30 χρόνια από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου: Το χρονικό των γεγονότων που άλλαξαν τον πλανήτη
1989 Η Περεστρόικα βρίσκεται στον 5ο χρόνο της και ο αέρας ελευθερίας που άρχισε να φυσάει στην ανατολική Ευρώπη το 1985 με την εκλογή του Σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στο ανώτατο αξίωμα της χώρας του, γίνεται θύελλα που σαρώνει τα κομμουνιστικά καθεστώτα.
Τα γεγονότα που οδήγησαν στην 9η Νοεμβρίου
Ιανουάριος
Ο Τζορτζ Μπους διαδέχεται στην προεδρία των ΗΠΑ τον Ρόναλντ Ρέιγκαν.
Το πολωνικό Κομμουνιστικό Κόμμα νομιμοποιεί το συνδικάτο Αλληλεγγύη του Λεχ Βαλέσα και αρχίζει μαζί του συνεχείς συνομιλίες.
Οι τελευταίες σοβιετικές δυνάμεις εγκαταλείπουν το Αφγανιστάν μετά από 9 αιματηρά χρόνια ανεπιτυχούς προσπάθειας να εγκαταστήσουν κομμουνιστικό καθεστώς.
Μάρτιος
Πάνω από 100 χιλιάδες διαδηλωτές ζητούν δημοκρατία στους δρόμους της Βουδαπέστης.
Ο Γκορμπατσόφ δηλώνει ότι η ΕΣΣΔ δεν πρόκειται να αναμειχθεί στις εσωτερικές εξελίξεις των κομμουνιστικών χωρών.
Αρχίζει η απόσυρση σοβιετικών στρατευμάτων από την Ουγγαρία.
Μάιος
Η Ουγγαρία ξηλώνει 250 χλμ. συρμάτινους φράχτες στα σύνορά της με την Αυστρία.
Ιούνιος
Κορύφωση των αιματηρών διαδηλώσεων στην πλατεία Τιενανμέν του Πεκίνου.
250.000 διαδηλωτές συγκεντρώνονται στη Βουδαπέστη για την αποκατάσταση του ιστορικού μεταρρυθμιστή ηγέτη της Ογγαρίας Ίμρε Νάγκι που είχε εκτελεστεί από το καθεστώς το 1958.
Ιούλιος
300 χιλιάδες ανθρακωρύχοι απεργούν στη Σιβηρία, ζητώντας καλύτερες συνθήκες ζωής.
Ο στρατηγός Γιαρουζέλσκι εκλέγεται στο νέο αξίωμα του Προέδρου της Πολωνίας.
Μεγάλη διαδήλωση στην Τσεχοσλοβακία για την επέτειο της καταστολής της «Άνοιξης της Πράγας».
2 εκατ. Εσθονοί, Λετονοί και Λιθουανοί σχηματίζουν ανθρώπινη αλυσίδα 600 χλμ. διαμαρτυρόμενοι για την κατοχή από την ΕΣΣΔ και ζητούν ανεξαρτησία.
Ο Ταντέους Μαζοβιέτσκι γίνεται ο πρώτος μη κομμουνιστής πρωθυπουργός της Πολωνίας από το 1947.
Σεπτέμβριος
Η ουγγρική κυβέρνηση ανοίγει τα σύνορά της για τους Ανατολικογερμανούς που καταφθάνουν κατά χιλιάδες.
Ανατολικογερμανοί κατασκηνώνουν στις πρεσβείες της Δυτικής Γερμανίας σε Βουδαπέστη, Πράγα και Βαρσοβία, ζητώντας πολιτικό άσυλο.
Οκτώβριος
Το ανατολικογερμανικό καθεστώς κλείνει τα σύνορα με την Τσεχοσλοβακία για να αποτρέψει τη μαζική φυγή.
Αρχίζουν οι εβδομαδιαίες διαδηλώσεις στη Λειψία της Ανατολικής Γερμανίας με αίτημα περισσότερες ελευθερίες. Οι διαδηλώσεις εξαπλώνονται και σε άλλες πόλεις και γίνονται σχεδόν καθημερινές.
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ επισκέπτεται το Ανατολικό Βερολίνο για τον εορτασμό των 40 χρόνων της Ανατολικής Γερμανίας και οι πολίτες τον υποδέχονται στους δρόμους φωνάζοντας «Γκόρμπι, βοήθησέ μας!»
Ο Έριχ Χόνεκερ υποχρεώνεται να εγκαταλείψει την ηγεσία της Ανατολικής Γερμανίας μετά από 19 χρόνια. Τον διαδέχεται ο Έγκον Κρενζ.
Νοέμβριος
Ο καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Χέλμουτ Κολ καλεί το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ανατολικής Γερμανίας να εγκαταλείψει το μονοπώλιο της εξουσίας.
Πάνω από 1 εκατ. πολίτες διαδηλώνουν στην Αλεξάντερπλατς στις 4 Νοεμβρίου.
Η Πτώση
9 Νοεμβρίου: Το Πολιτικό Γραφείο του Κόμματος, πανικόβλητο από τις εξελίξεις, έχει ζητήσει από το υπουργικό συμβούλιο της Ανατολικής Γερμανίας να επεξεργαστεί ένα σχέδιο που θα επιτρέπει στους Ανατολικογερμανούς πολίτες να αιτηθούν άδεια εξόδου και μόνιμης μετανάστευσης από τη χώρα. Ένα μικρό μόνο ποσοστό των πολιτών διαθέτει διαβατήρια και το σχέδιο για την αποφυγή μαζικής εξόδου είναι η σταδιακή έκδοση νέων διαβατηρίων μετά τη διαδικασία των αιτήσεων. Η απόφαση πρόκειται να ανακοινωθεί την επόμενη μέρα, ώστε να προλάβουν να ειδοποιηθούν οι υπηρεσίες της χώρας.
Η συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου εγκρίνει το σχέδιο και ο Έγκον Κρενζ αναθέτει στον κυβερνητικό εκπρόσωπο Γκίντερ Σαμπόφσκι να το ανακοινώσει σε συνέντευξη Τύπου στις 6 το απόγευμα.
Ο Σαμπόφσκι όμως δεν βρισκόταν στις προηγούμενες συνεδριάσεις και δεν γνωρίζει τι ακριβώς έχει ειπωθεί ούτε το ακριβές κείμενο των αποφάσεων. Στο τέλος της συνέντευξης Τύπου, που μεταδίδεται ζωντανά από την τηλεόραση, διαβάζει το κείμενο της απόφασης που του έχει παραδοθεί, σύμφωνα με το οποίο πρόκειται πλέον να επιτραπεί στους πολίτες να ταξιδεύουν και να εγκαταλείπουν μονίμως τη χώρα, εάν το επιθυμούν, και οι αιτήσεις θα γίνονται γρήγορα δεκτές χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Μόλις τελειώνει, ένας ξένος ανταποκριτής τον ρωτάει: «Από πότε αρχίζει η ισχύς της απόφασης;» Χωρίς να είναι βέβαιος, ο Σαμπόφσκι ξύνει το κεφάλι του και ψάχνει τα χαρτιά του. Παραβλέπει τη σημείωση ότι το δελτίο Τύπου θα εκδοθεί την επομένη, 10 Νοεμβρίου στις 4, αλλά βλέπει κάπου τις λέξεις «άμεσα» και «χωρίς καθυστέρηση». Αυτό απαντάει τελικά και στους έκπληκτους δημοσιογράφους.
Η συνέντευξη Τύπου λήγει μετά από λίγα λεπτά, στις 19:01, αλλά οι λέξεις αυτές, αποτέλεσμα κακής συνεννόησης και ενημέρωσης, έμελλε να σφραγίσουν το πιστοποιητικό θανάτου της Ανατολικής Γερμανίας και να χαρακτηρίσουν το μεγαλύτερο επικοινωνιακό φιάσκο στη ιστορία των συνεντεύξεων Τύπου.
Το Associated Press τηλεγραφεί στις 19:05: «Η ΛΔΓ ανοίγει τα σύνορά της» και ακολουθεί καταιγισμός από όλα τα δυτικά Μέσα. Τα δελτία των οκτώ σε ολόκληρο τον πλανήτη παίζουν την είδηση πρώτο θέμα και οι αποσβολωμένοι ανατολικογερμανοί που παρακολουθούν ξένα κανάλια δεν πιστεύουν στα αυτιά τους.
Μέσα στη χειμωνιάτικη νύχτα, βγαίνουν στους δρόμους, καβαλάνε μαζικά τα Τραμπάντ τους και κατευθύνονται προς τα σημεία εξόδου. Το ίδιο συμβαίνει και με τους δυτικοβερολινέζους συμπατριώτες τους. Βουτάνε μπουκάλια κρασί και σαμπάνιες και βγαίνουν στους δρόμους με κατεύθυνση το Τείχος που τους χωρίζει από τους αδερφούς τους Γερμανούς για 28 ολόκληρα χρόνια.
Για πρώτη φορά στην Ιστορία, γεγονός δημοσιοποιείται πρώτα από τα ΜΜΕ και μετά συμβαίνει: Οι δυτικές τηλεοράσεις πυροδοτούν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία χωρίς προηγούμενο και το Βερολίνο πλημμυρίζει κόσμο και από τις δύο πλευρές του Τείχους.
Οι ανατολικοί στρατιώτες που φρουρούν τα συνοριακά περάσματα και ολόκληρο το Τείχος, μην έχοντας οδηγίες, κοιτούν περιδεείς τους συμπατριώτες τους να καταφθάνουν κατά δεκάδες χιλιάδες.
Η ιεραρχία, καθώς οι εκκλήσεις για οδηγίες ανεβαίνουν προς τα πάνω, είναι ανίδεη για τις εξελίξεις, το ίδιο και η νομενκλατούρα του Πολιτικού Γραφείου που συνεδριάζει κεκλεισμένων των θυρών και δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι η χώρα τους, το παγωμένο αυτό βράδυ της 9ης Νοεμβρίου 1989, παύει να υπάρχει.
Οι συνοριοφύλακες στην αρχή, απεγνωσμένοι από την έλλειψη οδηγιών, λένε στα πλήθη να επιστρέψουν την επομένη, κάποιοι επικεφαλής καλούν οπλισμένες ενισχύσεις, αλλά η πίεση και η μέθη του πλήθους είναι τέτοιες που τελικά στις 23:00 ανοίγουν τις μπάρες και αφήνουν τους Βερολινέζους να ενωθούν σε ένα ξέφρενο ολονύχτιο πάρτι.
Οι 350 χιλιάδες Σοβιετικοί στρατιώτες που βρίσκονται στη χώρα παραμένουν κλεισμένοι στους κοιτώνες τους και το Τείχος, μαζί με ολόκληρο το κομμουνιστικό μπλοκ, καταρρέει χωρίς να ανοίξει ρουθούνι.
Την επομένη, ο Βίλι Μπραντ, δήμαρχος του Δυτικού Βερολίνου όταν το 1961 το Τείχος υψώθηκε ξαφνικά και απροειδοποίητα σε μια μέρα, επισκέπτεται τα πλήθη στην Πύλη του Βραδεμβούργου και δηλώνει: «Ό,τι θα έπρεπε να είναι ενωμένο, τώρα ενώνεται», ενώ καταφθάνει και ο Δυτικογερμανός καγκελάριος Κολ, που διακόπτει εσπευσμένα επίσημο ταξίδι του στη Πολωνία.
Τους μήνες που ακολουθούν τα ανατολικά καθεστώτα καταρρέουν το ένα μετά το άλλο με διαδοχικές αναίμακτες επαναστάσεις, που αλλάζουν το χάρτη της Ευρώπης και τις πλανητικές ισορροπίες.
Στις 18 Μαρτίου 1990 πραγματοποιούνται στην Ανατολική Γερμανία οι πρώτες και τελευταίες ελεύθερες εκλογές στη χώρα και στις 3 Οκτωβρίου 1990 η Γερμανία ξαναγίνεται μία. Στις 26 Δεκεμβρίου 1991, η σοβιετική σημαία υποστέλλεται στο Κρεμλίνο για τελευταία φορά.
11°
