Mεσημέρι στα Σελήνια της Σαλαμίνας με το θερμόμετρο στους 38 βαθμούς και βάλε. Δύο συνεργεία απορρύπανσης, αποτελούμενα από τριάντα άτομα περίπου το καθένα, δουλεύουν ασταμάτητα προκειμένου να καθαρίσουν τις παραλίες, όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη ρύπανση.
Πρόκειται για εργαζόμενους από 5 διαφορετικές εταιρείες απορρύπανσης, οι οποίοι δίνουν, τις τελευταίες ημέρες, τη μάχη για τον καθαρισμό των ακτών. «Δουλεύουμε από το πρώτο φώς μέχρι το τελευταίο» λέει ο Κώστας που είναι στους επικεφαλής της ομάδας. Με λευκές στολές, καπέλα και μαντήλια στο κεφάλι αντιμετωπίσουν τον καυτό ήλιο, ενώ με τα φτυάρια «ψαρεύουν» το πετρέλαιο που έχει εγκλωβιστεί στα πορτοκαλί φράγματα. Το βάζουν στα λευκά σακιά τους (ειδικά σακιά για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο διαρροής) και το κουβαλάνε στα φορτηγά, με τα οποία θα φτάσουν στις εγκαταστάσεις διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων.
Το πετρέλαιο, όπως εξηγεί η Greenpeace, οδηγείται σε ειδικές μονάδες διαχείρισης επικίνδυνων απόβλητων και ταξινομείται με βάση την ποιότητά του, η οποία εξαρτάται από το χρόνο έκθεσής του στο νερό. Εάν ανακτηθεί γρήγορα, μπορεί να διαχωριστεί από το νερό και να γίνει επεξεργασία, ώστε να αξιοποιηθεί σε διυλιστήρια, σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή τσιμεντοβιομηχανίες.Το πετρέλαιο που μένει περισσότερη ώρα στο νερό αλλοιώνεται από το αλάτι, τα ιζήματα και άλλα υλικά. Σε αυτή την περίπτωση συνήθως απορρίπτεται σε χώρους υγειονομικής ταφής, διασπάται με χημικά ή αποτεφρώνεται.
Έως και πενήντα φορές σε μια μέρα γεμίζουν τα φορτηγά με την πίσσα που άφησε βυθιζόμενη - υπό άγνωστες ακόμη συνθήκες και ύποπτες για αρκετούς ντόπιους - και μη – η Αγία Ζώνη, μας λέει ο οδηγός, που κοντοστέκεται κοιτάζοντας γύρω γύρω και μιλώντας μας στα κλεφτά. Ίσως γιατί οι οδηγίες είναι να μην μιλάνε οι εργαζόμενοι στους δημοσιογράφους, και σωστά. Σε μια τόσο επείγουσα κατάσταση, μέσα στο λιοπύρι και με την κούραση να τους καθηλώνει, είναι τεράστια σπατάλη να απαντούν στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων, που περνούν από τα σημεία αιχμής κατά ντουζίνες. Όσοι, ωστόσο, γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα στη περιοχή, μας λένε - καθώς έχουν γεμίσει τις καρέκλες των παραλιακών μαγαζιών παρακολουθώντας τις εργασίες καθαρισμού - ότι τα αυστηρώς μετρημένα λόγια πιθανόν να οφείλονται στο γεγονός ότι στην απορρύπανση εμπλέκεται εταιρεία που ανήκει σε ιδιοκτήτη ναυπηγείων της Σαλαμίνας.
Και η εν λόγω εταιρεία φαίνεται ότι δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στην περιοχή. Για κάποιους τα ναυπηγεία είναι κόκκινο πανί, καθώς έχουν στρογγυλοκάτσει στον χώρο που έγινε η ναυμαχία της Σαλαμίνας, μας εξηγούν, δηλαδή στη Χερσόνησο της Κυνόσουρας και στο λιμάνι της αρχαίας Σαλαμίνας, παρ όλο που τα σημεία αυτά έχουν χαρακτηριστεί αρχαιολογικοί χώροι (απολύτου προστασίας η Κυνόσουρα). Όταν δε, για τους ντόπιους, η συζήτηση φτάσει στα ναυπηγεία, ακολουθεί ο ΟΛΠ, ασχέτως αν είναι εντός ή εκτός θέματος. Ο ΟΛΠ, που ξεκίνησε με εξορύξεις για να φτιάξει τα κεντρικά λιμάνια της χώρας, που έδωσε άδεια εγκατάστασης σε SLOPS συμφερόντων μεγάλης εταιρείας, που έδωσε και εξακολουθεί να δίνει άδειες επέκτασης ναυπηγείων και που, όπως έχει υποστηρίξει με στοιχεία η Greenpeace, οι περιβαλλοντικές μελέτες των ναυπηγείων (τις οποίες αποδέχτηκε ο ΟΛΠ) ήταν κατά καιρούς ελλιπείς ή ανύπαρκτοι. Και από τα ναυπηγεία και τον Οργανισμό Λιμένος, ξανά στην πετρελαιοκηλίδα η συζήτηση, καθώς σήκωσε λίγο αεράκι και η μυρωδιά στα καφενεία της παραλίας ήταν δυσβάσταχτη, ξαναθυμίζοντας την καινούρια τραγωδία. Και τότε ξαφνικά ήρθαν τα γέλια, ίσως και για να σπάσει ο πάγος, καθώς στην παρέα προστέθηκαν και άλλοι δημοσιογράφοι.
«Είδες ανάπτυξη; Σαουδική Αραβία μας έκανε ο Τσίπρας» ή «όποιος κάνει μπάνιο τώρα δεν θα κάψει πετρέλαιο το χειμώνα για να ζεσταθεί».Θέλουν να μιλήσουν με τους δημοσιογράφους ανοιχτά. Δεν νοιάζεται άλλωστε τόσο συχνά ο κεντρικός Τύπος γι εκείνους. Τώρα τους ρωτάνε για κάτι που αφορά στον τόπο τους και μπορούν να πουν τη γνώμη τους. Ποιος φταίει για το κακό που βρήκε το νησί; Και μπορεί να μην υπάρχουν τα μπλε και πράσινα καφενεία πια, αλλά η διάσταση απόψεων για τις πολιτικές ευθύνες βγάζει μάτι.
Όχι μόνο στο αν φταίει ή όχι η κυβέρνηση ή ο υπουργός για την καθυστερημένη αντίδραση, αλλά και σε σχέση με τους τοπικούς παράγοντες, τους αυτοδιοικητικούς άρχοντες που λέμε. Καθώς λοιπόν προσπαθούμε να πετάξουμε ένα drone, μεταξύ Σεληνίων και Κυνόσουρας, μας πλησιάζει ένα κάτοικος της περιοχής γύρω στα 55, για να μας γνωστοποιήσει τις ευθύνες της δημάρχου, η οποία κατά τη γνώμη του αντέδρασε πολύ αργά και αν και δεξιά, μάλλον, τα έχει βρει με το ΣΥΡΙΖΑ και «άσε που κάθε τρεις και λίγο είναι στη Δούρου».
Η σύζυγός του, ακούγοντας τη συζήτηση, προσπαθεί να τον επαναφέρει στην τάξη . «Μη μιλάς για πράγματα που δεν ξέρεις». «Ναι γιατί, ξέρεις εσύ;» Και συνεχίζοντας μας λέει ότι η Αγία Ζώνη δεν είναι μοναδική περίπτωση. Τέτοια μονοπύθμενα παλιά σαπάκια είναι σύνηθες «φαινόμενο» στην περιοχή.
Ως κοινό μυστικό δε οι κάτοικοι προβάλλουν τον ισχυρισμό ότι τέτοια πλοία, όπως και αυτό που βυθίστηκε, είναι συμφερόντων… ( πετάει ένα γνωστό όνομα στο χώρο των πετρελαιοειδών) ενώ τα σενάρια, ρεαλιστικά ή συνωμοσίας, για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες βυθίστηκε η Αγία Ζώνη παίρνουν και δίνουν.
Το αγκυροβολημένο πλοίο, ελεγμένο κατά την έκτακτη επιθεώρηση του Λιμενικού Σώματος, δεν προσάραξε κάπου. Ο καιρός ήταν καλός και ξαφνικά, μέσα σε 15 λεπτά από τη στιγμή που πήρε κλίση, βούλιαξε. Έμπειροι ναυτικοί μας λένε ότι σύμφωνα με τις στοιχειώδεις ναυτικές οδηγίες ο ελάχιστος χρόνος βύθισης κυμαίνεται από 25’ και πάνω. Άρα ήταν υπερφορτωμένο ή υπήρξε δολιοφθορά.
Ο Θεόδωρος Κουντούρης, γνωστός πλοιοκτήτης και προμηθευτής ναυτιλιακού καυσίμου στις γειτονιές του Πειραιά και του Περάματος, δεν είναι η πρώτη φορά που απασχολεί τόσο τις υπηρεσίες του Λιμενικού όσο και της Εισαγγελίας. Το 2012 και το 2013 είχε κατηγορηθεί για υπόθεση λαθρεμπορίας, για την οποία τελικά απαλλάχτηκε από τις κατηγορίες, αλλά αυτό δεν καθησυχάζει του συνομιλητές μας. Επιπλέον το μέγεθος της ρύπανσης δεν αντιστοιχεί στην ποσότητα πετρελαίου που ισχυρίζεται ο ιδιοκτήτης του πλοίου ότι διέρρευσε στη θάλασσα. Το «Αγία Ζώνη ΙΙ» είχε αποπλεύσει φορτωμένο από τα διυλιστήρια του Ασπροπύργου με 2.200 μετρικούς τόνους fuel oil και 370 μετρικούς τόνους marine gas oil. Πληροφορίες από τα ΕΛΠΕ αναφέρουν ότι από εκεί φόρτωσε περίπου 1.800 τόνους με την εταιρεία να δηλώνει ότι είχε ήδη στις δεξαμενές του το πλοίο την υπόλοιπη ποσότητα.
Αγκυροβόλησε και περίμενε σύμφωνα με τα επίσημα χαρτιά ,να τροφοδοτήσει με καύσιμα τέσσερα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και ένα motor vessel. Όταν το θέμα άρχισε να παίρνει διαστάσεις και αυτό συνέβη μόλις η πετρελαιοκηλίδα πέρασε τα θαλάσσια σύνορα του Στενού της Σαλαμίνας, άρχισε να διαδίδεται ότι διέρρευσαν 250 τόνοι οι οποίοι έγιναν 300 ενώ κάποιοι τους έφθασαν στους 500. Κάτι περίεργο συμβαίνει εδώ. Μήπως δεν ήταν το φορτίο όσο δηλώνει ο ιδιοκτήτης; Ήταν ασφαλισμένο το φορτίο και όχι το πλοίο; Και αν είναι έτσι γιατί; Μήπως το μεγαλύτερο μέρος του φορτίου είχε πουληθεί και απλώς βόλευε να φανεί ότι χάθηκε σε ναυάγιο;
Μήπως το δεξαμενόπλοιο βυθίστηκε από λάθος χειρισμούς, γιατί γινόταν προσπάθεια να συγκαλυφτεί ενδεχόμενο λαθρεμπόριο καυσίμων. Επικαλούνται και σχετικά δημοσιεύματα του Τύπου, για το πώς ανοίχτηκαν οι βάνες εισρόφησης για να μπει θαλασσινό νερό και να ισοσταθμίσει το κενό που υπήρχε στο φορτίο πετρελαίου , το οποίο έπρεπε να υπάρχει στο πλοίο.Στη συνέχεια, μία τουλάχιστον βάνα μπλοκάρισε, το καράβι γέμισε νερό μονόπαντα και βυθίστηκε. Οι αρχές σε κάθε περίπτωση δεν έχουν αποκλείσει κανένα σενάριο για το πώς προκλήθηκε το ναυάγιο, άρα χώρος για ερμηνείες υπάρχει άφθονος.
Μ΄ αυτά και μ΄ αυτά ο ήλιος άρχισε να πέφτει. Οι εργάτες της απορρύπανσης έφτασαν στο τέλος μιας ακόμη εξαντλητικής μέρας, ενώ στα καφενεία άρχισαν τα τσίπουρα. Αρκετός κόσμος μαζεμένος πλέον στους Ορίζοντες με την ταμπέλα «Φάε πιες όσο θες με 13 ευρώ».
Η ζωή στη Σαλαμίνα συνεχίζεται κανονικά. Θα μείνουν στις παραλίες τους κι ας ξέρουν από τους ειδικούς ότι θα πάρει χρόνια να ξαναγίνουν τα πράγματα όπως πρώτα . Ότι ακόμη και όταν θα δείχνουν όλα εντάξει, η μεγάλη ζημιά είναι αυτή που δεν φαίνεται. Ξέρουν ότι το πετρέλαιο θα γίνει ίζημα, ξέρουν ότι θα διαταραχθεί η ανάπτυξη των θαλάσσιων οργανισμών, ότι όσα ψάρια δεν πεθάνουν θα φύγουν και ότι ίσως να μην ψαρεύουν πια στο Σαρωνικό. Και η αντιρρύπανση τους ανησυχεί επίσης. Μήπως χρησιμοποιήσουν χημικά;
«Θα νοιαστεί κανείς πραγματικά για μας; Η Σαλαμίνα δεν είναι σκουπιδοτενεκές» συμπληρώνει αντί για καληνύχτα, ο Γιώργος, ένας παλαίμαχος ναυτικός και μάλλον απαισιόδοξος για το μέλλον.
