O Γιώργος Ζογγολόπουλος, το καλοκαίρι και η Άνδρος
Ευκαιρία για ταξίδι στο νησί και στο έργο του σπουδαίου γλύπτη. Αναδρομική έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή.
Ακόμα κι αν δε θυμάσαι την τελευταία φορά που ήρθες σε επαφή με τη σύγχρονη τέχνη, τον Ζογγολόπουλο τον ξέρεις. Ίσως εν αγνοία σου, αλλά τον ξέρεις. Οι Ομπρέλες του προστατεύουν εδώ και χρόνια τον δημόσιο αστικό χώρο και ταξιδεύουν από την παραλία Θεσσαλονίκης μέχρι το Ψυχικό και το μετρό του Συντάγματος, ενώ το «Πεντάκυκλο» στην Ομόνοια μοιάζει να υπήρχε εκεί από πάντα.
Άποψη του Πεντάκυκλου, 2001, Πλατεία Ομονοίας, Αθήνα
Άποψη των Ομπρελών, 1995, Nέα Παραλία, Θεσσαλονίκη
Τα γλυπτά του Ζογγολόπουλου στο Δημόσιο Χώρο δεν τελειώνουν εδώ και αποτελούν σίγουρα, ένα πολύ μικρό δείγμα του έργου του. Με μία αναδρομική έκθεση, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή τιμά αυτό το καλοκαίρι το καλλιτεχνικό έργο του διακεκριμένου γλύπτη Γιώργου Ζογγολόπουλου, ενός από τους σημαντικότερους γλύπτες της νεοελληνικής τέχνης.
Χωρίς τίτλο, 1935-1945, 70 x 55 cm, ακρυλικό σε καμβά
«Θα ήταν εκ του περισσού, ίσως, μνεία, αν για μια επιπλέον φορά λεχθεί ότι ο Ζογγολόπουλος, προτού εμφανιστεί ως γλύπτης το 1933 στην Γ΄ Εκθεση της Ομάδος Τέχνη, υπήρξε πρωτίστως προικισμένος ζωγράφος», αναφέρει ο Κυριάκος Κουτσομάλλης, Δρ. Ιστορικός και Ιστορικός της Τέχνης. Ο Διευθυντής του Μουσείου Ιδρύματος των Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή αναφέρει επίσης στο συνοδευτικό κατάλογο της έκθεσης «Η ασίγαστη πλησμονή στο αχανές της αφαίρεσης», ότι «η καλλιτεχνική δραστηριότητα του σπουδαίου καλλιτέχνη υπερβαίνει την εβδομηκονταετή γόνιμη, πρωτοποριακή, παραγωγική παρουσία του».
Το εικαστικό αφιέρωμα στον Γιώργο Ζογγολόπουλο η ζωή του οποίου με ασίγαστο πάθος, ψυχικό και σωματικό οίστρο ταυτίστηκε με την τέχνη, είναι μια αναδρομή σε όλες τις κατηγορίες και πτυχές της ολότητας του έργου του. Θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Άνδρου από τις 19 Ιουνίου έως τις 25 Σεπτεμβρίου 2016.
Μνημείο Ζαλόγγου, 1953, Ορείχαλκος με πατίνα, 130 x 174 x 38 cm
Κατορθώνοντας να ξεπεράσει τις στερεοτυπικές δυσκολίες της εποχής εντός της οποίας ανδρώθηκε καλλιτεχνικά, την περίοδο δηλαδή του Μεσοπολέμου, ο Ζογγολόπουλος καθιέρωσε με τόλμη και πάθος έναν ιδιόμορφο εικαστικό λόγο. Ο Μεσοπόλεμος υπήρξε, ωστόσο, μία από τις γονιμότερες περιόδους για όλες τις μορφές, εκφράσεις και εκφάνσεις της τέχνης και του έδωσε τη δυνατότητα να αρθρώσει έναν ανανεωτικό επαναπροσδιορισμό θέσεων και αρχών, τοποθετώντας σε νέα βάση τη σχέση του χώρου με το αντικείμενο και τον ανθρωποκεντρισμό.
Αλέξανδρος, 1987, Ανοξείδωτος χάλυβας, 210 x 50 x 50 cm
Τα κείμενα που συνοδεύουν την έκθεση έχουν στόχο να καταστήσουν το έργο του ευρέως αντιληπτό και δημοσιεύονται στον συνοδευτικό τόμο που την πλαισιώνει. Την έκδοση επιμελήθηκε με αισθητική και εκδοτική αρτιότητα η Μικρή Άρκτος, ενώ τα κείμενα συνέταξαν έγκριτοι μελετητές και γνώστες του έργου του Γ. Ζογγολόπουλου.
Πορτραίτο της Άννας Σαράντη, 1957, 81 x 66 cm, μολύβι σε χαρτί επικολλημένο σε χαρτόνι
Η έκθεση καταφεύγει αναδρομικά στην καλλιτεχνική έκφραση Ζογγολόπουλου, παρουσιάζοντας αντιπροσωπευτικά έργα όλων των δημιουργικών του περιόδων, από την πρώιμη παραστατική περίοδο, μέχρι την ύστερη φάση της παντελούς απόρριψης των ρεαλιστικών αναφορών. Την περίοδο δηλαδή των γεωμετρικών ελεύθερων συνθέσεων των υδροκινητικών και φωτοκινητικών κατασκευών. Είναι άλλωστε γνωστό ότι από τα 100 χρόνια της φυσικής παρουσίας του στη ζωή, ο Γιώργος Ζογγολόπουλος με ασίγαστη πλησμονή και ακάματη ενέργεια, αφιέρωσε τα εβδομήντα από αυτλά σε αυτό που είχε τάξει σκοπό της ζωής του, την Τέχνη. Αυτή που τον στήριξε να διαβεί το κατώφλι της αθανασίας.
Χωρίς τίτλο, 1985, Ακρυλικό σε καμβά, 138 x 138 cm
Εργοβιογραφικές απορίες «διαβάζοντας» τον Ζογγολόπουλο του Μεσοπολέμου, απόσπασμα από κείμενο του Νίκου Παΐσιου στο συνοδευτικό κατάλογο.
«Γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1950, ο Ζογγολόπουλος αλλάζει και αρχίζει να γίνεται (από τα τέλη της επόμενης δεκαετίας) ο Ζογγολόπουλος που όλοι αναγνωρίζουμε: ο γλύπτης των υδροκινητικών και φωτοκινητικών έργων, καθώς και των λεπτεπίλεπτων συνθέσεων από ανοξείδωτο μέταλλο, αλλά και των ανάλαφρων πλεγμάτων με τις δημοφιλείς ομπρέλες ή τους μεγεθυντικούς φακούς. Αλλά τα πράγματα δεν είχαν πάντα έτσι. Ο Ζογγολόπουλος στα μέσα αυτής της δεκαετίας δεν γεννιέται από τον αέρα ή από το μηδέν, δεν μεταμορφώνεται απότομα από κάποια έκλαμψη της θεότητος ούτε ξαφνικά «άστραψε φως και γνώρισε» αυτός ο νέος των πενήντα τότε χρόνων «τον εαυτό του». Ο Ζογγολόπουλος στα μέσα της δεκαετίας του 1950 δεν έχει μεταμορφωθεί, αλλά έχει διαμορφωθεί από επίπονη διαδικασία, που ξεκινά ήδη από τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού αιώνα.
Φακοί, 1978, Ανοξείδωτος χάλυβας και πλεξιγκλάς, 64 x 20 x 16 cm
Τρία προβλήματα προκύπτουν για όσους θέλουν να μελετήσουν τον Ζογγολόπουλο σε εκείνη την περίοδο. Πρώτο πρόβλημα, τα νεανικά του χρόνια παραμένουν ανεξερεύνητα. Δεύτερο πρόβλημα, δεν υπάρχει συγκροτημένο αρχείο Ζογγολόπουλου. Τρίτο πρόβλημα, τα περισσότερα έργα της μεσοπολεμικής περιόδου είναι είτε οριστικά χαμένα είτε αφανή είτε ακόμα αταύτιστα.
Ομπρέλες, 1995, Ανοξείδωτος χάλυβας και πλέγμα, 230 x 135 x 30 cm
Πού οφείλονται οι διαλείψεις αυτές; Γιατί, όποιο δρόμο και αν ακολουθήσουμε, πέφτουμε πάνω στον τοίχο των εύλογων υποθέσεων; Ο αίτιος δεν είναι άλλος, νομίζουμε, παρά ο ίδιος ο Ζογγολόπουλος.
Ο Ζογγολόπουλος ξεκινάει ως γλύπτης, στη συνέχεια «γίνεται» αρχιτέκτονας και στο τέλος ξαναγίνεται γλύπτης, όταν κατορθώνει, με καιρό και με κόπο, να συνδυάσει απόλυτα τη γλυπτική με την αρχιτεκτονική. Τα απορούμενα για αυτή την ταραγμένη περίοδο παραμένουν πολλά, ενώ πολλές λεπτομέρειες περιμένουν διευκρίνιση από τη μελλοντική έρευνα».
Info:
«Η ασίγαστη πλησμονή στο αχανές της αφαίρεσης», 19 Ιουνίου – 25 Σεπτεμβρίου 2016, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Άνδρος
Ώρες Λειτουργίας: Καθημερινά 11.00-15.00 και 18.00-21.00, Δευτέρα 11.00-15.00,
Δευτέρα απόγευμα και Τρίτη κλειστά
Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 2107252895 – 6
7°
