν σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί ο γάμος των ανήλικων θυγατέρων τους. Επίσης διεξάγονται μελέτες αναφορικά με  τις επιπτώσεις που έχουν τέτοιου είδους γάμοι σε νομικό και υγειονομικό επίπεδο για την χώρα.