Gilbert & George, The Beard Pictures

Οι Beard Pictures είναι βίαιες, απόκοσμες, γκροτέσκες και παράφορες. Περιγράφουν έναν ονειρικό κόσμο παράνοιας, καταστροφής και τρέλας. Τα παράξενα, αρρωστημένα τους χρώματα και τα υποβλητικά, κατακερματισμένα, παράλογα τοπία αντιμετωπίζουν τον θεατή με αδυσώπητη επιθετικότητα. Οι Beard Pictures απεικονίζουν έναν κόσμο στερημένο από λογική, όπου η έννοια της διαπραγμάτευσης έχει πάψει να υπάρχει.

Μέσα στις Beard Pictures, οι ίδιοι οι Gilbert & George παρουσιάζονται σε μια αλλόκοτη εκδοχή του εαυτού τους, σφοδροί, κόκκινοι, να παρατηρούν μ’ ένα άδειο βλέμμα. Τα μάτια τους είναι σκοτεινά και αλλόκοτα ακίνητα. Μεταλλαγμένοι διαβολικοί εξερευνητές ή νεκροζώντανοι φρουροί, μοιάζουν σαν να κοιτούν προς τον θεατή, μέσα του ή διά μέσου αυτού. Δαιμονισμένοι και σοβαροί. Θα έλεγε κανείς πως το πνεύμα τους ίσως έχει εγκαταλείψει το σώμα τους. Βλοσυροί, παράλογοι, φυλακισμένοι, χλευαστές και χλευαζόμενοι.

Σε κάθε εικόνα εμφανίζονται με γενειάδες, σουρεαλιστικές και συμβολικές. Γενειάδες φτιαγμένες από συρματόπλεγμα, γενειάδες από αφρό μπίρας, γενειάδες από λουλούδια, γενειάδες απ’ όπου ξεπροβάλλουν κουνέλια με φίδια αντί για γλώσσα. Κοσμική και ιερή, αταβιστικό έμβλημα της χιπ νεολαίας της χιλιετίας, όσο και σημάδι θρησκευτικής πίστης, η γενειάδα παρουσιάζεται στις Beard Pictures και ως προσωπείο και ως ουσία: σημείο των καιρών.

Σε κάποιες από τις Beard Pictures οι καλλιτέχνες στέκουν είτε μπροστά είτε πίσω από ένα συρματόπλεγμα ή ένα φράχτη. Αλλού, σκουριασμένες ατσαλόβεργες προβάλλουν από τσιμεντένια κτίρια που καταρρέουν. Σε άλλες εικόνες πάλι, οι Gilbert & George είναι αγέλαστες, μα και κωμικές γκροτέσκες φιγούρες, με κορμιά μικροσκοπικά και τεράστια κεφάλια. Πίσω τους ένα ασημί κενό, κάποιο εξωφρενικό διακοσμητικό φύλλωμα, ένας φράχτης από συρματόπλεγμα, διαφημίσεις από εφημερίδες για μπράβους, οικοδόμους, επαγγελματίες του σεξ, το ανάγλυφο κεφάλι ενός Πάπα, ενός μονάρχη, κάποιας προσωπικότητας ή κάποιου ήρωα.

Επιθετικά παράλογες, έχοντας πετάξει στα σκουπίδια τις σύγχρονες καλλιτεχνικές αβρότητες και απηχώντας έντονο συμβολισμό, οι Beard Pictures μεταμορφώνουν την ιστορία σε μια τρελή παράτα, όπου η διάθεση κυμαίνεται ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία, το καθαρό όνειρο και τη βικτωριανή καρικατούρα. Είναι ένα όραμα και μία μορφή έκφρασης που φέρνει στο νου την άποψη του Όσκαρ Ουάιλντ για τα «Δοκίμια» του Ουόλτερ Πέιτερ: «...άλλα είναι μεσαιωνικά ως προς τη χρωματική τους ιδιομορφία και την παθιασμένη υποβλητικότητα, και όλα τους απόλυτα σύγχρονα, με την αληθινή σημασία του όρου σύγχρονος. Επειδή αυτός που βλέπει το παρόν ως τη μοναδική πραγματικότητα δεν γνωρίζει τίποτα για την εποχή στην οποία ζει».

Στον μισό αιώνα που έχουν ζήσει και εργαστεί μαζί ως Ζωντανά Γλυπτά, ακολουθώντας το όραμά τους σ’ ένα ταξίδι μέσα στο σύγχρονο κόσμο, πάντα μαζί και πάντοτε μόνοι, οι Gilbert & George δημιούργησαν μια σκληρή, ιδιότυπη Αντι-Τέχνη, που είναι ποιητική, πρωτόγονη και συγκινησιακά φορτισμένη. Η τάξη και η τρέλα βρίσκονται σε διαρκή ένταση μεταξύ τους, ο σουρεαλισμός του βαριετέ και των παιδικών τραγουδιών αποκτά το ύφος μιας παραφυσικής τελετουργίας.

Όσο ο θεατής κοιτάζει τις Beard Pictures, τόσο οι Gilbert & George εμφανίζονται ως φαντάσματα ταγμένα στην περιφρούρηση της τέχνης και του πνεύματος μέσα σ’ ένα κόσμο που έχει τρελαθεί. Σε αυτό το χάος της εκμηδενισμένης αισθητικής και των ανεστραμμένων αξιών, όλα γίνονται σύμβολο και επιφάνεια: τρελά σύμβολα, παρουσιασμένα με θανατερή σοβαρότητα. Και ως τέτοια μελετούν τον ίδιο τον θεατή.

Κείμενο του Michael Bracewell (μετάφραση από τα αγγλικά: Σταύρος Παπασταύρου)